Γεννήθηκε στο Γεταρί (Getaria) ένα βασκικό ψαροχώρι, ο πατέρας του ήταν ψαράς και το επίθετό του στα βασκικά ερμηνεύεται ως “ο τόπος του φαλαινοθήρα”! Το πληθωρικό ταλέντο του Cristóbal ίσως χαραμιζόταν, αν δεν πέθαινε ο πατέρας του ενόσω ήταν 11 χρονών και εάν η μητέρα δεν ήταν επαγγελματίας μοδίστρα…
Δώδεκα ετών πρωτοξεκίνησε το ράψιμο και μόλις έφτασε στην εφηβεία, η σύζυγος του τοπικού “άρχοντα” μαρκησία de Casa Torres, τον στέλνει με δικά του έξοδά του στη Μαδρίτη για να σπουδάσει επίσημα την τέχνη της ραπτικής.

Διαβάστε επίσης: Οίκος Bulgari | Από την Παραμυθιά της Ηπείρου στη Ρώμη

Η εξέλιξή του είναι ραγδαία. Μόλις στα 24 του ανοίγει την πρώτη του μπουτίκ στο Σαν Σεμπαστιάν και λίγο αργότερα άλλες δύο στη Μαδρίτη και στη Βαρκελώνη. Πολύ γρήγορα τα μέλη της βασιλικής οικογένειας κοσμούν τη λίστα των πελατών του, όπως και πολλοί αριστοκράτες και εύποροι Ισπανοί. Όλα ξεκινούν ιδανικά στη ζωή του, το 1928 μάλιστα γνωρίζει τον έρωτα της ζωής του: ο Πολωνογάλλος Władzio Jaworowski d’Attainville, εκτός από αριστοκράτης είναι και εκατομμυριούχος. Τον έστειλε η Γαλλίδα μητέρα του, διακρίνοντας το καλλιτεχνικό ταλέντο του, να μαθητεύσει στο ατελιέ του Balenciaga!
Ώσπου το 1936 ξεσπάει ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, που στο Σαν Σεμπαστιάν βρήκε τη σκληρότερη μορφή του.

Οι επιρροές

Το ζεύγος Cristóbal – Władzio, μαζεύει τις οικονομίες και τα πράγματά τους και μετακομίζει στο Παρίσι. Εγκαταστάθηκαν σε ένα κομψό διαμέρισμα στο Μαρέ και άνοιξαν μια μπουτίκ στη Λεωφόρο Ζορζ V, που ορίζει τη μία από τις τρεις πλευρές τού παρισινού “Χρυσού Τριγώνου”. Εκεί ο σχεδιαστής πρωτάκουσε να τον αποκαλούν αντί για “Κριστόμπαλ Μπαλενθιάγα, Κριστομπάλ”.

 

Εκτός από τις αποσκευές του, έφερε στο Παρίσι το καλό όνομά του και τη βασκική του υπερηφάνεια. “Όλοι οι άνθρωποι έχουν κάποια εθνικότητα. Οι Ιρλανδοί και οι Εβραίοι έχουν ψύχωση” είχε αποφανθεί ο Brendan Bean, κορυφαίος Ιρλανδός συγγραφέας – είχε ξεχάσει να συμπεριλάβει τους Βάσκους. Κι οι Βάσκοι είναι ψυχωσικοί με τη χώρα τους…

O Cristóbal Balenciaga “κουβάλησε” μαζί του τους κορυφαίους Ισπανούς ζωγράφους (Diego Velázquez, Francisco Goya, El Greco) και γλύπτες, τις έντονες χρωματικές αντιπαραθέσεις, το φλαμένκο και το πάσο ντόμπλε, την αρχιτεκτονική και αναμνήσεις. Όχι από νοσταλγία, αλλά για τους χρησιμοποιήσει στην τέχνη του. Ας αναφέρουμε χαρακτηριστικά τη σειρά βραδινών δημιουργιών του Balenciaga “Infanta”, που τόσο έντονα παραπέμπουν στα πέντε πορτρέτα της “Infanta Margarita Teresa” που ζωγράφισε ο Velázquez τρεις αιώνες πριν!

Η αποκάλυψη ενός καλλιτέχνη

Στο Παρίσι το ταλέντο του Balenciaga απογειώνεται: δεν ράβει, “ζωγραφίζει”! Είναι ο μόνος μεγάλος σχεδιαστής που δεν σχεδιάζει τις δημιουργίες του, αλλά έχοντας κάτι αρχικό στο μυαλό του ξεκινά να τις “χτίζει”, προσθαφαιρώντας διαρκώς χρώματα, φόρμες, όγκους. Συμπεριφέρεται στις δημιουργίες του, όπως ο Φειδίας σε ένα κομμάτι μάρμαρο που ξεκινούσε το σμίλεμα έχοντας μια αόριστη ιδέα στο μυαλό του και κατέληγε με ένα αριστούργημα! Γι’ αυτό και η Chanel, εξαιρετική μοδίστρα και η ίδια, δεν διστάζει να τον χαρακτηρίσει: “ο μόνος μόδιστρος με την πραγματική έννοια του όρου. Οι υπόλοιποι είναι απλώς σχεδιαστές μόδας”!
Ο Balenciaga επαναπροσδιορίζει τη γυναικεία σιλουέτα: “φαρδαίνει” τους ώμους και “εξαφανίζει” τη μέση – την “ανδροποιεί”. Αυτός ο ουσιαστικός μετασχηματισμός αποτελεί τον καμβά των δημιουργιών του.

Το μεσουράνημα και η απώλεια

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρίσκει στο Παρίσι. Οι Γερμανοί κατακτητές αφήνουν τον Οίκο του να συνεχίσει να λειτουργεί – και δεν είναι πολλές οι επιχειρήσεις στις οποίες το επέτρεψαν.
Οι πόλεμοι έρχονται και παρέρχονται στη ζωή του και ο Balenciaga βιώνει και συμμετέχει στη δημιουργική έκρηξη της Μόδας που πυροδοτείται στη μεταπολεμική Γαλλία. Μαζί με την Coco Chanel, τον Cristian Dior, τη Jeanne Lanvin, τον Jean Patou και την Elsa Schiaparelli ξεκινούν μια επανάσταση, που βασίζεται στο επαναπροσδιορισμό του ρόλου της γυναίκας.

Όμως το 1948 τον βρίσκει καινούριο κακό: πεθαίνει ο σύντροφός του. Ο Balenciaga χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του: ο Władzio είναι παράλληλα ο αφανής συνδημιουργός του (σχεδιάζει τα καπέλα του οίκου, ο καθοδηγητής και ο άνθρωπος που τον εμψυχώνει. Σκέφτεται σοβαρά να κλείσει τον οίκο του και να αποσυρθεί. Ευτυχώς αλλάζει άποψη, όμως η αμέσως επόμενη κολεξιόν του δεν περιλαμβάνει κανένα άλλο χρώμα εκτός από το μαύρο.

El Maestro

“H υψηλή ραπτική είναι σαν μια ορχήστρα που μαέστρος της είναι ο Balenciaga. Εμείς, οι υπόλοιποι μόδιστροι είμαστε οι μουσικοί και ακολουθούμε τις οδηγίες που μας δίνει”! Είναι τέτοια η επιρροή και η αναγνώρισή του στο χώρο της μόδας που παρέδιδε master class τα οποία παρακολουθεί η επόμενη γενιά κορυφαίων σχεδιαστών: Oscar de la Renta, André Courrèges, Emanuel Ungaro, Paco Ρabanne, Mila Schön. Ο Hubert de Givenchy γίνεται “protégé” του κι εκείνος ο μέντοράς του! Ανάμεσα μάλιστα σε εκείνους που μαθητεύουν στο ατελιέ του ένας εγκαθίσταται στην Αθήνα και ανοίγει το δικό του επώνυμο Maison de Couture: είναι ο δικός μας Ντίμης Κρίτσας.

Ντύνει πολλές από τις εμβληματικές γυναίκες της εποχής. Η βασίλισσα του Βελγίου Fabiola, η Mona von Bismarck, η Gloria Guinness, η Grace Kelly, η Ava Gardner, η Audrey Hepburn, η Jackie Kennedy η Wallis Simpson (η γυναίκα για την οποία απαρνήθηκε τον βρετανικό θρόνο ο Edward VIII ), η Marlene Dietrich και πολλές ακόμα επισκέπτονται τακτικά το ατελιέ του.
Μέχρι που ο Γάλλος Πρόεδρος Στρατηγός De Gaulle έρχεται σε έντονη αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και ένα αμερικανικό εμπάργκο στερεί το 70% των πολύ σημαντικών αμερικανικών εσόδων από τον Οίκο Balenciaga…

Η γέννηση ενός θρύλου

“Η υψηλή ραπτική πληγώθηκε θανάσιμα”, σχολιάζει αγανακτισμένος ο Balenciaga και το 1968 κλείνει οριστικά τον οίκο του και το ατελιέ της Μαδρίτης και επιστρέφει στην Ισπανία! Πεθαίνει τέσσερα χρόνια αργότερα.
Ο Cristóbal Balenciaga θεωρείται πολιτιστικό κεφάλαιο για την ανθρωπότητα και ειδικότερα για την Ισπανία, ως διαχρονικός καλλιτέχνης.
Στην ιδιαίτερη πατρίδα του ιδρύθηκε μουσείο αφιερωμένο στο όνομά του, ενώ πολλές δημιουργίες του εκτίθενται σε διάφορα ευρωπαϊκά μουσεία. Συχνά διοργανώνονται παράλληλες εκθέσεις έργων του μαζί με αυτά κορυφαίων εικαστικών καλλιτεχνών, ώστε να καταδειχτεί η πνευματική συγγένειά τους.
Στην πλατφόρμα Disney+ προβάλλεται η μίνι σειρά 5 επεισοδίων “Cristóbal Balenciaga”, όπου διερευνώνται διάφορα μυστήρια και
“γκρίζες ζώνες” που αφορούν τη ζωή του.

Ο οίκος Balenciaga αναβίωσε το 1981 και συνεχίζει να λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Διαβάστε ακόμη: Elsa Schiaparelli | Shocking life 52 χρόνια μετά