Μία ομάδα εκατομμυριούχων συγκεντρώνονται σε έναν ακριβό προορισμό για να βιώσουν μία απολαυστική εμπειρία. Εκεί όμως τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα περιμένουν καθώς έρχονται αντιμέτωποι –πολλές φορές βίαια-με τις συνέπειες του πλούτου τους. Αυτή είναι η υπόθεση ούτε μίας, ούτε δύο, αλλά τριών ταινιών των τελευταίων ετών: The Menu (2022), Glass Onion: A Knives Out Mystery (2022) και The Triangle of Sadness (2022).

Δείτε ακόμη: Η ήσυχη πολυτέλεια έγινε εκκωφαντική

Στη σειρά White Lotus παρακολουθούμε τους εύπορους επισκέπτες της πολυτελούς αλυσίδας resorts White Lotus να προσπαθούν να χαλαρώσουν από τα προβλήματα της καθημερινότητας, ενώ βασανίζονται από υπαρξιακά ζητήματα. H σειρά “Succession” περιγράφει τα παιχνίδια εξουσίας μέσα στην οικογένεια του μεγιστάνα των media Logan Roy. Καθώς οι οικονομικές ανισότητες έχουν διευρυνθεί την τελευταία δεκαετία, το να παρακολουθούμε τα βάσανα των εύπορων έχει γίνει η νέα ένοχή μας απόλαυση.

Schadenfreude: Ο επιστημονικός όρος για τη χαιρεκακία

Η επιστήμη της ψυχολογίας έχει τρεις εξηγήσεις για τη schadenfreude, τον επιστημονικό όρο για τη χαιρεκακία:

  1. H τάση μας να συγκρινόμαστε με τους άλλους προκύπτει από την επιθυμία μας να νιώσουμε ανώτεροι και να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθησή μας. Όταν ένας οικονομικά ισχυρότερος από εμάς υποφέρει, αισθανόμαστε καλύτερα για τη δική μας θέση στην κοινωνία. Νιώθουμε ότι, παρά τους καθημερινούς μας αγώνες, είμαστε σε λίγο καλύτερη κατάσταση από αυτούς, επιβεβαιώνοντας ότι τα χρήματα δε φέρνουν την ευτυχία.
  2. Σημαντική επίσης είναι και η αίσθηση της συλλογικής ταυτότητας, η ανάγκη μας να ανήκουμε κάπου. Όταν ένα άτομο εκτός της ομάδας μας αντιμετωπίζει κάποια δυσκολία, ενισχύονται οι δεσμοί με τα μέλη της ομάδας.
  3. Η ταλαιπωρία των εύπορων ικανοποιεί την ανάγκη μας για δικαιοσύνη, ισορροπία και ηθική τάξη. Καθώς έχουμε συνδέσει στο μυαλό μας τον πλούτο με την παράνομη δράση, το γεγονός ότι τα μέλη της Α- list υποφέρουν, δρα καθαρτικά.

Η υπερβολή και το οξύμωρο

Το ερώτημα που προκύπτει όμως είναι αν αυτό που λατρεύουμε να μισούμε είναι οι εύποροι ή μία εξεζητημένη εκδοχή τους. Προφανώς, οι χαρακτήρες των σειρών παρουσιάζονται υπερβολικά, κωμικά ή και σατιρικά. Η έλλειψη ρεαλισμού υπαγορεύεται από την ανάγκη για τηλεθέαση. Οι ήρωες φτιάχνονται εξαρχής από τους δημιουργούς για να διακωμωδηθούν.

Όσο απεχθανόμαστε να βλέπουμε τα καπρίτσια των μελών του jet set, άλλο τόσο τους απολαμβάνουμε. Το να τους παρακολουθούμε να πίνουν τα κοκτέιλ τους δίπλα στην πισίνα ή πάνω σε κάποιο υπερπολυτελές γιοτ, μας δημιουργεί την ελπίδα ότι κι εμείς μπορεί να βρεθούμε στη θέση τους. Πρόκειται για την επιτομή του αμερικανικού ονείρου, ειδικά όταν οι εύποροι χαρακτήρες δεν γεννήθηκαν μέσα στα πλούτη.

Photo credits: @succession, @thewhitelotus/Instagram

Δείτε ακόμη: Encore | Το μπλε είναι το χρώμα της χρονιάς