Μπορεί να σας έχει τύχει: να ανοίγετε μια σακούλα πατατάκια με την πρόθεση να φάτε «λίγα» και πριν το καταλάβετε, να έχουν τελειώσει. Δεν είστε οι μόνοι. Το να τρώτε ψυχαναγκαστικά, το λεγόμενο «συναισθηματικό» φαγητό δεν αφορά μόνο την πείνα. Συχνά, είναι το αποτέλεσμα ενός πιο σύνθετου μηχανισμού που συνδυάζει βιολογικά, συναισθηματικά και περιβαλλοντικά ερεθίσματα.

Διαβάστε ακόμη: Ozempic 2.0: Τα φάρμακα που «σιωπούν» την πείνα, αλλάζουν τους κανόνες στο αδυνάτισμα

Γιατί είναι τόσο δύσκολο να σταματήσετε;

Είναι απολύτως φυσιολογικό να βρίσκεστε, κατά καιρούς, σε φάσεις όπου το φαγητό μοιάζει με παρηγοριά. Στιγμές στρες, πλήξης, μοναξιάς ή θλίψης ενδέχεται να σας οδηγούν στο ψυγείο ή στα ντουλάπια αναζητώντας κάτι νόστιμο. Ωστόσο, κάποια τρόφιμα φαίνεται να λειτουργούν με τρόπους που δυσκολεύουν την αυτοσυγκράτηση.

Διαβάστε ακόμη: Γιατί πεινάω συνέχεια;

Πρόκειται κυρίως για τα λεγόμενα «υπερ-γευστικά» τρόφιμα (hyper-palatable): προϊόντα που περιέχουν έναν ιδιαίτερα ελκυστικό συνδυασμό αλατιού, ζάχαρης, λιπαρών και υδατανθράκων, που επηρεάζουν τα συστήματα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Με άλλα λόγια, ξυπνούν τέτοια ευχαρίστηση, που κάνουν τον εγκέφαλο να αγνοεί το μήνυμα του κορεσμού. Έτσι, συνεχίζετε να τρώτε, ακόμη κι αν δεν πεινάτε.

Κι όμως, δεν φταίει μόνον η «αδυναμία χαρακτήρα»

Πολλοί από εσάς μπορεί να κατηγορείτε τον εαυτό σας όταν «ξεφύγετε» διατροφικά. Όμως, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη. Οι τροφές αυτές έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι εθιστικές. Μάλιστα, έρευνες υποστηρίζουν ότι ο τρόπος που ενεργοποιούν τα νευρικά κυκλώματα του εγκεφάλου θυμίζει τη δράση ορισμένων εξαρτησιογόνων ουσιών.

Ακόμη και οι «light» ή «χαμηλής περιεκτικότητας» εκδοχές τους δεν είναι απαραίτητα καλύτερες. Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου του Κάνσας, σχεδόν οι μισές τροφές που φέρουν χαρακτηρισμούς όπως «χωρίς ζάχαρη» ή «με λιγότερα λιπαρά» εξακολουθούν να πληρούν τα κριτήρια των υπερ-γευστικών προϊόντων.

Πώς να σπάσετε τον κύκλο

Η αντιμετώπιση του ψυχαναγκαστικού φαγητού δεν είναι θέμα σιδερένιας πειθαρχίας. Είναι περισσότερο μια διαδικασία αυτοπαρατήρησης και κατανόησης. Ακολουθούν μερικές προτάσεις που μπορείτε να εφαρμόσετε στην καθημερινότητά σας:

1. Τρώτε με προσοχή

Η συνειδητή διατροφή δεν είναι δίαιτα, αλλά στάση ζωής. Καθίστε στο τραπέζι χωρίς περισπασμούς, παρατηρήστε τη γεύση, τη μυρωδιά και την υφή του φαγητού σας. Αναρωτηθείτε: πεινάτε πραγματικά ή προσπαθείτε να καλύψετε κάποιο συναίσθημα;

2. Αναγνωρίστε τα ερεθίσματα

Ποια ερεθίσματα σας ωθούν στο φαγητό; Μήπως κάθε φορά που στρεσάρεστε στο γραφείο στρέφεστε αυτόματα στη σοκολάτα; Ή μήπως το βράδυ, μπροστά στην τηλεόραση, η λιγούρα χτυπά κόκκινο; Εντοπίζοντας τα μοτίβα, μπορείτε να βρείτε εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης.

3. Μην τιμωρείτε τον εαυτό σας με στέρηση

Ο υπερβολικός περιορισμός εντείνει την επιθυμία και καταλήγει συχνά στο αντίθετο αποτέλεσμα. Φροντίστε να τρώτε τακτικά και θρεπτικά γεύματα που σταθεροποιούν το σάκχαρο στο αίμα και μειώνουν τις «εκρήξεις» πείνας.

4. Δώστε χώρο στην πέψη σας να ξεκουραστεί

Η σωστή πέψη δεν γίνεται υπό πίεση. Πάρτε λίγες βαθιές αναπνοές πριν το φαγητό, χαλαρώστε και επιτρέψτε στο σώμα σας να περάσει σε λειτουργία «ξεκούρασης και πέψης» κι όχι «τρέλας και λιγούρας».

Το ψυχαναγκαστικό φαγητό μπορεί να είναι ένας τρόπος με τον οποίο το σώμα και η ψυχή σας ζητούν προσοχή. Αντί να το βλέπετε ως «αδυναμία», δοκιμάστε να το δείτε ως μήνυμα. Μια ευκαιρία να κατανοήσετε τι πραγματικά έχετε ανάγκη και να φροντίσετε τον εαυτό σας με περισσότερη καλοσύνη, όχι μόνο μέσα από το φαγητό, αλλά μέσα από μικρές καθημερινές πράξεις φροντίδας και συναισθηματικής υποστήριξης.

Photo credit: Istock