Μόδα και φασισμός: 5 μεγάλοι σχεδιαστές που συνεργάστηκαν με τους Ναζί

Ενώ οι περισσότεροι οίκοι μόδας αναγκάστηκαν να κλείσουν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου λόγω των συνθηκών, ορισμένοι από τους πιο θρυλικούς σχεδιαστές του 20ού αιώνα είχαν στενές σχέσεις με τους Ναζί. Κάποιοι απλά δεν είχαν το θάρρος να αντισταθούν στους κατακτητές, ενώ άλλοι αγκάλιασαν θερμά το καθεστώς.

Διαβάστε ακόμη: To beef or not to beef? | Οι μεγαλύτερες κόντρες στην ιστορία της μόδας

1. Coco Chanel

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 1939, η Chanel έκλεισε την ιδιαίτερα επιτυχημένη επιχείρησή της, πεπεισμένη ότι η μόδα ήταν μια μη εμπορική δραστηριότητα σε καιρό πολέμου. Τέτοια ήταν η έκταση της αυτοκρατορίας της, που περίπου 4.000 εργαζόμενοι βρέθηκαν ξαφνικά χωρίς δουλειά.

Μετά την κατάληψη του Παρισιού από τους Ναζί το 1940, η Chanel σύναψε στενή σχέση με τον Βαρόνο Hans Günther von Dincklage, αξιωματικό της Abwehr, της γερμανικής στρατιωτικής αντικατασκοπείας. Η ερωτική τους σχέση επέτρεψε στη Chanel να μετακομίσει σε άνετα διαμερίσματα στο ξενοδοχείο Hôtel Ritz στο Παρίσι, αλλά και να εξασφαλίσει την απελευθέρωση του ανιψιού της, André Palasse από στρατόπεδο αιχμαλώτων.

Όπως περιγράφεται σε έγγραφα της γαλλικής αντικατασκοπείας, η Chanel χαρακτηριζόταν ως «σκληρή αντισημίτρια» και φαινόταν να αισθάνεται άνετα ανάμεσα στους Γερμανούς αξιωματικούς. , άσκησε πιέσεις στους Ναζί προκειμένου να απομακρυνθούν οι Εβραίοι διευθυντές της εξαιρετικά κερδοφόρας επιχείρησης αρωμάτων Parfums Chanel: η οικογένεια Wertheimer. Από το 1924, όταν η εβραϊκή οικογένεια Wertheimer είχε χρηματοδοτήσει την εκκίνηση της σειράς αρωμάτων της με αντάλλαγμα το μεγαλύτερο μέρος των κερδών κι έτσι η Chanel είδε την ευκαιρία να ανακτήσει έναν ιδιαίτερα προσοδοφόρο τομέα της αυτοκρατορίας της.

Η Chanel συμμετείχε επίσης σε αποστολές των Ναζί. Είχε αριθμό πράκτορα (F-7124) και κωδική ονομασία “Westminster”, από τον πρώην εραστή της, τον Δούκα του Westminster.
Αν και ανακρίθηκε από την Επιτροπή Εκκαθάρισης της Ελεύθερης Γαλλίας το φθινόπωρο του 1944, η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με τη συνεργασία της με τους Γερμανούς είχε ως αποτέλεσμα να μην ληφθούν περαιτέρω μέτρα εναντίον της.

Υπήρχαν έντονες υποψίες ότι ισχυρά πρόσωπα – ανάμεσά τους και ο Winston Churchill, παλιός φίλος της Chanel – είχαν παρέμβει για να εξασφαλίσουν την απαλλαγή της.
Η Chanel ξανάνοιξε τον οίκο μόδας της στα μέσα της δεκαετίας του 1950, παρά το γεγονός ότι τότε βρισκόταν ήδη στη δεκαετία των εβδομήντα. Εκτός από μία σχετικά σύντομη περίοδο που έζησε στην Ελβετία, η Chanel παρέμεινε κάτοικος του ξενοδοχείου Hôtel Ritz στο Παρίσι μέχρι τον θάνατό της το 1971

2. Hugo Boss

Οι φήμες ότι ο Hugo Ferdinand Boss σχεδίασε στολές για τους Ναζί, και ότι υπήρξε ακόμη και ο ράφτης του Χίτλερ, κυκλοφοροoύσαν για χρόνια στον Τύπο, τόσο εντός όσο και εκτός Γερμανίας. Και αυτό αποτελούσε πρόβλημα για την εικόνα του brand.
Έτσι, η εταιρία Hugo Boss ανέθεσε στον Roman Köster, να διερευνήσει το ρόλο του ιδρυτή της κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος.
Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2011, ο Hugo Ferdinand Boss ίδρυσε το εργαστήριό του το 1924 στο Mέτσινγκεν της Γερμανίας ενώ εντάχθηκε στο Ναζιστικό Κόμμα το 1931 καθώς ήταν υποστηρικτής του Εθνικοσοσιαλισμού.
Ένα από τα πρώτα μεγάλα συμβόλαια της εταιρίας ήταν η προμήθεια των «καφέ πουκαμίσων» στο κόμμα και στις οργανώσεις του. Παρόλο που ο Hugo Ferdinand Boss δεν σχεδίασε ο ίδιος τις στολές, ούτε ήταν ο μοναδικός προμηθευτής, οι παραγγελίες βοήθησαν τον Boss να σώσει την εταιρία του από τη χρεοκοπία μετά το οικονομικό κραχ του 1929.

Από τον Απρίλιο του 1940, Καθώς οι εργάτες λιγόστευαν λόγω του πολέμου, το εργοστάσιο κατέ φυγε στην καταναγκαστική εργασία 140 ατόμων, τα περισσότερα από τα οποία ήταν γυναίκες.
Άλλοι 40 Γάλλοι αιχμάλωτοι πολέμου εργάστηκαν για την εταιρεία από τον Οκτώβριο του 1940 έως τον Απρίλιο του 1941, υπό άθλιες συνθήκες.
Μετά τον πόλεμο, ο Boss δικάστηκε και του επιβλήθηκε πρόστιμο για τη συμμετοχή του στις ναζιστικές δομές, ενώ πέθανε το 1948.
Η εταιρία δήλωσε στην ιστοσελίδα της ότι επιθυμεί να «εκφράσει τη βαθιά της λύπη προς όσους υπέστησαν βλάβη ή κακουχίες στο εργοστάσιο που διηύθυνε ο Hugo Ferdinand Boss υπό το καθεστώς των Εθνικοσοσιαλιστών».

3. Louis Vuitton

Η εταιρεία πολυτελών ειδών Louis Vuitton συνεργάστηκε με τους Ναζί κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής της Γαλλίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με το βιβλίο Louis Vuitton, A French Saga. Η συγγραφέας, Stephanie Bonvicini, ανακάλυψε σε ιστορικά αρχεία ότι o Louis Vuitton είχε κατάστημα στο ισόγειο μιας εντυπωσιακής ιδιοκτησίας, του Hotel du Parc, στο Vichy, όπου ο Pétain είχε εγκαταστήσει την κυβέρνηση-μαριονέτα του. Ενώ οι άλλοι έμποροι, συμπεριλαμβανομένων των κοσμηματοπωλών Van Cleef & Arpels, έκλεισαν, o Vuitton ήταν o μόνoς οίκος που παρέμεινε ανοιχτός.

Η Bonvicini μίλησε με μέλη της οικογένειας που ζουν ακόμα και ανακάλυψε ότι ο Gaston, εγγονός του Vuitton και επικεφαλής της εταιρείας κατά τον πόλεμο, είχε δώσει εντολή στον πρωτότοκο γιο του, Henry, να δημιουργήσει δεσμούς με το καθεστώς Pétain ώστε να διατηρηθεί η επιχείρηση. Ο Henry, τακτικός πελάτης σε τοπικό καφέ που συχνάζαν οι αξιωματικοί της Gestapo, ήταν ένας από τους πρώτους Γάλλους που τιμήθηκαν από την κυβέρνηση που στηριζόταν από τους Ναζί για την πίστη και τις προσπάθειές του προς το καθεστώς.

Η πιο επιβαρυντική καταγγελία είναι ότι η οικογένεια ίδρυσε εργοστάσιο αφιερωμένο στην παραγωγή αντικειμένων που εξύμνησαν τον Pétain, περιλαμβάνοντας πάνω από 2.500 προτομές, κάτι που δεν αναφέρεται σε κανένα από τα επίσημα επιχειρηματικά αρχεία.

Εκπρόσωπος της LVMH δήλωσε: «Αυτά είναι παλιά ιστορία. Το βιβλίο καλύπτει μια περίοδο που η εταιρία ήταν οικογενειακή και πολύ πριν ενταχθεί στο LVMH. Είμαστε διαφορετικοί, ανεκτικοί και όλα όσα πρέπει να είναι μια σύγχρονη εταιρία. Δεν αρνούμαστε τα γεγονότα, αλλά, δυστυχώς, η συγγραφέας έχει υπερβάλει στο επεισόδιο του Vichy».

Διαβάστε ακόμη: Ποια ήταν η πρώτη influencer στην ιστορία; 

4. Cristóbal Balenciaga

Τον Ιούλιο του 1940, καθώς οι Ναζί και οι σύζυγοί τους έσπευδαν να παρακολουθήσουν τις επιδείξεις μόδας του πρόσφατα αφιχθέντος οίκου στην πρωτεύουσα, ο Cristóbal Balenciaga έκλεισε αιφνιδιαστικά με απόφαση των γερμανικών αρχών. Οι Ναζί, όπως φαίνεται, δεν εκτίμησαν τα νέα καπέλα του· τα θεώρησαν υπερβολικά εκκεντρικά, απειλή για τη δημόσια τάξη. Ο σχεδιαστής έκρυψε την οργή του και δήλωσε απολιτικός.

Λίγο μετά το διοικητικό κλείσιμο, ο οίκος άνοιξε ξανά τον Σεπτέμβριο του 1940, υπό την προϋπόθεση να μην δημιουργήσει καπέλα για τρεις μήνες. Εκτός από αυτή τη σύντομη περίοδο αναγκαστικής παύσης, ο Balenciaga δεν σταμάτησε να εργάζεται κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και οι λίγοι οίκοι μόδας που είχαν λάβει άδεια από το καθεστώς. Εν μέσω πολέμου, πελάτισσες ρίσκαραν την ασφάλειά τους για να ταξιδέψουν στην Ευρώπη και να δουν τις δημιουργίες του. Εκείνη την περίοδο, ο Balenciaga έγινε γνωστός για το τετράγωνο παλτό του, με τα μανίκια ενιαία με την πλάτη, και για τα σχέδια με μαύρη δαντέλα.

Ο επίσημος λόγος που του επέτρεψε να συνεχίσει τη δραστηριότητά του δεν ανακοινώθηκε ποτέ. Σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς και δημοσιογράφους της El País, αυτό ίσως οφείλεται στις διασυνδέσεις του σχεδιαστή με τον Francisco Franco, σύμμαχο του Adolf Hitler. Συγγενικά πρόσωπα του ισπανικού δικτατορικού καθεστώτος, όπως η Carmen Polo, ήταν τακτικές πελάτισσες. Μάλιστα ο Balenciaga σχεδίασε το νυφικό της Carmen Martínez-Bordiú, εγγονής του Franco, το 1972. Η μεταπολεμική εποχή επρόκειτο να ξεδιπλωθεί ως μια περίοδος γιορτής.

5. Christian Dior

Αν και ο Christian Dior δεν εξέφρασε ποτέ φιλοναζιστικές ή αντισημιτικές ιδέες, ως υπάλληλος του Lucien LeLong κατά τη διάρκεια της κατοχής, η πελατεία του περιελάμβανε συζύγους και ερωμένες ανώτερων ναζιστικών αξιωματούχων. Σχεδίαζε για να βγάλει τα προς το ζην, αλλά και για να στηρίξει της ηρωικές προσπάθειες της αντιστασιακής αδελφής του, Catherine, η οποία τελικά συνελήφθη, βασανίστηκε και φυλακίστηκε σε στρατόπεδο εργασίας. Ωστόσο, μετά τον πόλεμο επέστρεψε στο Παρίσι και αποτέλεσε την έμπνευση για το εμβληματικό άρωμα Miss Dior του οίκου που είχε ιδρύσει ο αδερφός της το 1946.

Η προϊστορία της οικογένειας με τους Ναζί μάλιστα ήταν και ο λόγος της απόλυσης του John Galliano από τον οίκο. Τον Φεβρουάριο του 2011, ο Βρετανός σχεδιαστής ήταν σε μπαρ στο Παρίσι και, υπό την επήρεια αλκοόλ, έκανε ρατσιστικά και αντισημιτικά σχόλια σε πελάτες και προσωπικό. Σε βίντεο που κυκλοφόρησαν, ακούστηκαν φράσεις όπως «I love Hitler» και άλλες προσβλητικές εκφράσεις, που του κόστισαν τη θέση του δημιουργικού διευθυντή.

Photo credits: