Οι ξεχωριστοί Επιτάφιοι της Αθήνας

Είναι η διαδρομή που ακολουθεί ο Επιτάφιος σε κάποιες εκκλησίες της Αθήνας που τον κάνει ιδιαίτερο-οι μυρωδιές, το θλιμμένο, αλλά χαλαρό ύφος.

18 Απριλίου 25 | 06:50

Η Πλάκα αποτελεί τον ωραιότερο μικρόκοσμο της Αθήνας. Παρόλες τις τουριστικές παρεμβάσεις που έχει δεχθεί, διατηρεί ακόμη αναλλοίωτη την αρχιτεκτονική και την ατμόσφαιρα της παλιάς Αθήνας, με έντονες νησιωτικές πινελιές. Στην Πλάκα, η οποία σε έκταση και πληθυσμό είναι ελάχιστα μεγαλύτερη από τη Χώρα της Ίου, βρίσκονται 8 εκκλησίες σημαντικές, ιστορικές, αλλά κυρίως μικρές και πανέμορφες, πλήρως εντεταγμένες στη συνοικία. Δεν νομίζουμε οπότε πως βρίσκει κάποιος καλύτερο σκηνικό για να ακολουθήσει τη διαδρομή που κάνει ο Επιτάφιος.

Διαβάστε ακόμη: Πώς να ντυθείτε στις πασχαλινές λειτουργίες

Ξαναβλέποντας το τελετουργικό

Ο Επιτάφιος είναι το λειτουργικό ύφασμα που αποτελείται από ένα μεγάλο, κεντημένο ή ζωγραφισμένο και συχνά πλούσια διακοσμημένο ύφασμα, το οποίο αναπαριστά την εικόνα του νεκρού σώματος του Ιησού Χριστού, συχνά με απεικονίσεις της μητέρας του και άλλων μορφών, σύμφωνα με την περιγραφή των Ευαγγελίων. Η χρήση του περιορίζεται στις ακολουθίες της Μεγάλης Παρασκευής και του Μεγάλου Σαββάτου.

Πριν από την τελετή της Αποκαθηλώσεως στον εσπερινό, ο οποίος τελείται το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής, ο ιερέας (και ο διάκονος εάν υπάρχει) τοποθετούν τον Επιτάφιο επάνω στην Αγία Τράπεζα. Επάνω στον Επιτάφιο τοποθετούνται ένα κάλυμμα του Αγίου Ποτηρίου (“αήρ”) και το Ευαγγέλιο.

Κατά την ανάγνωση του Ευαγγελίου (μιας συρραφής περικοπών δηλαδή και από τα τέσσερα Ευαγγέλια), που διηγείται τα του θανάτου και της ταφής του Χριστού, μια ξύλινη ζωγραφισμένη εικόνα του σώματος του Κυρίου ως Εσταυρωμένου αποσπάται από τον Σταυρό, ο οποίος έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του ναού. Το σώμα τυλίγεται σε λευκό ύφασμα και μεταφέρεται στο Ιερό.

Προς το τέλος της ακολουθίας, ο ιερέας ή ιερείς με κεριά και θυμίαμα, μεταφέρουν τον Επιτάφιο πάνω από τα κεφάλια τους με πομπή από την Αγία Τράπεζα στο κέντρο του ναού και τον τοποθετούν πάνω σε ένα ξύλινο κουβούκλιο διακοσμημένο για τον σκοπό αυτό. Το Ευαγγέλιο τοποθετείται και πάλι επάνω στον Επιτάφιο. Στην Ελλάδα συνήθως ένα ξυλόγλυπτο κουβούκλιο (θόλος) στεγάζει την τράπεζα με τον Επιτάφιο, ο οποίος τοποθετείται στο δάπεδο του κουβουκλίου, που επιπλέον διαθέτει λαβές για τη μεταφορά του. Το κουβούκλιο αναπαριστά τον τόπο όπου εναπόθεσαν το Σώμα του Χριστού μετά την αποκαθήλωση, προκειμένου να εκτελέσουν τα νεκρικά έθιμα (μύρα, σάβανο κ.λπ.) προ της ταφής. Συνεκδοχικά, και το ίδιο το κουβούκλιο με τον Επιτάφιο αποκαλείται “Επιτάφιος”, ο ακριβής όμως λειτουργικός όρος αφορά μόνο το ύφασμα, το οποίο εντάσσεται στην κατηγορία των ιερών εικόνων. Από το απόγευμα της προηγούμενης ημέρας, τη Μεγάλη Πέμπτη δηλαδή, ο επιτάφιος έχει διακοσμηθεί με ανοιξιάτικα λουλούδια.

Ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου είναι αφιερωμένος στην ταφή του Χριστού. Αρχικώς γινόταν τα μεσάνυχτα, αλλά πλέον αρχίζει γύρω στις 7 μ.μ. της Μεγάλης Παρασκευής. Σε αυτόν ψέλνονται θρηνητικά άσματα ενώπιον του Επιταφίου, ακολουθεί η Μεγάλη Δοξολογία και αμέσως μετά γίνεται η περιφορά του Επιταφίου.

Διαβάστε ακόμη: 5 πασχαλινές προτάσεις στα καλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας

Οι ιδιαίτερες εκκλησίες της Πλάκας

Photo credit: Ενορία Αγίου Νικολάου Ραγκαβά/Facebook

Σίγουρα δεν τελούν όλες την Ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής, όμως βρίσκονται τόσο κοντά η μία με την άλλη, που θα σας οδηγήσουν σίγουρα οι χτύποι της καμπάνας και οι ψαλμωδίες.