Πόσο συχνά αναρωτιέστε πού πήγε ο χρόνος σας; Αν υπήρχε μια κάμερα που κατέγραφε κάθε σας κίνηση, θα εκπλησσόσασταν από το πόσο χρόνο αφιερώνετε σε συνήθειες που ούτε σας ξεκουράζουν ούτε σας προσφέρουν κάτι ουσιαστικό. Μία από αυτές, και μάλιστα εξαιρετικά διαδεδομένη, φαίνεται ότι σας «κοστίζει» περίπου δύο δεκαετίες ζωής.

Διαβάστε ακόμη: Textationship: Μήπως τελικά τα “έχουμε” με το κινητό μας;

Μιλάμε, φυσικά, για τις αμέτρητες ώρες που περνάτε μπροστά στην οθόνη του κινητού. Ναι, όσο κι αν σας φαίνεται απίστευτο, σύμφωνα με ειδικούς, ο μέσος άνθρωπος αφιερώνει συνολικά περίπου 20 χρόνια από τη ζωή του σκρολάροντας σε social media, ειδήσεις, βίντεο και φωτογραφίες.

Διαβάστε ακόμη: Γιατί όταν ξυπνάμε το πρωί παίζουμε παιχνίδια στο κινητό;

Το θέμα αυτό τέθηκε πρόσφατα σε μια συναρπαστική συζήτηση ανάμεσα στη συγγραφέα και podcaster Mel Robbins και τον Dr. Adam Alter, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο ενός podcast αφιερωμένου στις μικρές αλλαγές που μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινότητά σας. Μεταξύ άλλων, συζήτησαν για:

  • τα οφέλη της επαφής με τη φύση,
  • τη θετική επίδραση συγκεκριμένων χρωμάτων όπως το πράσινο και το μπλε στην ψυχολογία σας,
  • και το πώς ένας καθρέφτης μπορεί να γίνει εργαλείο ενδοσκόπησης και αυτογνωσίας.

Όμως η πιο ανησυχητική αποκάλυψη αφορούσε τον χρόνο που χάνεται μπροστά στις οθόνες και ειδικά στο κινητό.

Το σκηνικό σάς είναι γνώριμο: λέτε πως θα ξαπλώσετε νωρίς, αλλά δύο ώρες αργότερα βρίσκεστε ακόμη να “χαζεύετε” αδιάκοπα την οθόνη σας. Γιατί συμβαίνει αυτό;

Γιατί σκρολάρουμε;

Σύμφωνα με τον Dr. Alter, η εξήγηση είναι απλή αλλά αποκαλυπτική: στο τέλος μιας κουραστικής μέρας, όταν το σώμα και το μυαλό έχουν εξαντληθεί, αναζητάτε ασυνείδητα μια εύκολη διέξοδο. Κάτι που δεν απαιτεί σκέψη, προσπάθεια ή κοινωνική αλληλεπίδραση. Και το κινητό προσφέρει ακριβώς αυτό: ένα ψηφιακό καταφύγιο χωρίς προσδοκίες και υποχρεώσεις. Δεν χρειάζεται να απαντήσετε σε κανέναν, να πάρετε αποφάσεις ή να φανείτε παραγωγικοί. Αρκεί να αγγίξετε την οθόνη — και να βυθιστείτε σε έναν ατέλειωτο κυκεώνα από εικόνες, βίντεο και πληροφορίες.

Το μυαλό μπαίνει σε “λειτουργία αυτόματου πιλότου”, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο ειδικός. Είτε πρόκειται για σύντομα, διασκεδαστικά βιντεάκια που σας κάνουν να γελάσετε για λίγα δευτερόλεπτα, είτε για το λεγόμενο doomscrolling, την εθιστική περιήγηση σε αρνητικές ειδήσεις και ανησυχητικό περιεχόμενο, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: μια ψευδαίσθηση χαλάρωσης, που όμως τελικά επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την ψυχική σας υγεία.

Οι νευροεπιστήμονες επισημαίνουν ότι κάθε ειδοποίηση, κάθε νέο post, κάθε βίντεο, ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου απελευθερώνοντας λίγη ντοπαμίνη – το λεγόμενο «μόριο της ευχαρίστησης». Αυτή η χημική αντίδραση σας κάνει να θέλετε κι άλλο. Και κάπως έτσι, περνά η ώρα, χωρίς να το καταλάβετε, χωρίς να το επιλέξετε ουσιαστικά, χωρίς να αισθανθείτε πραγματικά καλύτερα.

Μοιάζει με συνήθεια χαλάρωσης, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα είδος ψηφιακής υπνωτιστικής επανάληψης, που σας απομακρύνει από τον ύπνο, από την ησυχία, από την ουσιαστική ξεκούραση. Και το τίμημα είναι βαρύ: όχι μόνο σε επίπεδο χρόνου, αλλά και σε ποιότητα ζωής.

Ίσως ήρθε η στιγμή να επαναξιολογήσετε πού επενδύετε τον χρόνο σας

Αν σκεφτείτε πόσα πράγματα θα μπορούσατε να κάνετε αντί γι’ αυτό, από το να ξεκουραστείτε πραγματικά μέχρι να έρθετε πιο κοντά στους ανθρώπους που αγαπάτε ή στον ίδιο σας τον εαυτό τότε ίσως το επόμενο βράδυ αφήσετε το κινητό στην άκρη λίγο νωρίτερα. Άλλωστε, 20 χρόνια είναι υπερβολικά πολλά για να τα “ξοδέψετε” κοιτώντας μια οθόνη.

1. Θέστε συγκεκριμένο “τέλος χρήσης” για το κινητό κάθε βράδυ. Επιλέξτε μια ώρα μετά την οποία το τηλέφωνό σας «πηγαίνει για ύπνο» και μαζί του κι εσείς. Απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις, τοποθετήστε το σε άλλο δωμάτιο ή βάλτε το σε λειτουργία πτήσης. Η σταδιακή αποσύνδεση σάς βοηθά να ηρεμήσετε και να κοιμηθείτε καλύτερα.

2. Δημιουργήστε μικρές τελετουργίες χαλάρωσης. Αντικαταστήστε το σκρολάρισμα με δραστηριότητες που ξεκουράζουν το μυαλό και το σώμα: ένα ζεστό ντους, λίγες σελίδες από ένα βιβλίο, χαλαρή μουσική ή λίγα λεπτά διαλογισμού. Δεν χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο ή χρονοβόρο, αρκεί να είναι συνειδητό.

3. Δοκιμάστε την «ερώτηση στον εαυτό σας». Την επόμενη φορά που θα πάτε να ανοίξετε το κινητό από συνήθεια, ρωτήστε τον εαυτό σας: «Είναι αυτό που χρειάζομαι τώρα; Ή απλώς αποφεύγω κάτι άλλο;». Η ερώτηση αυτή λειτουργεί σαν μικρή “αφύπνιση”, επαναφέροντάς σας στο παρόν.

4. Δώστε αξία στις σχέσεις σας offline. Περάστε ουσιαστικό χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπάτε, χωρίς περισπασμούς. Ένα δείπνο με φίλους, μια βόλτα με το παιδί σας ή ακόμα και μια κουβέντα χωρίς το κινητό στο τραπέζι μπορεί να αποδειχθεί πιο αναζωογονητική από ώρες ολόκληρες στα social media.

5. Επανασυνδεθείτε με τον εαυτό σας. Αντί να “χάνονται” τα βράδια σας μέσα σε scroll και reels, αφιερώστε λίγα λεπτά για να σκεφτείτε τη μέρα σας, να γράψετε σ’ ένα σημειωματάριο ή απλώς να καθίσετε ήσυχα χωρίς ερεθίσματα. Εκεί, στη σιωπή, συχνά βρίσκονται οι απαντήσεις που ψάχνετε.

Photo credit: istock