Η μόδα του fast fashion υπόσχεται στιλ, ποικιλία και εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Ποιος μπορεί να αντισταθεί σε μια νέα μπλούζα με 5 ευρώ ή σε ένα φόρεμα που «θυμίζει» επώνυμο σχέδιο, αλλά κοστίζει ελάχιστα; Κι όμως, πίσω από τις εντυπωσιακές βιτρίνες, φυσικές και ψηφιακές, κρύβεται μια πραγματικότητα που αγγίζει όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και την υγεία σας.

Διαβάστε ακόμη: Τι περιέχουν τα ρούχα μας; Ώρα να μιλήσουμε για “καθαρή μόδα”

Το τίμημα του «φθηνού»

Όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν ότι αρκετές εταιρείες fast fashion χρησιμοποιούν υλικά με υψηλά επίπεδα τοξικών χημικών ουσιών. Οι ουσίες αυτές, που απορροφώνται από το δέρμα ή ακόμη και εισπνέονται, συνδέονται με αλλεργίες, αναπνευστικά προβλήματα, βλάβες στα νεφρά και το συκώτι, ακόμα και ορμονικές διαταραχές.

Διαβάστε ακόμη: Ultra-Fast Fashion: Τέλος εποχής στην οικονομική μόδα;

Μία από τις πιο πολυσυζητημένες περιπτώσεις είναι εκείνη της εταιρείας SHEIN, την οποία η Greenpeace αναγόρευσε ως «μοντέλο κέρδους βασισμένο στην καταστροφή του περιβάλλοντος και στη χρήση επικίνδυνων χημικών». Σε δείγματα ρούχων της βρέθηκαν επικίνδυνες συγκεντρώσεις μόλυβδου και άλλων ουσιών που υπερβαίνουν κατά πολύ τα ευρωπαϊκά όρια ασφαλείας. Σε παιδικά μπουφάν της, μάλιστα, ανιχνεύθηκε μόλυβδος 20 φορές πάνω από το επιτρεπτό όριο!

Ποιες ουσίες είναι επικίνδυνες για την υγεία  μας

Οι πιο συνηθισμένοι «ένοχοι» στα φθηνά ρούχα είναι:

Μόλυβδος: Πρόκειται για ένα βαρύ μέταλλο που συχνά χρησιμοποιείται σε βαφές, φερμουάρ και άλλες μικρές μεταλλικές λεπτομέρειες στα ρούχα, κυρίως λόγω του χαμηλού κόστους του. Η έκθεση σε μόλυβδο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, καθώς μπορεί να συσσωρευτεί στον οργανισμό και να προκαλέσει σοβαρές αναπτυξιακές διαταραχές, ειδικά στα παιδιά, επηρεάζοντας αρνητικά τη γνωστική λειτουργία, την ανάπτυξη του εγκεφάλου και το νευρικό σύστημα. Επιπλέον, ο μόλυβδος συνδέεται με προβλήματα στη μάθηση, μειωμένη συγκέντρωση, και προβλήματα συμπεριφοράς. Η μακροχρόνια έκθεση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε βλάβες σε όργανα όπως τα νεφρά και το αίμα, ενώ θεωρείται τοξικός και για τους ενήλικες. Για αυτούς τους λόγους, η χρήση του σε καταναλωτικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των ρούχων, έχει αυστηρούς περιορισμούς ή απαγορεύσεις σε πολλές χώρες.

Φθαλάτες: Πρόκειται για χημικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται κυρίως ως πλαστικοποιητές σε βαφές και υφάσματα, αλλά και σε προϊόντα καθημερινής χρήσης. Παρεμβαίνουν στο ενδοκρινικό σύστημα, διαταράσσοντας την ορμονική ισορροπία, και έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων, προβλήματα γονιμότητας, αλλεργίες και αναπτυξιακές δυσλειτουργίες. Επιπλέον, η μακροχρόνια έκθεση σε φθαλάτες έχει συσχετιστεί με προωρότητα θανάτων σε ενήλικες, κυρίως λόγω καρδιακών παθήσεων. Για όλους αυτούς τους λόγους, πολλές χώρες περιορίζουν ή απαγορεύουν τη χρήση τους σε καταναλωτικά προϊόντα.

Βρωμιούχα επιβραδυντικά φλόγας (Brominated flame retardant): Πρόκειται για χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα υφάσματα, ιδιαίτερα σε παιδικά ρούχα και πιτζάμες, με σκοπό να μειώσουν τον κίνδυνο ανάφλεξης και πυρκαγιάς. Ωστόσο, αυτές οι ουσίες έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Έρευνες έχουν δείξει ότι παρεμβαίνουν στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος ρυθμίζει σημαντικές μεταβολικές διεργασίες στον οργανισμό. Επιπλέον, μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία των ορμονών και να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός επεξεργάζεται το λίπος και τις θερμίδες, ενώ πρόσφατες μελέτες εξετάζουν τη σχέση τους με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως η ΔΕΠΥ. Λόγω αυτών των σοβαρών κινδύνων, τα βρωμιούχα επιβραδυντικά φλόγας έχουν απαγορευτεί πλήρως στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

PFAS (παντοτινά χημικά): Πρόκειται για μια ομάδα συνθετικών χημικών ενώσεων που χρησιμοποιούνται ευρέως στην παραγωγή υφασμάτων για να τα κάνουν αδιάβροχα, ανθεκτικά στους λεκέδες και στο λάδι. Τα PFAS είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στη διάσπαση στο περιβάλλον, γι’ αυτό και αποκαλούνται «παντοτινά χημικά». Η ανθεκτικότητά τους όμως σημαίνει ότι συσσωρεύονται τόσο στο περιβάλλον όσο και στον ανθρώπινο οργανισμό. Η έκθεση σε PFAS έχει συνδεθεί με σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως βλάβες στο συκώτι και τα νεφρά, αυξημένο κίνδυνο για άσθμα, διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος και ακόμα και με κάποιες μορφές καρκίνου. Επιπλέον, επειδή βρίσκονται σε καθημερινά ρούχα και υφάσματα, η συνεχής επαφή και η εισπνοή μικροσωματιδίων που απελευθερώνονται από τα ρούχα αυτά μπορεί να αυξήσει τη συνολική έκθεση σε αυτά τα τοξικά χημικά.

Χρώμιο VI: Ιδιαίτερα τοξικό, κυρίως σε συνθετικά ή «δερμάτινα» υλικά.

Και δεν είναι μόνο η SHEIN

Αν νομίζετε ότι μόνο «ύποπτες» πλατφόρμες πέφτουν σε τέτοιες παγίδες, ξανασκεφτείτε το. Ελέγχους έχουν περάσει και brands όπως τα Zaful, AliExpress, ακόμη και εταιρείες όπως η Old Navy, η REI και η Lululemon, σύμφωνα με έρευνες που επικαλείται το Insider. Οι συγκεντρώσεις των τοξικών μπορεί να είναι μικρότερες, παραμένουν όμως επικίνδυνες, ιδιαίτερα με μακροχρόνια χρήση.

Τι μπορείτε να κάνετε

Δεν χρειάζεται να σταματήσετε εντελώς τις αγορές αλλά μπορείτε να τις κάνετε πιο συνειδητές. Ορίστε πώς:

  • Πλένετε πάντα τα ρούχα πριν τα φορέσετε, για να απομακρύνετε χημικά κατάλοιπα.
  • Ελέγχετε την προέλευση και τη σύνθεση των ρούχων. Αν δεν αναφέρονται, καλό είναι να είστε καχύποπτοι.
  • Αναζητήστε πιστοποιήσεις, όπως OEKO-TEX® και GOTS, που εγγυώνται τη μη χρήση επιβλαβών ουσιών.
  • Προτιμήστε ρούχα που κατασκευάζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ισχύουν αυστηρότεροι κανονισμοί (REACH).
  • Επενδύστε σε λιγότερα αλλά πιο ποιοτικά κομμάτια, που διαρκούν περισσότερο και είναι φιλικά προς το δέρμα σας.

Η εμφάνιση δεν πρέπει να γίνεται εις βάρος της υγείας ή του πλανήτη. Πριν αγοράσετε το επόμενο «ευκαιριακό» κομμάτι, σκεφτείτε τι αξία έχει πραγματικά και τι μπορεί να σας κοστίσει σε βάθος χρόνου.