Σας έχει τύχει να ακούσετε κάποιον συνάδελφο να λέει με καμάρι: «Δεν έχω χρόνο ούτε να φάω, πνίγομαι στη δουλειά!»; Ή να ποστάρει στα social media φωτογραφία του λάπτοπ και του καφέ με hashtag #busyday; Αν ναι, μόλις εντοπίσατε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του φαινομένου που οι ψυχολόγοι και οι ειδικοί στον χώρο της εργασίας αποκαλούν busy bragging, δηλαδή την περηφάνια για το γεγονός ότι κάποιος είναι υπερβολικά απασχολημένος.

Διαβάστε ακόμη: Gen Z: Το εργασιακό dress code σε κρίση

Η κουλτούρα της υπεραπασχόλησης

Το busy bragging είναι ένα είδος κοινωνικής επίδειξης, όπου κάποιος δηλώνει έμμεσα ή άμεσα πόσο γεμάτο είναι το πρόγραμμά του, παρουσιάζοντας την υπερκόπωση ως ένδειξη αξίας, επαγγελματικής επιτυχίας ή ακόμα και ηθικής ανωτερότητας. Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου ο ελεύθερος χρόνος θεωρούνταν δείγμα υψηλής κοινωνικής θέσης, σήμερα η διαρκής απασχόληση αντιμετωπίζεται σαν status symbol.

Σύμφωνα με μελέτη του Harvard Business School, η εικόνα του «πολυάσχολου επαγγελματία» έχει αντικαταστήσει εκείνη του «ευκατάστατου ανθρώπου με άπλετο ελεύθερο χρόνο». Το να είσαι απασχολημένος (ή τουλάχιστον να δείχνεις ότι είσαι) σημαίνει ότι είσαι περιζήτητος, εργατικός, επιτυχημένος.

Διαβάστε ακόμη: Πώς να μην εμπιστεύεστε τους λάθος ανθρώπους στη δουλειά

Η σκοτεινή πλευρά του busy bragging

Όσο και αν μοιάζει αθώο ή ακόμη και ενθαρρυντικό να δείχνει κανείς παραγωγικότητα, το busy bragging συχνά ενισχύει μια τοξική κουλτούρα εργασίας. Κάποιος που περηφανεύεται συνεχώς για την υπερκόπωση ή την αδυναμία του να ξεκουραστεί, στην ουσία αναπαράγει το αφήγημα ότι η αξία μας ως επαγγελματίες εξαρτάται από το πόσο γεμάτο είναι το ημερολόγιό μας.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα burnout, χαμηλή αυτοεκτίμηση σε όσους δεν ακολουθούν το ίδιο μοτίβο, αλλά και σε μια διαρκή αίσθηση ενοχής όταν κάποιος επιλέγει να ξεκουραστεί ή να βάλει όρια. Σε ομαδικό επίπεδο, το busy bragging ρίχνει «λάδι στη φωτιά» του ανταγωνισμού και της εργασιακής ανασφάλειας.

Γιατί το κάνουμε;

Οι λόγοι πίσω από το busy bragging ποικίλλουν. Μπορεί να είναι θέμα προσωπικής ανασφάλειας ή προσπάθειας αυτοεπιβεβαίωσης. Μπορεί, επίσης, να είναι μια έμμεση μορφή επίδειξης, ειδικά στα social media, όπου η εικόνα της «μηχανής που δεν σταματά» εκλαμβάνεται ως cool ή desirable. Κάποιες φορές, το busy bragging λειτουργεί και ως μορφή άμυνας: αν είμαι πάντα απασχολημένος, ίσως δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσω βαθύτερα συναισθήματα κενού, αμφιβολίας ή φόβου για την αποτυχία.

Πώς να το αναγνωρίσετε και πώς να το αντιμετωπίσετε

Αν πιάνετε τον εαυτό σας να λέει συχνά «δεν έχω λεπτό για τον εαυτό μου» με έναν τόνο υπερηφάνειας, ίσως είναι ώρα να αναρωτηθείτε: είμαι πραγματικά τόσο απασχολημένος ή απλώς προσπαθώ να δείξω την αξία μου μέσω της υπερκόπωσης; Αντίστοιχα, αν το ακούτε συχνά από άλλους, θυμηθείτε ότι η πραγματική αξία ενός επαγγελματία δεν μετριέται με το πόσες ώρες δουλεύει, αλλά με την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα της δουλειάς του.

Αναγνωρίστε πότε το κάνετε

Σκεφτείτε ειλικρινά: γιατί δηλώνετε συνεχώς πόσο πολυάσχολοι είστε; Το κάνετε για να εντυπωσιάσετε, να δικαιολογήσετε καθυστερήσεις ή για να αποφύγετε κάτι άλλο (π.χ. προσωπική αναμέτρηση με τον εαυτό σας);

Σταματήστε να εξιδανικεύετε την υπερκόπωση

Η εξάντληση δεν είναι παράσημο τιμής. Μάθετε να ξεχωρίζετε την παραγωγικότητα από τη συνεχή απασχόληση χωρίς ουσία. Δουλειά χωρίς όρια οδηγεί συχνά σε λάθη, έλλειψη δημιουργικότητας και μειωμένη αποδοτικότητα.

Βάλτε όρια στον χρόνο και την ενέργειά σας

Μην απαντάτε σε e-mails εκτός ωραρίου, μην παίρνετε δουλειά στο σπίτι καθημερινά, μην λέτε «ναι» σε όλα. Η θέσπιση ορίων είναι πράξη αυτοσεβασμού.

Καλλιεργήστε την κουλτούρα της ισορροπίας

Αν έχετε θέση ευθύνης, δώστε το παράδειγμα: ενθαρρύνετε τα διαλείμματα, τις άδειες και τις ρεαλιστικές προσδοκίες χρόνου. Η ισορροπία είναι μεταδοτική.

Μιλήστε για την αποτελεσματικότητα, όχι για την εξάντληση

Όταν θέλετε να δείξετε τη δουλειά σας, επικεντρωθείτε στο αποτέλεσμα: τι πετύχατε, όχι πόσες ώρες ξενυχτήσατε. Έτσι δείχνετε ουσιαστική αξία, χωρίς να συμβάλλετε στην κουλτούρα της εξάντλησης.

Εξασκηθείτε στη σιωπή

Δεν χρειάζεται να αναφέρετε συνέχεια πόσο απασχολημένοι είστε. Το να διαχειρίζεστε ήρεμα τον χρόνο σας χωρίς το… φωνάζετε δείχνει αυτοπεποίθηση και ωριμότητα.

Κάντε χώρο για την ανάπαυση

Αντί να περηφανεύεστε για το πόσο δουλέψατε το Σαββατοκύριακο, δοκιμάστε να πείτε: «Πέρασα ένα ήσυχο απόγευμα διαβάζοντας» ή «χρειάστηκα ένα διάλειμμα και μου έκανε καλό». Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύετε τη νομιμοποίηση του «παύω για να συνεχίσω».

Η καλλιέργεια μιας κουλτούρας ισορροπίας, διαλείμματος και ουσιαστικής ανάπαυσης είναι το αντίδοτο στο busy bragging. Η ευεξία, η δημιουργικότητα και η παραγωγικότητα πάνε μαζί, αλλά όχι όταν θυσιάζεται η ψυχική υγεία στον βωμό του «φαίνεσθαι απασχολημένος».