Φανταστείτε, για μια στιγμή, την Αθήνα του 1970. Η πόλη ήταν γεμάτη κλασικά κτίρια, στενά δρομάκια και έναν διαφορετικό ρυθμό ζωής. Και ξαφνικά, μέσα σε αυτό το τοπίο, εμφανίζεται ένας γιγάντιος ουρανοξύστης, που αγγίζει τα 110 μέτρα αλλά στην πραγματικότητα είναι 103 μέτρα, κρύβοντας σχεδόν τη θέα προς την Ακρόπολη. Μπορεί να σας φαίνεται εξωπραγματικό σήμερα, αλλά τότε η αντίδραση ήταν ακριβώς ίδια: σοκ και δέος. Και, αν το σκεφτείτε, η Αθήνα παραμένει σεισμογενής και γεμάτη μπετόν. Πόσο άνετα θα αισθανόσασταν μέσα σε ένα τέτοιο τεράστιο γυάλινο κουτί;

Διαβάστε ακόμη: Οικία Κοκοβίκου: Από τον κινηματογράφο στην πολιτιστική αποκατάσταση

Κι όμως, εκείνη την εποχή, η κοινωνία αποφάσισε να δει τον Πύργο Αθηνών ως σύμβολο προόδου και ανάπτυξης. Οι αντιδράσεις υπήρξαν σφοδρές, κυρίως από αρχιτέκτονες, αλλά η μεγαλομανία των καιρών και η ανάγκη για εντυπωσιακές ιδέες τελικά υπερκέρασαν την κριτική. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το καθεστώς των Συνταγματαρχών βρήκε στον Πύργο μια αφορμή για μεγαλόπνοα σχέδια.

Διαβάστε ακόμη: Από το 1933 έως σήμερα: Το κτίριο ΚΕΡΑΝΗ γράφει νέο κεφάλαιο στην ιστορία του Πειραιά

 

 

Πηγή: Wikipedia

Η ανέγερση του Πύργου: Μια τεχνική πρόκληση

Μια σημαντική λεπτομέρεια που ίσως δεν γνωρίζετε είναι το νομικό παραθυράκι που έκανε τον ουρανοξύστη εφικτό. Το 1968, στο «Σύνταγμα» του Παπαδόπουλου, υπήρξε διάταγμα για την «ελεύθερη δόμηση», που έδινε τη δυνατότητα στα κτίρια να ξεπερνούν κάθε περιορισμό ύψους. Η Αθήνα μπορούσε να ψηλώσει όσο ήθελε. Μετά το 1980, όμως, η κατάσταση άλλαξε και οι αυστηροί περιορισμοί επέστρεψαν, μαζί με την κοινή αποστροφή για τους ουρανοξύστες, μια αποστροφή που παραμένει μέχρι σήμερα.

Πηγή: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος.

Και παρόλα αυτά, ο Πύργος Αθηνών παραμένει εκεί. Στη γωνία Μεσογείων και Βασιλίσσης Σοφίας, στέκει ακλόνητος, ζωντανός μάρτυρας της εποχής του. Έχει αντέξει σεισμούς 5,9 και 6,7 Ρίχτερ το 1999 και το 1981 αντίστοιχα, χωρίς ρωγμές ή φθορές, ενώ το σχήμα του παραμένει αναγνωρίσιμο και μοναδικό, χωρίς να πνίγει τη γύρω περιοχή, 54 χρόνια μετά την ολοκλήρωσή του.

Η ανέγερσή του ήταν μια μικρή επανάσταση. Στη χρυσή εποχή της αντιπαροχής, η εταιρεία Αλβέρτης Δημόπουλος ΑΕ αναγνώρισε το οικόπεδο στους Αμπελόκηπους ως ευκαιρία για κάτι πρωτοφανές: τον ψηλότερο ουρανοξύστη στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, που θα έβαζε σε δεύτερη μοίρα ακόμα και το επιβλητικό Χίλτον.

Ο σχεδιασμός ανατέιηκε στους αρχιτέκτονεςΙωάννη Κυμπρίτζη και Ιωάννη Βικέλα. «Αντέγραψαν» τον ουρανοξύστη Seagram τηςΝέας Υόρκης που ολοκληρώθηκε το 1953. Πηγή: Wikipedia

Έμοιαζε με το αμερικάνικο κτίριο Σίγκραμ το οποίο χτίστηκε στο Μανχάταν τη δεκαετία του ’50, είχε ύψος 157 μέτρα και παρόμοιο σχήμα με τον ελληνικό ουρανοξύστη.

Τα σχέδια ανέλαβε ο νεαρός αρχιτέκτονας Ιωάννης Βικέλας, με τη συνεργασία του Γιάννη Κυμπρίτη. Ο Βικέλας είχε ταξιδέψει στη Βραζιλία για να μελετήσει ουρανοξύστες και με αυτά τα ερεθίσματα δημιούργησε τους δύο αδελφικούς πύργους, με τον μικρό να φτάνει τα 56 μέτρα και 12 ορόφους.

Ο Πύργος ήταν ψηλός και έξυπνα σχεδιασμένος. Τα ελαστικά εφέδρανα στη βάση του απορροφούν τους κραδασμούς, με ταλάντευση που φτάνει τα 30 εκατοστά στην κορυφή. Όσοι έχουν βιώσει σεισμό μέσα στον Πύργο θυμούνται την εμπειρία ως μοναδική.

Απεικονίζεται ο υπό κατασκευή πύργος της Αθήνας, του οποίου τα έργα ξεκίνησαν το 1968 και τελείωσαν το 1971, από τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Η διεύθυνση του κτιρίου: Λεωφόρος Μεσογείων 2-4, Αθήνα – Αμπελόκηποι. Πηγή: www.heraclespanorama.gr

Στη μεγάλη οθόνη

Ο Πύργος των Αθηνών γρήγορα έγινε σημείο αναφοράς στον ελληνικό κινηματογράφο και στα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Η ανέγερσή του αποτυπώνεται ήδη στην ταινία «Τι Κάνει ο Άνθρωπος για να Ζήση» (1970) του Γιώργου Παπακώστα με σκηνές τίτλων που δείχνουν την κατασκευή, ενώ νυχτερινά πλάνα του Πύργου εμφανίζονται και στο «Θέμα Συνειδήσεως» (1973) του Πέτρου Λύκα, όπου στο γκαράζ του Πύργου ο χαρακτήρας του Νίκου Κούρκουλου αντιμετωπίζει ένα τσιράκι. Στην ταινία «Ο Βάλτος» (1973) του Ντίνου Δημόπουλου, η εικονική οικοδομική εταιρεία που εκμεταλλεύεται τους απλούς ανθρώπους έχει την έδρα της στον Πύργο, με εντυπωσιακά πλάνα από την Tower Suite, όπου η Βασιλίσσης Σοφίας απλώνεται σαν ποτάμι, προσδίδοντας στην ταινία μια αίσθηση μεγαλείου και αστικής μεγαλούπολης.

Ο Πύργος σήμερα: Σύμβολο ανθεκτικότητας και αισθητικής

Τα αποκαλυπτήρια έγιναν το 1971 και λίγο αργότερα ο Πύργος δόθηκε σε χρήση, φιλοξενώντας εταιρικά γραφεία. Αν και το βασικό του σχήμα ακολουθεί το κλασικό μοντέλο ουρανοξύστη με κεντρικές σκάλες και περιμετρικά γραφεία, το αισθητικό του αποτύπωμα είναι μοναδικό. Η εναλλαγή υαλοπετάσματος και μαρμάρινων κιονοστοιχιών δημιουργεί ένα πλέγμα ζωντανό και ευγενικό στο μάτι, διαφορετικό από τα συνηθισμένα βαριά γυάλινα κτίρια.

Αυτό που τον ξεχωρίζει είναι η προσοχή στη λεπτομέρεια. Οι μπετονένιες κολώνες καλύφθηκαν με μαρμάρινες πλάκες χάρη σε μια καινοτόμο τεχνική με άγκιστρα και εγκοπές, εμπλέκοντας το σύγχρονο και το κλασικό, μεταξύ λειτουργικότητας και αισθητικής.

Κοιτάζοντάς τον καθημερινά, ίσως να μην καταλαβαίνετε πόσο μπροστά από την εποχή του ήταν. Ο Πύργος Αθηνών παραμένει ένα μάθημα  δημιουργικότητας και προνοητικότητας. Ένα κτίριο που σας καλεί να αναλογιστείτε τι σημαίνει πραγματικά πρόοδος για μια πόλη.

 

Τα «νούμερα» του Πύργου

  • 55.000 κυβικά μέτρα χώμα, με τον συνολικό όγκο του κτίσματος να αγγίζει τα 140.000 κυβικά μέτρα και με το βάρος του να ξεπερνά τους 60.000 τόνους, αφαιρέθηκαν κατά τη διάρκεια των εκσκαφών.
  • 17.000 κυβικά μέτρα σκυροδέματος, 8.000 τόνοι τσιμέντου, 2.000 τόνοι σιδήρου (ισοδύναμοι με δέκα έξι πολυκατοικίες), 26.000 τ.μ. μονωτικού υλικού, 12.000 τ.μ. υαλοπινάκων, 8.000 τ.μ. μαρμάρων, 14.000 τ.μ. κινητών διαχωρισμάτων (ψευδοτοίχων) πλήρως μονωμένων, 2.000 πόρτες, 3.500 παράθυρα (που δεν άνοιγαν), 25.000 μέτρα σωληνώσεων χρησιμοποιήθηκαν για την αποπεράτωση του έργου.
  • 30.000 λαμπτήρες φθορισμού, 1.500 τηλέφωνα εγκαταστάθηκαν στον Πύργο.
  • 3,6 μέτρα ανά δευτερόλεπτο ήταν η ταχύτητα που ανέβαιναν οι ανελκυστήρες του Πύργου.
  •  4.000 ΚVA ήταν η εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύς του οικοδομήματος, όση η παραγωγή του υδροηλεκτρικού σταθμού του ποταμού Λούρου.
  • 300.000 μεροκάματα χρειάστηκαν για την αποπεράτωση.
  • 2.500 εργαζόμενους, μαζί με 1.000 πελάτες είχε τη δυνατότητα να στεγάσει.
  • Στην πρώτη φάση του είχε προβλεφθεί: πάρκιν χωρητικότητας 450 οχημάτων, γραφεία σε έκταση 24.000 τ.μ., καταστήματα σε έκταση 1.400 τ.μ., εστιατόριο-νυχτερινό κέντρο Tower Suite με αίθουσες δεξιώσεων στον τελευταίο όροφο, εστιατόριο-καφετέρια στον πρώτο όροφο, τράπεζα, γραφείο ταξιδιών, κοσμηματοπωλείο κ.ά.

Photo credit: Istock