Ο όρος «συνεξάρτηση» (codependency) συχνά εμφανίζεται δίπλα σε άλλες «τοξικές» ετικέτες σχέσεων, φέρνοντας στο μυαλό εικόνες έντονης ανισορροπίας: έναν χειριστικό σύντροφο που εκμεταλλεύεται τον άλλον, ή έναν άνθρωπο που, από υπερβολική αγάπη, στηρίζει έναν σύντροφο με εξαρτήσεις εις βάρος της δικής του ευημερίας. Όμως, η συνεξάρτηση δεν αφορά μόνο τις ακραίες περιπτώσεις. Μπορεί να κρύβεται και σε σχέσεις που, εκ πρώτης όψεως, μοιάζουν απόλυτα υγιείς και ρομαντικές.

Διαβάστε ακόμη: Ποιες ερωτικές σχέσεις ζείτε ξανά και ξανά; Η θεωρία που το εξηγεί

Ίσως να ξεκινά από την επιθυμία να περνάτε όλο τον χρόνο μαζί ή να ακυρώνετε σχέδια με φίλους για να μείνετε με το ταίρι σας. Αρχικά, αυτό μπορεί να σας φαίνεται τρυφερό και αθώο. Όμως, όταν η παρουσία του άλλου γίνεται το κέντρο της ύπαρξής σας, η σχέση μπορεί να αρχίσει να καταπνίγει την προσωπική σας ελευθερία και ανάπτυξη.

Διαβάστε ακόμη: Σχέσεις: Τι είναι το mirror argument και πώς θα το καταλάβετε

Η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Βίβιαν Γρίβα εξηγεί: «Σε μια υγιή σχέση, και οι δύο σύντροφοι φροντίζουν τη δική τους ζωή. Συναντούν φίλους, κυνηγούν τα ενδιαφέροντά τους, επενδύουν σε στόχου, διατηρώντας παράλληλα τον κοινό δεσμό. Στη συνεξάρτηση, αυτή η ισορροπία χάνεται».

Ακολουθούν 5 σημάδια που αξίζει να αναγνωρίσετε.

1. Δυσκολεύεστε να μείνετε μόνοι

Όταν ο σύντροφός σας έχει σχέδια χωρίς εσάς, νιώθετε κενό, άγχος ή ανυπομονησία μέχρι να επιστρέψει; Μήπως δεν απολαμβάνετε δραστηριότητες ή εξόδους αν δεν είναι μαζί σας; Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ίδιος ο σύντροφος μπορεί να ενισχύει αυτή την εξάρτηση με σχόλια ενοχής («Θέλεις να τους δεις, αλλά όχι εμένα;»).
Η ανάγκη να είστε συνέχεια μαζί μπορεί να φαίνεται ρομαντική, αλλά στην πραγματικότητα περιορίζει την ατομικότητά σας. Σκεφτείτε: πότε ήταν η τελευταία φορά που περάσατε καλά μόνοι σας;

2. Νιώθετε υπεύθυνοι για τη χαρά και τη λύπη τους

Στη συνεξάρτηση, η συναισθηματική σας ισορροπία εξαρτάται απόλυτα από τη διάθεση του άλλου. Όταν εκείνος είναι χαρούμενος, αισθάνεστε ασφαλείς. Όταν είναι θυμωμένος ή στεναχωρημένος, η δική σας διάθεση καταρρέει.
Μπορεί να φτάσετε στο σημείο να υπερπροσπαθείτε για να τους φτιάξετε το κέφι (με δώρα, αστεία ή υπερβολικές χειρονομίες) ακόμα κι όταν εκείνοι χρειάζονται απλώς λίγο χώρο.
Η Βίβιαν Γρίβα προειδοποιεί: αυτή η υπερπροσαρμογή μπορεί να εξελιχθεί σε ελεγκτική συμπεριφορά ή, αντίστροφα, να δεχθείτε εσείς πίεση να γίνετε ο αποκλειστικός τους «θεραπευτής». Σε μια υγιή σχέση, η υποστήριξη είναι αμοιβαία, όχι μονόπλευρη.

3. Αναζητάτε συνεχώς επιβεβαίωση

Αργεί να απαντήσει σε ένα μήνυμά σας; Αμέσως κατακλύζεστε από σκέψεις και φόβους. Ή, ακόμη κι όταν πετυχαίνετε κάτι σημαντικό, όπως μια προαγωγή, μια προσωπική νίκη, δεν νιώθετε πραγματικά περήφανοι αν δεν ακούσετε το «μπράβο» από εκείνον.
Όταν η αυτοεκτίμησή σας βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην αποδοχή του άλλου, είναι εύκολο να χάσετε την εσωτερική σας δύναμη. Η επιβεβαίωση που χρειάζεστε θα πρέπει να προέρχεται πρώτα από εσάς.

4. Φοβάστε να βάλετε όρια

Δεν μιλάτε για ό,τι σας ενοχλεί γιατί φοβάστε ότι θα απομακρυνθεί; Συμφωνείτε σε πράγματα που δεν σας ευχαριστούν για να μη δυσαρεστήσετε τον σύντροφό σας; Από εξόδους με παρέες που δεν αντέχετε, μέχρι συνήθειες που δεν εγκρίνετε, μπορεί να καταλήξετε να ζείτε σε ένα πλαίσιο που δεν αντικατοπτρίζει ποιοι είστε.
Η διαρκής παραμέληση των ορίων σας οδηγεί σε συναισθηματική εξάντληση και απομάκρυνση από τον εαυτό σας. Σε μια σχέση με υγιή επικοινωνία, τα «όχι» είναι εξίσου σεβαστά με τα «ναι».

5. Ζητάτε την έγκρισή τους για κάθε μικρή απόφαση

Από το τι θα φορέσετε μέχρι το τι θα φάτε, η ανάγκη να συμφωνεί ο άλλος σε κάθε σας επιλογή μπορεί να είναι ένδειξη ότι έχετε χάσει την αυτονομία σας. Αν, για παράδειγμα, αγαπάτε ένα έντονο χρωματιστό πουλόβερ αλλά το εγκαταλείπετε επειδή ο σύντροφός σας το βρίσκει «μέτριο», χάνετε μια πτυχή του προσωπικού σας γούστου.
Η ανεξάρτητη λήψη αποφάσεων είναι βασικό στοιχείο αυτοσεβασμού και αυτονομίας μέσα στη σχέση.

Πώς να καλλιεργήσετε την ανεξαρτησία σας

Η καλή είδηση είναι ότι μπορείτε να επανακτήσετε τον χώρο και την αυτονομία σας χωρίς να χάσετε τη σύνδεση με τον άλλον. Ξεκινήστε με μικρά βήματα:

  • Πηγαίνετε μόνοι σε μια αγαπημένη δραστηριότητα, όπως μια τάξη γιόγκα ή μια βόλτα σε μέρος που σας γεμίζει.
  • Κανονίστε μια έξοδο με φίλους χωρίς να αισθανθείτε την ανάγκη να στέλνετε συνεχώς μηνύματα.
  • Περάστε χρόνο σε χόμπι που σας κάνουν να νιώθετε δημιουργικοί και πλήρεις.
  • Σταδιακά, μάθετε να περνάτε χρόνο χωριστά χωρίς άγχος, δίνοντας χώρο και στους δύο να εξελίσσεστε ως άτομα. Μια ειλικρινής συζήτηση για το τι χρειάζεστε και τι σας λείπει στη σχέση είναι καθοριστική.

Αν η συνεξάρτηση πηγάζει από βαθύτερα θέματα όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση ή φόβο εγκατάλειψης, η βοήθεια ενός ειδικού μπορεί να σας καθοδηγήσει ώστε να αναπτύξετε πιο υγιή μοτίβα συμπεριφοράς και να επαναπροσδιορίσετε τη δυναμική της σχέσης σας.

Το να αγαπάτε κάποιον δεν σημαίνει να χάνετε τον εαυτό σας. Η αληθινή σύνδεση γεννιέται όταν δύο ολοκληρωμένοι άνθρωποι επιλέγουν να μοιραστούν τη ζωή τους, διατηρώντας την ατομικότητα και την προσωπική τους δύναμη.

Photo credit: Istock