Όταν ακούτε ότι η χοληστερίνη σας είναι αυξημένη, η σκέψη σας ίσως πηγαίνει αυτομάτως σε ένα τραπέζι γεμάτο λιπαρά κρέατα, τηγανητά ή γλυκά. Πράγματι, η υπερκατανάλωση «ένοχων» τροφών –όπως το κόκκινο κρέας, τα βούτυρα και τα επεξεργασμένα σνακ– αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η χοληστερίνη σας μπορεί να αυξηθεί ακόμη και αν προσέχετε τη διατροφή σας. Γιατί;

Διαβάστε ακόμη: 100 healthy tips για να φτάσετε μέχρι τα 100

Η χοληστερίνη δεν προέρχεται μόνο από τις τροφές. Παράγεται και από τον ίδιο τον οργανισμό – συγκεκριμένα, από το ήπαρ. Κι εδώ αρχίζουν τα πιο… αόρατα εμπόδια, που αφορούν παράγοντες είτε κληρονομικούς είτε ορμονικούς, είτε ακόμη και ψυχολογικούς. Ας τους δούμε αναλυτικά:

Διαβάστε ακόμη: Μπορεί μια φωτογραφία να αποκαλύψει τη βιολογική σας ηλικία

1. Υποθυρεοειδισμός

Αν ο θυρεοειδής σας υπολειτουργεί –μια κατάσταση γνωστή ως υποθυρεοειδισμός– ολόκληρος ο μεταβολισμός σας επιβραδύνεται. Ο θυρεοειδής αδένας ρυθμίζει βασικές μεταβολικές λειτουργίες μέσω των ορμονών Τ3 και Τ4. Όταν οι ορμόνες αυτές μειώνονται, ο οργανισμός δεν μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα λιπίδια στο αίμα. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της LDL («κακής» χοληστερίνης) και μερικές φορές και της ολικής χοληστερίνης, ακόμη κι αν η διατροφή σας είναι ισορροπημένη.

Στην πράξη, μπορεί να νιώθετε διαρκώς κουρασμένοι, να παίρνετε βάρος χωρίς προφανή λόγο, να έχετε ξηρό δέρμα, πρησμένο πρόσωπο ή αίσθημα «βαριάς» διάθεσης. Όλα αυτά είναι συχνοί δείκτες υποθυρεοειδισμού – μιας διαταραχής που συχνά περνά απαρατήρητη, αλλά επηρεάζει άμεσα το προφίλ των λιπιδίων σας.

Η διάγνωση γίνεται απλά, με μια αιματολογική εξέταση που μετρά την TSH (ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς) και τις θυρεοειδικές ορμόνες. Αν εντοπιστεί πρόβλημα, η θεραπεία είναι συνήθως απλή και εξαιρετικά αποτελεσματική: η χορήγηση λεβοθυροξίνης (θυρεοειδική ορμόνη σε μορφή χαπιού) αποκαθιστά τα επίπεδα και βοηθά τη χοληστερίνη να επανέλθει σε φυσιολογικά όρια

2. Κληρονομική προδιάθεση

Ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού πάσχει από οικογενή υπερχοληστερολαιμία – μια γενετική διαταραχή που οδηγεί σε πολύ υψηλές τιμές LDL («κακής» χοληστερίνης) ακόμη και από την παιδική ηλικία. Σε αυτή την περίπτωση, η πρόληψη και η φαρμακευτική αγωγή είναι καθοριστικές.

3. Ενδοκοιλιακό λίπος

Τα παραπανίσια κιλά –ιδίως όταν εντοπίζονται στην περιοχή της κοιλιάς– δεν είναι απλώς ένα αισθητικό ζήτημα. Το λεγόμενο «σωσίβιο» γύρω από τη μέση αποτελεί ένδειξη αυξημένου ενδοκοιλιακού λίπους, το οποίο έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται άμεσα με μεταβολικές διαταραχές και αυξημένες τιμές χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων αλλά και σακχάρου στο αίμα.

Σε αντίθεση με το υποδόριο λίπος, το λίπος που συσσωρεύεται εσωτερικά στην κοιλιακή χώρα (γνωστό και ως σπλαχνικό) περιβάλλει ζωτικά όργανα όπως το ήπαρ, το πάγκρεας και τα έντερα, επηρεάζοντας τη λειτουργία τους. Το ενδοκοιλιακό λίπος δρα μεταβολικά σαν ένας «αθόρυβος σαμποτέρ», εκκρίνοντας ουσίες που αυξάνουν τη φλεγμονή στον οργανισμό και οδηγούν σε αντίσταση στην ινσουλίνη – μια κατάσταση που συχνά προηγείται του διαβήτη τύπου 2.

Η περίμετρος της μέσης είναι ένας καλός δείκτης κινδύνου: αν ξεπερνά τα 88 εκατοστά για τις γυναίκες και τα 102 εκατοστά για τους άνδρες, ο καρδιαγγειακός κίνδυνος θεωρείται αυξημένος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ακόμα και μια μικρή απώλεια βάρους –5-10% του αρχικού– μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερίνης και σε αύξηση της «καλής» HDL.

Μην υποτιμάτε λοιπόν αυτόν τον φαινομενικά αθώο «σωστικό σωσίβιο». Κρύβει περισσότερα απ’ όσα φαίνονται – και το στοχευμένο αδυνάτισμα στην κοιλιά μπορεί να γίνει το πιο ισχυρό «φάρμακο» για την καρδιά και τα αγγεία σας.

4. Στρες: ο «σιωπηλός» σαμποτέρ

Μπορεί να μην το φαντάζεστε, αλλά το χρόνιο στρες επηρεάζει πολύ περισσότερο απ’ ό,τι νομίζετε τον οργανισμό σας – και μάλιστα σε βιοχημικό επίπεδο. Όταν ζείτε σε συνθήκες συνεχούς έντασης, το σώμα σας εκκρίνει αυξημένες ποσότητες κορτιζόλης και αδρεναλίνης, ορμονών που σχετίζονται με την «αντίδραση στον κίνδυνο». Αυτές οι ορμόνες, αν παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, διαταράσσουν τον μεταβολισμό των λιπιδίων και οδηγούν σε αυξημένες τιμές LDL («κακής» χοληστερίνης), σε μείωση της HDL («καλής») αλλά και σε αυξημένα τριγλυκερίδια.

Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που βιώνουν χρόνιο στρες –είτε λόγω επαγγελματικής πίεσης, είτε λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ή άλλων ψυχοπιεστικών παραγόντων– εμφανίζουν διαταραγμένο λιπιδαιμικό προφίλ, ακόμη και όταν τρέφονται σωστά και γυμνάζονται τακτικά. Το στρες φαίνεται πως επηρεάζει και τον τρόπο που λειτουργεί το συκώτι, κάνοντάς το να παράγει περισσότερη χοληστερίνη απ’ ό,τι χρειάζεται ο οργανισμός.

Επιπλέον, το στρες μπορεί να προκαλέσει ανθυγιεινές συμπεριφορές (υπερφαγία, αυξημένη κατανάλωση γλυκών ή αλκοόλ, κάπνισμα ή καθιστική ζωή) οι οποίες με τη σειρά τους επιβαρύνουν τις τιμές της χοληστερίνης. Αν προσθέσουμε σε αυτό και την έλλειψη ύπνου που συχνά συνοδεύει τις αγχώδεις καταστάσεις, έχουμε έναν ιδανικό «τυφώνα» για το καρδιαγγειακό σας σύστημα.

Φροντίστε λοιπόν να βάζετε φρένο στο άγχος, όχι μόνο για την ψυχική σας ηρεμία, αλλά και για την υγεία της καρδιάς σας. Η διαχείριση του στρες με τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή, η γιόγκα, ο διαλογισμός ή ακόμη και η απλή βόλτα στη φύση, μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά και στις τιμές των λιπιδίων σας.

5. Κάπνισμα

Μία ακόμη αιτία που δυσχεραίνει την εικόνα των λιπιδίων. Το κάπνισμα μειώνει την «καλή» χοληστερίνη (HDL), ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την «κακή» (LDL). Ο συνδυασμός αυτός αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου για καρδιοπάθειες.

6. Ηπατική ή νεφρική δυσλειτουργία

Το ήπαρ και τα νεφρά δεν είναι απλώς ζωτικά όργανα. Είναι τα «κέντρα επεξεργασίας» του οργανισμού, υπεύθυνα για τον καθαρισμό του αίματος, την αποβολή των άχρηστων ουσιών και, στην περίπτωση του ήπατος, για τη σύνθεση και ρύθμιση της χοληστερίνης. Όταν όμως οι λειτουργίες αυτών των οργάνων επηρεάζονται, λόγω χρόνιας ασθένειας, λοίμωξης, τοξινών ή φαρμακευτικής αγωγής, η ισορροπία του λιπιδαιμικού σας προφίλ μπορεί να διαταραχθεί σημαντικά.

Το ήπαρ, συγκεκριμένα, είναι το βασικό όργανο που παράγει χοληστερίνη, αλλά και αυτό που τη διαχειρίζεται, αποβάλλοντας την περίσσεια μέσω της χολής. Αν νοσεί, π.χ. από λιπώδη διήθηση, ηπατίτιδα ή κίρρωση, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της LDL και να μειώσει εκείνα της HDL. Αντίστοιχα, τα νεφρά παίζουν ρόλο στη ρύθμιση των λιπιδίων μέσω της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών. Σε περιπτώσεις νεφρικής δυσλειτουργίας ή νεφρωσικού συνδρόμου, συχνά παρατηρούνται πολύ υψηλά επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων.

Ορισμένα φάρμακα όπως κορτικοστεροειδή, διουρητικά ή ανοσοκατασταλτικά, μπορεί να επιβαρύνουν περαιτέρω τις λειτουργίες αυτών των οργάνων ή να επηρεάσουν τον μεταβολισμό των λιπιδίων. Για τον λόγο αυτό, αν έχετε ιστορικό ηπατικών ή νεφρικών προβλημάτων, είναι απαραίτητο να παρακολουθείτε στενά τις εξετάσεις σας και να συμβουλεύεστε τακτικά τον γιατρό σας για πιθανή τροποποίηση της αγωγής ή της διατροφής σας.

Η υγεία του ήπατος και των νεφρών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την καλή λειτουργία του μεταβολισμού και, κατ’ επέκταση, με την ομαλή ρύθμιση της χοληστερίνης γι’ αυτό φροντίστε να τους δίνετε την προσοχή που τους αξίζει.

7. Κατανάλωση αλκοόλ

Σε μικρές ποσότητες (1-2 ποτήρια κρασί την ημέρα), το αλκοόλ μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της HDL. Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: αυξάνει τα τριγλυκερίδια και επηρεάζει αρνητικά τις λιπιδαιμικές τιμές συνολικά.

Τι μπορείτε να κάνετε

  • Κάνετε τακτικούς ελέγχους και εξετάσεις αίματος.
  • Μην παραβλέπετε συμπτώματα όπως κόπωση, αύξηση βάρους ή αίσθημα άγχους.
  • Συζητήστε με τον γιατρό σας για εξετάσεις θυρεοειδούς και τυχόν γενετική προδιάθεση.
  • Υιοθετήστε έναν τρόπο ζωής που ενισχύει την «καλή» χοληστερίνη: φυσική δραστηριότητα, διακοπή καπνίσματος, μεσογειακή διατροφή και διαχείριση στρες.
  • Η χοληστερίνη δεν είναι «ο εχθρός», αλλά ένας σημαντικός δείκτης της υγείας σας.

Κατανοώντας τους παράγοντες που την επηρεάζουν, μπορείτε να ανακτήσετε τον έλεγχο, όχι μόνο των τιμών της, αλλά και της συνολικής ευεξίας σας.

Photo credit: louisvuitton/IG