Μουσείο Μπενάκη | Αντικείμενα αφρικανικής τέχνης αφηγούνται ανθρώπινες ιστορίες

Η συμμετοχική έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας» που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη μέχρι τις 25 Μαϊου φέρνει σε πρώτο πλάνο την αφροδιασπορική κοινότητα της Ελλάδας.

13 Φεβρουαρίου 25 | 07:22

Στο πλαίσιο της Πράξης «Οι Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη και η Σύγχρονη Δημιουργία», το μουσείο παρουσιάζει την έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας*» από την Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου έως την Κυριακή 25 Μαΐου 2025.

Δείτε ακόμη: Catwalk μέσα στο μουσείο του Yves Saint Laurent

«Η Αφρική ανάμεσά μας*» είναι μια έκθεση συμμετοχική, η οποία φέρνει σε πρώτο πλάνο την αφροδιασπορική κοινότητα της Ελλάδας. Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Κέντρο Αφρικανικής Τέχνης και Πολιτισμών ANASA και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ειδικότερα, η έκθεση παρουσιάζει τον πλούτο της αφρικανικής, ελληνο-αφρικανικής και παν-αφρικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από μουσειακά και αρχειακά τεκμήρια, ηχητικό και οπτικό υλικό, αλλά και προσωπικά αντικείμενα, όλα προερχόμενα από τη Συλλογή John Phillipson. Ωστόσο, δεν πρόειται για μια έκθεση αφρικανικής τέχνης. Τα αντικείμενα χρησιμοποιούνται ως μεσάζοντες για να ακούσουμε ιστορίες ανθρώπων με καταγωγή από χώρες της Αφρικής που γεννήθηκαν ή ζουν στην Ελλάδα.

Η επιμελητική πρσέγγιση

Η Σοφία Χανδακά, Επιμελήτρια Συλλογών των Πολιτισμών του Κόσμου στο Μουσείο Μπενάκη, και ο Μιχάλης Αφολαγιάν, ιδρυτής του Πολιτιστικού Κέντρου Αφρικανικής Τέχνης και Πολιτισμών ANASA, συνεργάστηκαν συστηματικά με 10 μέλη της κοινότητας για την παραγωγή της έκθεσης, ενώ τουλάχιστον 50 ακόμα σύγχρονοι δημιουργοί αφρικανικής καταγωγής θα συμμετάσχουν στις προγραμματισμένες εκδηλώσεις.

Η επιμελήτρια Σοφία Χανδακά αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Η συνδημιουργία αποτελεί κεντρικό στοιχείο της έκθεσης από τη σύλληψή της. Η διαδικασία γνωριμίας και συνεργασίας με την κοινότητα απαιτεί χρόνο, και διάθεση εκ μέρους της επιμελήτριας να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και λειτουργεί, να “ξεμάθει” τη θέση/σχέση της με τα αντικείμενα, τη γνώση και το αφήγημα της έκθεσης και να λειτουργήσει ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, που προφανώς περιλαμβάνει διαφορετικές φωνές και απόψεις. Να ακούσει και να μοιραστεί, ώστε να χτίσει σταθερές και ουσιαστικές σχέσεις εμπιστοσύνης με τους ανθρώπους που έχει προσκαλέσει να συμμετάσχουν στον σχεδιασμό της έκθεσης. Ο επιμελητής γίνεται διαμεσολαβητής και το περιεχόμενο της έκθεσης δημιουργείται συλλογικά».

Ο Μιχάλης Αφολαγιάν συμπληρώνει:
«Θέλησαμε να αφηγηθούμε κάποιες από τις ιστορίες της Μαύρης διασποράς στην Ελλάδα, ιστορίες που μας δείχνουν τη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και την πανανθρώπινη ανάγκη για κάτι καλύτερο με αφορμή κάποια αντικείμενα, που, ενώ έχουν την ιστορία τους, ξυπνούν ωστόσο μνήμες και αφηγούνται μια παράλληλη ζωντανή ιστορία. Προφορικές παραδόσεις που αποκαλύπτουν στοιχεία της ταυτότητάς μας. Οι μνήμες αυτές μας ταξιδεύουν στην Αφρική που βρίσκεται ανάμεσά μας. Αφανείς ήρωες που κτίζουν τον δρόμο για τη νέα γενιά και τη βοηθούν να ορίσει την ταυτότητά της αλλά και δίνουν την ευκαιρία να γνωριστούμε όλοι μεταξύ μας λίγο καλύτερα.»

Συνεργασίες και συνέργειες

• Σε συνεργασία με το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών (migrant.gr), καταρτήθηκε ένα χρονολόγιο της αφροδιασπορικής παρουσίας από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Το αρχείο που εκτίθεται στο χρονολόγιο της έκθεσης παραχωρήθηκε προσωρινά και αφιλοκερδώς στο Μουσείο Μπενάκη από το ΕΦΜ.

• Το Our Stories – Μαρτυρίες Προφορικής Ιστορίας (ourstories.gr), ένα ερευνητικό έργο καταγραφής ιστοριών μεταναστών, παραχώρησε κάποιες από τις αφηγήσεις, και η δημιουργός του Σεμπένε Ισέτε επιμελήθηκε τις περισσότερες από τις νέες συνεντεύξεις που παρουσιάζονται στην έκθεση.

• Ο Αντώνης Χαλδαίος, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ, παρουσιάζει ιστορίες ελλήνων της Αφρικής, στο πλαίσιο της μακροχρόνιας έρευνάς του.

• Η Zoe Cormack, Επιμελήτρια Έργου στο Βρετανικό Μουσείο, ανέλαβε την αρχική έρευνα και μελέτη των αντικειμένων, σε συνεργασία με την επιμελήτρια Σοφία Χανδακά.

• Ο μουσικός MC Yinka, ειδικά για την έκθεση συνθέτει ένα πρωτότυπο ηχοτοπίο με τίτλο Ηχητικές Διαστάσεις Αφρικανικής Διασποράς, που περιλαμβάνει αποσπάσματα από ομιλίες, φωνητικά και μουσικές ανθρώπων αφρικανικής καταγωγής που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

• Στο πλαίσιο της συνεργασίας του Μουσείου Μπενάκη με την ΕΡΤ και το Κosmos 93,6, πραγματοποιήθηκε η ηχογράφηση μιας σειράς προσωπικών αφηγήσεων μερικών από τους μουσικούς που συμμετέχουν στο πρωτότυπο ηχοτοπίο. Οι συνεντεύξεις για την καταγραφή αυτών των αφηγήσεων πραγματοποιήθηκαν από τους δημοσιογράφους και παραγωγούς του Kosmos Λεωνίδα Αντωνόπουλο, Γιάννη Δημητριάδη και Γιώργο Μουχταρίδη.

• Ο επισκέπτης της έκθεσης μέσω ενός QR code συνδέεται με την πλατφόρμα ERTεcho όπου ακούει τις αφηγήσεις των Αφροελλήνων καλλιτεχνών MC Yinka (Μανώλης Αφολάνιο), Ζερόμ Καλούτα, Ίντρα Κέιν, Ξένιας Ντάνια, Νέγρου του Μοριά–Black Morris (Kevin Ansong), Άννας Πασπάτη, ADEDEJΙ (Adédèjì Adetayo) και Ladele (Μαρία Λάντελε).