Τα έξυπνα ηχεία έχουν διεισδύσει δυναμικά στην καθημερινότητα εκατομμυρίων νοικοκυριών παγκοσμίως. Συσκευές όπως το Amazon Echo με τη φωνητική βοηθό Alexa, αλλά και αντίστοιχα προϊόντα της Google και της Apple, έχουν μετατραπεί σε «ψηφιακούς συγκάτοικους» που παίζουν μουσική, υπενθυμίζουν υποχρεώσεις, απαντούν σε ερωτήσεις και ρυθμίζουν το φως ή τη θέρμανση. Το 2023, το 60% των νοικοκυριών στο Ηνωμένο Βασίλειο διέθετε τουλάχιστον ένα έξυπνο ηχείο και το 72% αυτών ήταν συσκευές της Amazon.

Διαβάστε ακόμη: Εριέττα Κούρκουλου: “Γιατί η «προηγμένη» τεχνολογία φιλτράρει εικόνες από την εγκυμοσύνη;”

Τι είναι τα “έξυπνα ηχεία”;

Τα έξυπνα ηχεία είναι ασύρματες συσκευές με ενσωματωμένους εικονικούς βοηθούς (όπως η Alexa, η Google Assistant ή η Siri) που ανταποκρίνονται σε φωνητικές εντολές. Συνδέονται στο διαδίκτυο και επιτρέπουν στον χρήστη να εκτελεί διάφορες λειτουργίες, όπως:

  • να ακούει μουσική ή podcasts,
  • να ελέγχει έξυπνες συσκευές στο σπίτι (φώτα, θερμοστάτες, συναγερμούς),
  • να κάνει ερωτήσεις και να λαμβάνει απαντήσεις,
  • να ρυθμίζει υπενθυμίσεις και ειδοποιήσεις,
  • να πραγματοποιεί αγορές ή να διαχειρίζεται ημερολόγια.

Χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη και επεξεργασία φυσικής γλώσσας, ώστε να κατανοούν και να εκτελούν τις εντολές του χρήστη.

Διαβάστε ακόμη: The Future of Fashion | Μπορεί η τεχνολογία να “σκοτώσει” την Υψηλή Μόδα;

Από DJ μέχρι «σύμβουλος»

Η λειτουργικότητα αυτών των συσκευών ξεπερνά κατά πολύ τον ρόλο ενός απλού Bluetooth ηχείου. Οι φωνητικοί βοηθοί χρησιμοποιούνται πλέον ως εικονικοί δάσκαλοι, συνομιλητές, ακόμη και ως ψυχολογικά «στηρίγματα». Πολλοί χρήστες τούς απευθύνουν ερωτήσεις που κυμαίνονται από τις πιο πρακτικές («Τι ώρα είναι στη Νέα Υόρκη;») έως τις πιο προσωπικές ή αστείες («Τι σημαίνει omnisexual;», «Έχουν οι μέδουσες… πισινό;»).

Στα παιδικά και εφηβικά δωμάτια, οι φωνητικοί βοηθοί αποκτούν ακόμη πιο στενή σχέση με τους νεότερους χρήστες, καταγράφοντας τα ενδιαφέροντα, τις ανησυχίες και τις μουσικές προτιμήσεις τους. Η καταγραφή, ωστόσο, δεν περιορίζεται στα λόγια. Συλλέγονται επίσης πληροφορίες για τις συνήθειες ακρόασης, τις ρυθμίσεις έντασης, τις προτιμήσεις περιεχομένου και τη χρήση χρονικών ειδοποιήσεων – στοιχεία που σκιαγραφούν λεπτομερώς το προφίλ κάθε χρήστη.

Η κρυφή «μνήμη» της Alexa

Μια απλή αίτηση στον πάροχο της υπηρεσίας είναι αρκετή για να αποκαλύψει το εύρος των δεδομένων που συλλέγονται. Σε αρχείο που έλαβαν χρήστες από την Amazon, καταγράφονταν gigabytes πληροφοριών: αγορές, αναγνώσεις σε Kindle, ιστορικό θέασης στο Prime Video και φυσικά, χιλιάδες ηχητικές εντολές. Οι περισσότερες από αυτές αφορούσαν μουσικά αιτήματα, χρονόμετρα και απλές ερωτήσεις.

Η εξερεύνηση αυτών των δεδομένων φέρνει στην επιφάνεια τον βαθμό στον οποίο οι φωνητικοί βοηθοί έχουν εδραιωθεί στον πυρήνα της καθημερινότητας. Παράλληλα, αναδεικνύει και το πόσο εύκολα οι χρήστες ξεχνούν ότι οι φράσεις που απευθύνουν στη συσκευή δεν χάνονται, αλλά αποθηκεύονται.

Πόσο «ακούει» η Alexa;

Η Amazon διαβεβαιώνει ότι η Alexa ενεργοποιείται μόνο όταν ανιχνεύσει τη λέξη-κλειδί και ότι οι ηχογραφήσεις δεν αποστέλλονται στους διακομιστές εκτός αν έχει δοθεί σχετική άδεια. Ωστόσο, η αποθήκευση των δεδομένων γίνεται για λόγους βελτίωσης της τεχνολογίας φωνητικής αναγνώρισης και εξατομίκευσης των υπηρεσιών.

Το ερώτημα της ιδιωτικότητας παραμένει, ιδίως καθώς οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης ενισχύονται. Η νέα γενιά της Alexa, που ενσωματώνει εξελιγμένα μοντέλα AI, υπόσχεται ακόμη πιο φυσικό διάλογο και «νοημοσύνη» αλλά φέρνει και νέους προβληματισμούς. Τι συμβαίνει με τα παλαιότερα μοντέλα που δεν υποστηρίζονται πλέον; Και ποιος διαχειρίζεται τα δεδομένα των περασμένων ετών;

Μια νέα εποχή επικοινωνίας ή παρακολούθησης;

Η ταχύτητα με την οποία ενσωματώνονται οι φωνητικοί βοηθοί στην καθημερινότητα υπερβαίνει πολλές φορές τη συζήτηση γύρω από την ασφάλεια και τα όρια της ιδιωτικότητας. Καθώς η τεχνολογία γίνεται πιο «ανθρώπινη», εντείνεται η ανάγκη για διαφάνεια και ξεκάθαρους κανόνες χρήσης.

Η ευκολία που προσφέρουν τα έξυπνα ηχεία είναι αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, σε μια εποχή όπου η πληροφορία είναι το πολυτιμότερο αγαθό, οι χρήστες καλούνται να αναλογιστούν: ποια είναι τα όρια ανάμεσα στη βοήθεια και στην παρακολούθηση; Και πόσα γνωρίζουν τελικά αυτές οι φωνές για εμάς, πολλές φορές περισσότερα απ’ όσα γνωρίζουμε εμείς οι ίδιοι;