Η διατήρηση της υγείας, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, αποτελεί έναν κοινό στόχο για πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, η ρύθμιση του σωματικού βάρους, της πείνας και του κορεσμού είναι μια πολύπλοκη, αυτόματη διαδικασία, παρόμοια με την αναπνοή ή την πέψη. Στο επίκεντρο αυτής της λειτουργίας βρίσκονται οι ορμόνες, οι οποίες δρουν ως χημικοί αγγελιοφόροι, διασφαλίζοντας ότι ο οργανισμός θα λάβει την ενέργεια που χρειάζεται.

Διαβάστε ακόμη: Mucuna pruriens: Το τροπικό φυτό που ανεβάζει τη διάθεση και ρυθμίζει τις ορμόνες σας

Όπως εξηγεί η κα Ελένη Κομνηνού, Ρευματολόγος και Διευθύντρια Κλινικής Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων του Metropolitan General, «κάποιες ορμόνες έχουν σαν ρόλο να διασφαλίσουν ότι καταναλώνουμε τη σωστή ποσότητα τροφής που χρειαζόμαστε για να τροφοδοτήσουμε το σώμα μας κάθε μέρα. Είναι υπεύθυνες για το σήμα στον εγκέφαλο, στη ρύθμιση της πείνας και του κορεσμού».

Διαβάστε ακόμη: Ορμόνες: Το ταξίδι της γυναικείας επιθυμίας μέσα στον μήνα

Η γκρελίνη: η ορμόνη της πείνας

Η γκρελίνη παράγεται από τα κύτταρα του στομάχου και είναι γνωστή ως «ορμόνη της πείνας». Τα επίπεδά της αυξάνονται όσο περνάει ο χρόνος από το τελευταίο γεύμα, σηματοδοτώντας στον εγκέφαλο ότι απαιτείται λήψη τροφής. Όταν καταναλώνουμε φαγητό, η παραγωγή γκρελίνης μειώνεται και η όρεξη περιορίζεται.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν συνήθως χαμηλότερα επίπεδα γκρελίνης, ενώ αντίθετα, κατά τη διάρκεια απώλειας βάρους με δίαιτα, τα επίπεδά της αυξάνονται. Αυτό αποτελεί και έναν από τους βασικούς μηχανισμούς που δυσκολεύουν τη διατήρηση της απώλειας βάρους. Μετεγχειρητικά, σε επεμβάσεις γαστρικής παράκαμψης, τα επίπεδα γκρελίνης μειώνονται, γεγονός που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία αυτών των θεραπειών.

Η λεπτίνη: ο ελεγκτής του λίπους

Ανακαλύφθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και αρχικά θεωρήθηκε «φάρμακο» κατά της παχυσαρκίας. Παράγεται από τα λιπώδη κύτταρα και δίνει στον εγκέφαλο το μήνυμα ότι ο οργανισμός διαθέτει επαρκή ενεργειακά αποθέματα. Όταν τα επίπεδα λεπτίνης είναι υψηλά, ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται κορεσμό, μειώνεται η όρεξη και παράλληλα αυξάνεται η ενεργειακή δαπάνη.

Ωστόσο, σε περιπτώσεις παχυσαρκίας μπορεί να εμφανιστεί αντίσταση στη λεπτίνη. Αυτό σημαίνει ότι, παρόλο που τα επίπεδα της ορμόνης είναι υψηλά, ο εγκέφαλος δεν αναγνωρίζει το σήμα και το άτομο συνεχίζει να αισθάνεται πείνα. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε περαιτέρω πρόσληψη τροφής και συσσώρευση λίπους. Έρευνες έχουν δείξει ότι συνδυασμός διατροφής και σωματικής άσκησης μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στη λεπτίνη, αποκαθιστώντας εν μέρει την ισορροπία.

Ορμονική συνεργασία και ενεργειακή ισορροπία

Η γκρελίνη και η λεπτίνη δεν λειτουργούν μόνες τους. Ορμόνες όπως η ινσουλίνη, το GLP-1 και η κορτιζόλη συμμετέχουν επίσης στη ρύθμιση της όρεξης και του σωματικού βάρους. Το γαστρεντερικό σύστημα, ο εγκέφαλος και ο λιπώδης ιστός συνδέονται μέσω ενός περίπλοκου δικτύου που καθορίζει το αίσθημα πείνας και κορεσμού.

Η απορρύθμιση αυτού του συστήματος μπορεί να οδηγήσει σε υπερφαγία και μακροπρόθεσμα σε παχυσαρκία. Γι’ αυτό, η κατανόηση των μηχανισμών αυτών αποτελεί βασικό στόχο της έρευνας για την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών στρατηγικών.

Ο ρόλος του τρόπου ζωής

Παρότι οι ορμόνες λειτουργούν ανεξάρτητα από τη βούλησή μας, ο τρόπος ζωής μπορεί να επηρεάσει τη δράση τους. Η σωστή διατροφή, πλούσια σε φυτικές ίνες, πρωτεΐνες και «καλά» λιπαρά, συμβάλλει στη ρύθμιση των ορμονικών σημάτων. Η συστηματική σωματική άσκηση βελτιώνει την ανταπόκριση του οργανισμού στη λεπτίνη και στην ινσουλίνη, ενώ ο επαρκής ύπνος είναι κρίσιμος, καθώς η έλλειψή του αυξάνει τη γκρελίνη και μειώνει τη λεπτίνη, οδηγώντας σε αυξημένη όρεξη.

Όπως τονίζει η κ. Κομνηνού, «η γκρελίνη και η λεπτίνη μαζί με άλλες ορμόνες έχουν βασικό ρόλο στην ρύθμιση της όρεξης. Η κατανόηση της λειτουργίας αυτών των ορμονών αποτελεί βασικό στόχο της έρευνας για την ανάπτυξη θεραπειών κατά της παχυσαρκίας και άλλων σχετικών παθήσεων».

Η κατανόηση του τρόπου που οι ορμόνες επηρεάζουν την όρεξη και το βάρος μας δεν αποτελεί απλώς θεωρητική γνώση, αλλά μπορεί να καθοδηγήσει πιο αποτελεσματικές και εξατομικευμένες παρεμβάσεις για την υγεία και την ευεξία.

Photo credit: Pinterest