Παλιότερα, στις αρχές της κάθε σχολικής χρονιάς, μια σειρά από άτυπα ντεφιλέ με κούκλες παρουσίαζαν τα καινούρια μοντέλα pret a porter από τις βιτρίνες των μεγάλων ελληνικών πολυκαταστημάτων. Όλα με τη φίρμα τους εννοείται, όμως μόνο μια κολεξιόν έφερε την υπογραφή ενός μεγάλου Έλληνα σχεδιαστή: Tseklenis για το Μινιόν!
Η συνεργασία αυτή τερματίστηκε από τον εμπρησμό που κατέστρεψε ολοκληρωτικά το Μινιόν, δύο χρόνια προτού η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ καταργήσει οριστικά την ποδιά το 1982.

Διαβάστε ακόμη: Γιάννης Τσεκλένης: O άνθρωπος – ορχήστρα του Greek Style

Η ποδιά ως θεσμός

Η ποδιά του Κολλεγίου Αθηνών που φορούσε η Αλίκη Βουγιουκλάκη στην ταινία “το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο” είχα μια πινελιά Dior με τη ντραπέ φούστα της. Δεν γνωρίζουμε αν ήταν τέτοια η αρχική της σχεδίαση ή αν ήταν εύρημα της στιλίστριας.

Η ποδιά για τις μαθήτριες ήταν υποχρεωτική στη χώρα μας για λίγο περισσότερο από ένα αιώνα: καθιερώθηκε στη δημόσια εκπαίδευση το 1876 και καταργήθηκε το 1982. Η ποδιά ήταν η αποκλειστική προσωποποίηση της “ευπρεπούς ένδυσης”, που απαιτούσαν (και συνεχίζουν να απαιτούν και σήμερα) οι σχολικοί κανονισμοί.

Ένα μπλέ απλό φόρεμα με λευκό γιακά, που τέλειωνε στο γόνατο ή που το υπερκάλυπτε, τουλάχιστον τις πρώτες δεκαετίες της καθιέρωσής της. Η χώρα μας ακολουθούσε το μοντέλο της ομοιόμορφης ευπρεπούς σχολικής ένδυσης στη δημόσια εκπαίδευση που ακολουθούσαν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, οι δυτικές χώρες γενικότερα.

Σχολική ποδιά του Γιάννη Τσεκλένη.

Η ποδιά καθιερώθηκε για να μην υπάρχουν πλούσιοι και πτωχοί στο σχολείο ή, τουλάχιστον ώστε να μην είναι ορατή η διαφορετικές οικονομικές καταστάσεις των οικογενειών τους. Η ελληνική σχολική ποδιά δεν έπρεπε να ακολουθεί συγκεκριμένη χρωματική απόχρωση του μπλε, όφειλε όμως να είναι από ύφασμα που στεγνώνει εντός 24ώρου από την πλύση του. Κοινώς με μια ποδιά να βγάζει τουλάχιστον μια σχολική χρονιά μια προσεκτική μαθήτρια! Όπερ μεθερμηνευόμενον εστί, που θα σχολίαζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, οι ποδιές έπρεπε να κατασκευάζονται από ποπλίνα ή γκαπαρντίνα.

Βέβαια οι όποιες ταξικές διαφορές εκφράζονταν με διαφορετικό τρόπο. Στην ιδιωτική εκπαίδευση δεν ίσχυε το καθεστώς της ποδιάς, αλλά της στολής (συνήθως αποτελούμενη από δύο κομμάτια), η οποία “έπιανε” και τα αγόρια, τα οποία η δημόσια εκπαίδευση είχε αφήσει σχεδόν ελεύθερα στις ενδυματολογικές προτιμήσεις τους από τη δεκαετία του ’50, όταν καταργήθηκε η υποχρεωτική “κουρά εν χρω”, το κούρεμα με την ψιλή δηλαδή, και το πηλήκιο με έμβλημα την κουκουβάγια, με το οποίο κάλυπταν το ανύπαρκτο τριχωτό της κεφαλής τους.

Διαβάστε ακόμη: Η dream team της ελληνικής μόδας, τότε και τώρα

Ποδιές υψηλής ραπτικής

Στη διαφήμιση του Μινιόν αποκαλύπτεται ένα καταπληκτικό στιλιστικό εύρημα του Γιάννη Τσεκλένη: ο γιακάς που καταλήγει σε κουκούλα!

Ο Γιάννης Τσεκλένης στις αρχές της δεκαετίας του ’70 ήταν ο πρώτος που καταστρατήγησε τη φιλοσοφία της ποδιάς, πατώντας αποκλειστικά στο “γράμμα του νόμου”: διατήρησε βέβαια τον σκούρο μπλε χρωματισμό και το μήκος “στο γόνατο”. Όμως στην πράξη κατάργησε το “πνεύμα του νόμου”: τον αταξικό χαρακτήρα της. Οι ποδιές του από ύφασμα Πειραϊκής – Πατραϊκής κόστιζαν τριπλάσια και τετραπλάσια τιμή από τις αντίστοιχες της γνωστής κλωστοϋφαντουργίας, τις οποίες πιθανότατα να σχεδίαζε κι ο ίδιος, χωρίς όμως να τις υπογράφει με το λογότυπό του: η πρώτη έκφραση της κραυγαλέας πολυτέλειας στη χώρα μας, παίχτηκε πιθανότατα στα δημόσια σχολεία.

Στη συνέχεια άρχισε να προσθέτει στις ποδιές στοιχεία, που ο σχολικός κανονισμός αδυνατούσε να προβλέψει, όμως η γόνιμη φαντασία ενός ταλαντούχου σχεδιαστή τα είχε ως “ψωμοτύρι”. Το ολόσωμο φερμουάρ από το (ανύπαρκτο) ντεκολτέ μέχρι το άκρο της φούστας πρόσθετε το απαραίτητο σέξι στοιχείο, παρ’ όλους τους λευκούς γιακάδες, στις εμφανίσεις των μαθητριών της 6ης έως και της 8ης (ναι, υπήρχαν κι άλλες δυο σχολικές τάξεις τότε).

Η κολεξιόν σε σχολικές ποδιές σε στιλ σαφάρι που παρουσίασε κατέδειξε στις Ελληνίδες μαθήτριες το εφήμερο της μόδας: άλλο “φοράω την περσινή ποδιά μου Tseklenis” και διαφορετικό “αγόρασα το φετεινό του μοντέλο”, με τον αντίστοιχο κοινωνικό αντίκτυπο. Το μήκος “έως το γόνατο” ο μεγάλος μας σχεδιαστής το σεβάστηκε, όμως οι “Λίζες Πετροβασίλη” της εποχής έτρεχαν κατευθείαν στις μοδίστρες για να το κοντύνουν, χωρίς να κόψουν όμως ύφασμα, μια και συχνά έπεφταν στον έλεγχο αυστηρών καθηγητών “αύριο να έλθεις με πέντε πόντους μακρύτερη”…

O Γιάννης Τσεκλένης παρουσίαζε κάθε χρονιά ολόκληρη σειρά από ποδιές: για το δημοτικό (και τα αγόρια του δημοτικού έπρεπε να φορούν μπλε ποδιά με γιακαδάκι), ποδιές για το γυμνάσιο και αξεσουάρ που να τις συνοδεύουν και η παρουσίασή τους (από τις περίφημες βιτρίνες του Μινιόν) ήταν το μεγάλο στιλιστικό γεγονός της χρονιάς.
Εκτός από τον Τσεκλένη πρόλαβε και ο Μπίλυ Μπο να παρουσιάσει για μία – δυο χρονιές τις δικές του μαθητικές προτάσεις, όμως τις διέκοψε οριστικά η κατάργηση της σχολικής ποδιάς.

Η ποδιά συνεχίζει να διχάζει

Με μπλε χρώμα οι χώρες όπου είναι υποχρεωτική η χρήση σχολικής στολής. Με καφέ χρώμα οι χώρες όπου δεν είναι.

Ο θεσμός της ποδιάς καταργήθηκε στην Ελλάδα το 1982 και η πλειοψηφία των μαθητριών τον δέχτηκε με ανακούφιση, ενώ λίγες συνέχιζαν να τη φορούν για κάποια χρόνια αργότερα. Βλέπετε η δεκαετία του ’80 ήταν πολύ ροκ και πολύ ντίσκο για να αντέχει ισοπεδωτικές ενδυμασίες όπως η ποδιά. Οι μητέρες δυσανασχέτησαν γιατί οι μαθητικές κοριτσίστικες γκαρνταρόμπες χρειάστηκε να εμπλουτιστούν, ώστε να εξυπηρετούν το πνεύμα της ανομοιογενούς εμφάνισης. Και πολλοί συντηρητικοί υπερήλικες κουνούσαν με απελπισία το κεφάλι τους για την ηθική κατάπτωση της σημερινής κοινωνίας.

Το 2024 έγινε στη Γαλλία μια προσπάθεια επανόδου της σχολικής στολής, η οποία συνεχίζεται. Σήμερα στο δυτικό κόσμο, ο θεσμός της μαθητικής στολής ισχύει μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Κεντρική Αμερική, ενώ η σχολική ποδιά συνεχίζει να είναι υποχρεωτική στη Ρωσία, στην Ουκρανία και στην Ιαπωνία.