Φέτος το φθινόπωρο, το Παρίσι σας καλεί σε ένα κινηματογραφικό ταξίδι που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Από τις 8 Οκτωβρίου 2025 έως τις 11 Ιανουαρίου 2026, η Cinémathèque française φιλοξενεί την έκθεση My Name is Orson Welles, έναν φόρο τιμής στον δημιουργό που άλλαξε για πάντα τον τρόπο που βλέπουμε το σινεμά.

Διαβάστε ακόμη: Nelly’s: Η Σαντορίνη του μεσοπολέμου ζωντανεύει ξανά στο Κέντρο Φωτογραφίας Καστελάνα

Στις 10 Οκτωβρίου 1985, ο Orson Welles έφυγε από τη ζωή στα 70 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του δώδεκα ολοκληρωμένες ταινίες μεγάλου μήκους, ανάμεσά τους και το Citizen Kane (1941), που γύρισε μόλις στα 25 του και παραμένει, μέχρι σήμερα, το πιο διάσημο ντεμπούτο στην ιστορία του κινηματογράφου. Ανανεωτής της κινηματογραφικής γλώσσας, με ευφυείς χρήσεις του μακρού πλάνου, του βάθους πεδίου και του γρήγορου μοντάζ, ο Welles υπήρξε ένας ακατάπαυστα ανήσυχος δημιουργός που δεν σταμάτησε ποτέ να πειραματίζεται.

Διαβάστε ακόμη: Moda in Luce 1925–1955: Η ιστορία της ιταλικής μόδας

Το πορτρέτο ενός καλλιτέχνη-μύθου

Ένα παιδί-θαύμα, προικισμένο με αμέτρητα ταλέντα, ένας νεαρός ανυπότακτος που προτίμησε την περιπέτεια στην Ιρλανδία και την Ισπανία αντί για μια υποτροφία στο Harvard. Θριαμβευτής του Μπρόντγουεϊ και πρίγκιπας του ραδιοφώνου, τόσο ως ερμηνευτής όσο και ως ιδιοφυής διασκευαστής και σκηνοθέτης, σύντομα έγινε το νέο μεγάλο όνομα που διεκδίκησε το Χόλιγουντ, με τη RKO να του στρώνει κόκκινο χαλί μετά τον σάλο που προκάλεσε η ραδιοφωνική μετάδοση του Πολέμου των Κόσμων. Ο ίδιος και η ομάδα του Mercury Theatre είχαν απόλυτη ελευθερία επιλογής θέματος και η παραγωγή του πρώτου του φιλμ συνοδεύτηκε από το πρωτοφανές για την εποχή προνόμιο του «final cut», κάτι αδιανόητο για μια βιομηχανία που ήλεγχε αυστηρά κάθε στάδιο της δημιουργίας.

Το αποτέλεσμα ήταν το Citizen Kane (1941), το πιο πολυαναμενόμενο φιλμ της εποχής του, που απειλήθηκε με απαγόρευση από τον μεγιστάνα του Τύπου William Randolph Hearst (ο οποίος υπήρξε και κύρια πηγή έμπνευσης για τον ήρωα), λατρεύτηκε από κάποιους, λοιδορήθηκε από άλλους, αλλά ποτέ δεν έχασε την ικανότητά του να εκπλήσσει και να ταράζει. Σε αντίθεση με το θέαμα που επιδιώκει μόνο να εντυπωσιάσει, ο Kane προτιμά να αναστατώνει, για να επαναστατήσει ουσιαστικά ενάντια στα θεμέλια της κινηματογραφικής αφήγησης. Δεν είναι τυχαίο ότι η πανηγυρική του επανακυκλοφορία το 1959 προηγήθηκε ελάχιστα της γέννησης της Nouvelle Vague στη Γαλλία.

Πολίτης Κέιν, 1941

Η έκθεση: 5 ενότητες, 400 έργα, αμέτρητες εμπειρίες

Η έκθεση σάς προσκαλεί να εξερευνήσετε την πολυσχιδή δημιουργική του διαδρομή μέσα από μια θεματική και χρονολογική αφήγηση. Πέντε ενότητες, 400 έργα και αμέτρητες οπτικές και ηχητικές εμπειρίες θα σας οδηγήσουν στα ίχνη του: σπάνιες φωτογραφίες από εμβληματικούς φωτογράφους όπως οι Xavier Lambours, Irving Penn και Cecil Beaton, αρχειακό υλικό, σκίτσα, οπτικοακουστικά αποσπάσματα και εικαστικές εγκαταστάσεις. Για πρώτη φορά, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε και μια σημαντική επιλογή από τα σχέδια και τα γλυπτά του Welles, αποκαλύπτοντας την πτυχή του ως εικαστικού.

Η σκηνοθεσία της έκθεσης υπογράφεται από τον Frédéric Bonnaud, διευθυντή της Cinémathèque, με τη συμβολή των Esteve Riambau και François Thomas. Συνοδεύεται από κατάλογο που κυκλοφορεί από τις Éditions de la Table Ronde, ιδανικό για να μεταφέρετε ένα κομμάτι της εμπειρίας στο σπίτι σας.

The Trial, 1962

Παράλληλα, από τον Οκτώβριο, η Cinémathèque οργανώνει πλήρη ρετροσπεκτίβα με όλα τα μεγάλου μήκους έργα του, σε διαφορετικές εκδοχές όπου είναι διαθέσιμες, ημιτελή πρότζεκτ όπως το Don Quichotte και το The Deep, τηλεοπτικές παραγωγές, εμφανίσεις του ως ηθοποιού (The Third Man, Compulsion), καθώς και σπάνια ντοκιμαντέρ και ειδικές προβολές.

Η έκθεση δείχνει ότι ο Welles είχε ήδη διανύσει μια αξιοσημείωτη πορεία πριν από τον Citizen Kane και ότι η καριέρα του δεν σταμάτησε εκεί, αν και ειρωνικά, το ίδιο το φιλμ έγινε σκιά πάνω στο όνομά του. Μετά τον Kane, αναγκάστηκε να ξαναβρεί τον εαυτό του. Άφησε το στίγμα του στον Τρίτο Άνθρωπο και δημιούργησε στην Ευρώπη ένα ανεξάρτητο μεταπολεμικό σινεμά, με έργα όπως ο Othello, που, αν και διαφορετικός από τον Kane, ήταν εξίσου τολμηρός και εκτός εποχής. Ο Welles κατανοούσε τον Σαίξπηρ όσο λίγοι, έχοντας αναδείξει στις παραστάσεις του την τραγικότητα της εξουσίας και την προδοσία, και συνδέοντας τις ζωές βασιλιάδων και ιδιοφυών με την ήττα και την ατίμωση.

Η πολυδιάστατη προσωπικότητά του, που η Oja Kodar και ο Vassili Silovic χαρακτήρισαν ως one-man-band, αποκαλύπτεται στην έκθεση και μέσα από τα εικαστικά του έργα. Ζωγράφιζε, σχεδίαζε, ακόμη και σμίλευε, όχι ερασιτεχνικά, αλλά με τη δεξιοτεχνία κάποιου που μπορούσε να «σκεφτεί» με τα χέρια του.

Στο πρόγραμμα της έκθεσης περιλαμβάνονται επίσης αφιερώματα, όπως αυτό στη Rita Hayworth τον Δεκέμβριο, και πλούσιο κύκλο εκπαιδευτικών δράσεων, συναντήσεων και διαλέξεων με σημαντικούς γνώστες του έργου του: Oja Kodar, Simon Callow, François Thomas, Esteve Riambau, Stefan Droessler, μεταξύ άλλων.

Mr. Arkadin, 1955

Αν αγαπάτε τον κινηματογράφο, αυτή είναι η στιγμή να συναντήσετε τον Orson Welles από κοντά, μέσα από τα μάτια εκείνων που τον έζησαν, τον μελέτησαν και τον τίμησαν.

Photo credit: Getty Images / Imdb