Η καρδιά της Αθήνας χτυπά και πάλι δυνατά στην πλατεία Συντάγματος, εκεί όπου το ιστορικό σιντριβάνι, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία της πόλης και αγαπημένο σημείο συνάντησης, απέκτησε ξανά τη χαμένη του λάμψη. Για πρώτη φορά στην 153χρονη ιστορία του, το εμβληματικό μνημείο αποκαστάθηκε, επιστρέφοντας στους Αθηναίους και στους επισκέπτες την εικόνα που του αξίζει. Η κεντρική κρήνη της Αθήνας αναβλύζει στη νοητή ευθεία από τη Βουλή ως την Ερμού, σε ένα σταυρό ανάμεσα στην Ομόνοια και την Ακρόπολη, ως ο ομφάλιος λώρος της πρωτεύουσας.

Διαβάστε ακόμη: Από το 1933 έως σήμερα: Το κτίριο ΚΕΡΑΝΗ γράφει νέο κεφάλαιο στην ιστορία του Πειραιά

Δήμος Αθηναίων 1872

Στο παρελθόν, η περιοχή του σιντριβανιού φιλοξενούσε ένα κυκλικό παρτέρι. Φημολογείται ότι το σιντριβάνι παρήγγειλε η βασίλισσα Αμαλία στον Ερνστ Τσίλλερ. Αποκαλύφθηκε το 1872 και φέρει την υπογραφή του Γερμανού αρχιτέκτονα που καθόρισε την όψη της πρωτεύουσας τον 19ο αιώνα.

Διαβάστε ακόμη: Μινιόν: Η αναγέννηση ενός ορόσημου της Αθήνας

Στο πέρασμα των δεκαετιών, το σιντριβάνι στην πλατεία Συντάγματος άλλαξε αρκετές φορές μορφή, ακολουθώντας τις αισθητικές τάσεις και τις ανάγκες κάθε εποχής. Κεντρικό στοιχείο της πλατείας από το 1872, γνώρισε φάσεις όπου κοσμούνταν με συνθέσεις από υδρόβια φυτά, καλαμιές και ακόμα κι ένα άγαλμα. Υπάρχει μάλιστα η άποψη πως αυτό το γλυπτό μεταφέρθηκε αργότερα στο σιντριβάνι της πλατείας Κουμουνδούρου, όπου σώζεται σήμερα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι κατασκευάστηκαν δύο πανομοιότυπα σιντριβάνια την ίδια περίοδο.

Σε παλιές καρτ ποστάλ της Αθήνας, το σιντριβάνι εμφανίζεται άλλοτε να λειτουργεί ως παρτέρι γεμάτο λουλούδια και άλλοτε να θυμίζει τεχνητή λίμνη με χρυσόψαρα, αποτυπώνοντας την εναλλαγή χρήσεων και αισθητικών επιλογών που το συνόδευσαν. Αυτές οι μεταμορφώσεις δεν αφαιρούν από τη διαχρονική του αξία αλλά τονίζουν τον ρόλο του ως ζωντανού οργανισμού μέσα στην πόλη, που προσαρμόζεται και ανανεώνεται, παραμένοντας πάντα σημείο αναφοράς για τους Αθηναίους.

Από τότε μέχρι σήμερα, χιλιάδες περαστικοί το θαυμάζουν καθημερινά, ενώ εκατοντάδες τουρίστες σπεύδουν να το φωτογραφίσουν, λίγοι όμως παρατηρούν την επιγραφή στη βάση του: «Δήμος Αθηναίων 1872». Ένα μικρό, αλλά ουσιαστικό, αποτύπωμα ιστορίας.

Όπως εξηγεί ο Πρόεδρος των Φίλων Κτήματος Τατοίου Βασίλης Κουτσαβλής “αν επισκεφθείτε το Τατόι, θα δείτε μια αντίστοιχη κρήνη του Τσίλλερ, με το ίδιο λαξευμένο μάρμαρο από τους ίδιους τεχνίτες, στους κήπους μπροστά από το ανάκτορο, με την κεφαλή του λέοντος πάνω από τη στέρνα. Βέβαια στο Τατόι το σχήμα είναι οβάλ ενώ στην πλατεία Συντάγματος στρογγυλό”. Ακόμη και αν δεν σας ενδιαφέρει η αισθητική λεπτότητα του σιντριβανιού του Συντάγματος, παρατηρήστε τον κατασκευαστικό άθλο της τόρνευσης του ενιαίου μαρμάρου, επίτευγμα που βλέπουμε και σε πολλά κλιμακοστάσια σε δημόσια κτίρια και αρχοντικά της Αθήνας.

Η τιτάνια προσπάθεια της συντήρησης

Η συντήρηση που μόλις ολοκληρώθηκε δεν ήταν μια απλή διαδικασία. Εξειδικευμένοι συντηρητές και μαρμαροτεχνίτες εργάστηκαν με χειρουργική ακρίβεια για να καθαρίσουν, να σταθεροποιήσουν και να προστατεύσουν το μνημείο. Ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, υπογράμμισε ότι το έργο έγινε «με επαγγελματισμό και σεβασμό στην ιστορία του», ώστε να αποδοθεί στους πολίτες και στους επισκέπτες ένα κομμάτι ζωντανής κληρονομιάς.

Η διαδικασία περιλάμβανε τον καθαρισμό και την επιδιόρθωση του μαρμάρου, το γέμισμα ρωγμών, την επανατοποθέτηση θραυσμάτων και την εφαρμογή ειδικής επίστρωσης κατά των βανδαλισμών. Ένα από τα πιο δύσκολα στάδια ήταν η αφαίρεση της σκληρής, μαύρης στρώσης που είχε δημιουργηθεί στην εξωτερική λεκάνη με την πάροδο δεκαετιών, αποτέλεσμα παλαιότερων επεμβάσεων και ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Παρά το γεγονός ότι κατά καιρούς γίνονταν μικρές παρεμβάσεις συντήρησης, αυτή ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη και ολοκληρωμένη αποκατάσταση από τότε που το σιντριβάνι χαρακτηρίστηκε νεότερο μνημείο. Το έργο βασίστηκε σε λεπτομερή μελέτη του Υπουργείου Πολιτισμού, έπειτα από μήνες συζητήσεων για το ποιος έφερε τελικά την ευθύνη: ο Δήμος ή το Υπουργείο.

Σήμερα, το σιντριβάνι του Συντάγματος ξαναβρίσκει τον ρόλο του ως ζωντανό σύμβολο της πόλης: ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην ιστορική κληρονομιά και τη σύγχρονη ζωή της Αθήνας. Όταν θα περάσετε από το κέντρο, αξίζει να κάνετε μια στάση. Καθίστε δίπλα του, αφουγκραστείτε τον παφλασμό του νερού και σκεφτείτε πως σε εκείνο το σημείο, εδώ και ενάμιση αιώνα, χιλιάδες Αθηναίοι και ταξιδιώτες μοιράστηκαν στιγμές, συναντήσεις και αναμνήσεις.

Πηγή: Διαδρομή στην Ιστορία της Αθήνας, Εκδ. Δήμος Αθηναίων, Αθήνα, 2004.