Πώς θα έχετε ένα υγιές δέρμα; Με προστασία και φροντίδα. Σύμφωνα με τον οργανισμό Cancer Research UK, τα περιστατικά μελανώματος – της πιο επιθετικής μορφής καρκίνου του δέρματος – βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Μόνο το 2025, αναμένεται να διαγνωστούν σχεδόν 21.000 νέες περιπτώσεις. Την ίδια στιγμή, οι πωλήσεις αντηλιακών προϊόντων σημείωσαν άνοδο άνω του 11% το 2023, την ώρα που οι γενικές πωλήσεις προϊόντων περιποίησης επιβραδύνθηκαν. Κάτι, όμως, φαίνεται να μη λειτουργεί σωστά.

Διαβάστε ακόμη: Αντηλιακή πούδρα προσώπου: Οι καλύτερες στην αγορά από 10 ευρώ

Η δερματολόγος – αφροδισιολόγος Κυριακή Παλτατζίδου επισημαίνει ότι, αν και η ευαισθητοποίηση του κοινού για την αντηλιακή προστασία έχει βελτιωθεί, «παραμένουν τεράστια κενά γνώσης γύρω από τους κινδύνους της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV)». Επιπλέον, οι αντιφατικές απόψεις μεταξύ ειδικών μπερδεύουν το κοινό. Για παράδειγμα, η χρήση αντηλιακού SPF 50 όλο τον χρόνο μπορεί να εμποδίζει τη φυσική παραγωγή βιταμίνης D, η οποία έχει φανεί να βοηθά στην επιβίωση από μελάνωμα αλλά αυτό είναι ανακριβές.

Ωστόσο, υπάρχουν και καλά νέα. Σύμφωνα με την Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία σχεδόν 9 στις 10 περιπτώσεις μελανώματος μπορούν να προληφθούν. Ακόμη πιο ενθαρρυντικό είναι ότι ένα νέο, εξατομικευμένο εμβόλιο –το mRNA-4157 της Moderna– που βρίσκεται σε φάση κλινικών δοκιμών, έχει δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα, μειώνοντας κατά το ήμισυ τον κίνδυνο θανάτου από μελάνωμα. Το εμβόλιο αυτό, που βασίζεται στην ίδια τεχνολογία με τα εμβόλια κατά της COVID-19, εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει τις μοναδικές μεταλλάξεις των καρκινικών κυττάρων και να τις εξουδετερώνει.

Μέχρι να γίνει όμως ευρέως διαθέσιμο, τι μπορούμε να κάνουμε εμείς για να προστατεύσουμε το δέρμα μας;

1. Το «παράδοξο του αντηλιακού»

Πολλοί δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν αντηλιακό καθημερινά, όμως τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος αυξάνονται. Οι ειδικοί μιλούν για το «sunscreen paradox», την ψευδαίσθηση ασφάλειας που νιώθουμε όταν φοράμε αντηλιακό. Πολλοί άνθρωποι δεν εφαρμόζουν επαρκή ποσότητα ή παραμένουν στον ήλιο περισσότερο, πιστεύοντας λανθασμένα ότι είναι πλήρως προστατευμένοι.

2. Επιλέξτε με SPF τουλάχιστον 30 και εφαρμόστε σωστά

Ένα αντηλιακό με SPF 30 προσφέρει περίπου 98% προστασία από τις ακτίνες UVB, ενώ ένα SPF 50 φτάνει το 99%. Η ποσότητα, όμως, είναι εξίσου σημαντική: μισό κουταλάκι για πρόσωπο, λαιμό και αυτιά και έξι με οκτώ κουταλάκια για το σώμα. Και επειδή η προστασία φθίνει μετά από 2 ώρες ή με εφίδρωση, κολύμπι και σκούπισμα, η επανάληψη είναι απαραίτητη.

3. Μην ξεχνάτε τα πέλματα

Το καλοκαίρι τα ηλιακά εγκαύματα στα πόδια είναι συχνά, ειδικά όταν φοράμε σανδάλια ή σαγιονάρες. Οι κάτω κνήμες και τα πέλματα είναι συνηθισμένες περιοχές ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος, ακόμα και κάτω από τα νύχια. Εξετάζετε τακτικά τα πέλματά σας για νέα σημάδια ή αλλοιώσεις.

4. Στοχεύστε στα «δύσκολα» σημεία

Τα αυτιά, τα χείλη, το τριχωτό της κεφαλής (ιδίως στους άντρες με αραίωση) και το σημείο χωρίστρας είναι σημεία που συχνά παραλείπονται. Επίσης τα βλέφαρα, τα χέρια, οι πήχεις και το ντεκολτέ είναι περιοχές με ιδιαίτερη ευπάθεια.

5. Μην αρκείστε στο αντηλιακό

Η σκίαση και το κατάλληλο ντύσιμο είναι βασικά. Προτιμήστε ρούχα με πυκνή ύφανση (αν δείτε φως να περνά, δεν είναι επαρκή) και σκούρα ή έντονα χρώματα που φιλτράρουν περισσότερη ακτινοβολία. Υπάρχουν και ρούχα με ενσωματωμένο δείκτη προστασίας (UPF 50). Στα παιδιά, τα ολόσωμα μαγιό και τα καπέλα με γείσο είναι ιδανικά.

6. Κίνδυνος και εκτός παραλίας

Ο ήλιος δεν απειλεί μόνο όσους κάνουν ηλιοθεραπεία στην ξαπλώστρα. Αθλήματα όπως τρέξιμο, τένις, ποδηλασία και κηπουρική εκθέτουν για ώρες το δέρμα στην UV ακτινοβολία. Ακόμη και το νερό ή το χιόνι μπορεί να διπλασιάσει την ένταση της έκθεσης λόγω της αντανάκλασης. Ο ιδρώτας επίσης αυξάνει την ευαισθησία και απομακρύνει το αντηλιακό – οπότε ανανεώστε συχνά την εφαρμογή του.

7. Χρειαζόμαστε SPF και τον χειμώνα;

Η απάντηση είναι: ναι. Η ακτινοβολία UVA είναι παρούσα όλο τον χρόνο και μπορεί να διαπεράσει ακόμη και τα σύννεφα. Μόλις 15 λεπτά έκθεσης το καλοκαίρι αρκούν για τη σύνθεση βιταμίνης D, αλλά πέρα από αυτό το διάστημα, χρειάζεται προστασία.

8. Παίζει ρόλο η διατροφή;

Η μεσογειακή διατροφή φαίνεται να ενισχύει τη γενική ανθεκτικότητα του οργανισμού και να υποστηρίζει καλύτερα την έκβαση θεραπειών κατά του καρκίνου. Τροφές πλούσιες σε λυκοπένιο, όπως η ντομάτα, το καρπούζι και το βερίκοκο, έχουν συνδεθεί με μικρότερο κίνδυνο ηλιακών εγκαυμάτων. Όμως, η διατροφή δεν υποκαθιστά την αντηλιακή προστασία. Ο καρκίνος του δέρματος είναι κυρίως θέμα συμπεριφοράς.

9. Από τα 60 και πάνω, επαγρύπνηση

Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι, τόσο λόγω της αθροιστικής έκθεσης όσο και λόγω πιθανής μείωσης της όρασης, αδυναμίας ελέγχου δυσπρόσιτων σημείων ή φαρμακευτικής αγωγής που καταστέλλει το ανοσοποιητικό. Ένας τακτικός δερματολογικός έλεγχος μπορεί να αποδειχθεί σωτήριος.

10. Προστασία χωρίς διαπραγματεύσεις για τα παιδιά

Το ηλιακό έγκαυμα στην παιδική ή εφηβική ηλικία διπλασιάζει τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος στο μέλλον. Κάθε φορά που καίγεται το δέρμα, καταστρέφεται το DNA των κυττάρων, προκαλώντας αλλαγές που μπορεί αργότερα να οδηγήσουν σε καρκίνο. Η πρόληψη πρέπει να ξεκινά από νωρίς.

Η πρόοδος της επιστήμης μας γεμίζει ελπίδα, όμως μέχρι το εξατομικευμένο εμβόλιο κατά του μελανώματος να γίνει ευρέως διαθέσιμο, εμείς οφείλουμε να εφαρμόζουμε τις βασικές εντολές για υγιές δέρμα. Το αντηλιακό είναι μόνο η αρχή. Η πρόληψη είναι στάση ζωής.

Photo credit: ©Kionhne