Περπατώντας στην περιοχή Harajuku, στην καρδιά του street style στο Τόκιο, μπορείτε να συναντήσετε ένα εκρηκτικό μείγμα από ακραίες στιλιστικές εικόνες όπως μοϊκάνες του πανκ, παραδοσιακά κιμονό και avant-garde εμφανίσεις που θυμίζουν πασαρέλα, που συνυπάρχουν σε έναν καμβά μόδας χωρίς όρια. Την ίδια στιγμή στο Παρίσι, κατά τη διάρκεια αυτού που πολλοί αποκαλούν «Ημέρα της Rei», όταν παρουσιάζονται οι συλλογές της Comme des Garçons, οι θεατές φορούν γλυπτικές μαύρες δημιουργίες που μοιάζουν ταυτόχρονα με πανοπλίες.

Αυτή είναι η κληρονομιά των πρωτοποριακών σχεδιαστών της Ιαπωνίας, οι οποίοι από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα, επανακαθόρισαν τους όρους της παγκόσμιας μόδας. Οι Rei Kawakubo, Yohji Yamamoto και Issey Miyake δεν εισήγαγαν απλώς νέες φόρμες, διέλυσαν τα δυτικά ιδεώδη περί ομορφιάς, συμμετρίας και σεξουαλικότητας, αντικαθιστώντας τα με ριζοσπαστική ασυμμετρία, αποδόμηση και καθαρό συναίσθημα.

Issey Miyake Ready To Wear Φθινόπωρο – Χειμώνας 1994-1995. Photo by Daniel SIMON/Gamma-Rapho via Getty Images

Οι ρίζες της αντίστασης

Το avant-garde κίνημα της Ιαπωνίας γεννήθηκε μέσα από μια σύνθετη πολιτισμική διαδρομή. Η απομόνωση της χώρας κατά την περίοδο Έντο (1603–1868) διαμόρφωσε μια ιδιαίτερη αισθητική, ενώ η μεταπολεμική αμερικανική επιρροή οδήγησε σε μια ριζική αναθεώρηση της δυτικής μόδας. Ήδη από τη δεκαετία του ’70, σχεδιαστές όπως οι Kenzo Takada και Kansai Yamamoto εισέβαλαν στις catwalk collections του Παρισιού με θεατρικότητα και έντονα χρώματα.

Η πραγματική επανάσταση, ωστόσο, ήρθε το 1981, όταν η Kawakubo και ο Yamamoto παρουσίασαν στο Παρίσι τις συλλογές τους, κυρίως σε μαύρο χρώμα και ενάντια σε κάθε καθιερωμένο κανόνα. Οι κριτικοί ταράχτηκαν, το περιοδικό WWD έγραψε χαρακτηριστικά «Sayonara!», όμως η προσέγγισή τους στο ρούχο ως μορφή τέχνης και όχι διακόσμησης άγγιξε ένα βαθύτερο αισθητικό και συναισθηματικό επίπεδο. Ο Miyake, από την άλλη, εστίασε στην τεχνολογία και την κίνηση, δημιουργώντας πτυχώσεις που αψηφούσαν κάθε συμβατική φόρμα.

Kansai Yamamoto- 1973

Η φιλοσοφία του Anti-Fashion

Η ιαπωνική avant-garde μόδα απορρίπτει τις δυτικές αντιλήψεις περί «κολακευτικής» εφαρμογής στο σώμα. Αντί για την τελειότητα, αναδεικνύει την ατέλεια, την ασυμμετρία και, ενίοτε, την ίδια την αμηχανία.

Η Rei Kawakubo διαστρεβλώνει το ανθρώπινο σώμα με όγκους, ανοίγματα και υπερβολικές αναλογίες.
Ο Yohji Yamamoto ντύνει με ύφασμα που αποπνέει ταυτόχρονα πένθος και εξέγερση.
Ο Issey Miyake μετατρέπει το ύφασμα σε κινητικό γλυπτό, με πιέτες που κινούνται σαν ζωντανοί οργανισμοί.

Όπως σημειώνει ο σχεδιαστής Kozaburo Akasaka: «Το μαύρο είναι για εκείνους ένα χρώμα που εκφράζει τραύμα, φθορά αλλά και απελευθέρωση».

Kenzo [Takada] -1986 άνοιξη- καλοκαίρι ready-to-wear σειρά. Photo by Pierre Vauthey/Sygma/Sygma via Getty Images

Παγκόσμια επιρροή

Η επίδραση της ιαπωνικής avant-garde είναι παντού:

Σχεδιαστές όπως οι Martin Margiela και Ann Demeulemeester από το Βέλγιο συνέχισαν το αποδομημένο της ύφος. Ο Rick Owens, ο Marc Jacobs και η Simone Rocha έχουν όλοι αντλήσει έμπνευση από τις ριζοσπαστικές γραμμές της. Ακόμα και τα στενά κοστούμια του Hedi Slimane ή οι ντραπέ φούστες της Miuccia Prada οφείλουν πολλά στην ιαπωνική καινοτομία.

Jun Takahashi (Undercover) By Rhododendrites – Own work, CC BY-SA 4.0, wikipedia

Η νέα γενιά

Σήμερα, οι Ιάπωνες σχεδιαστές συνεχίζουν να διευρύνουν τα όρια της μόδας:

Ο Jun Takahashi (Undercover) παντρεύει το πανκ με την υψηλή ραπτική.
Ο

Kei Ninomiya (Noir Kei Ninomiya) δημιουργεί ρούχα από συγκολλημένο μέταλλο και περίτεχνες πτυχώσεις.
Ο Tomo Koizumi σχεδιάζει εκρηκτικά φορέματα από τούλι που αψηφούν τη βαρύτητα.

Tomo Koizumi

Όπως λέει ο ίδιος ο Yamamoto: «Όταν φοράτε τα ρούχα μου, νιώθουν ταυτόχρονα καινούργια και αρχαία».

Η ιαπωνική μόδα δεν αφορά απλώς τα ρούχα, αφορά την αναδιαμόρφωση της ταυτότητας. Και όσο οι σχεδιαστές συνεχίζουν να θέτουν το ερώτημα “τι μπορεί να είναι το ένδυμα;”, το avant-garde πνεύμα της Ιαπωνίας δεν πρόκειται ποτέ να ξεθωριάσει.

Photo credit: Getty Images