Στο αφιέρωμα αυτό, επιλέξαμε επτά βιβλία που σημάδεψαν το είδος: ιστορίες για βρικόλακες, καταραμένα σπίτια, τρελούς επιστήμονες και υπερκόσμιες δυνάμεις. Κάθε ένα από αυτά, αποτελεί ένα ταξίδι στην άβυσσο του φόβου.

Διαβάστε ακόμη: Ανακαλύφθηκαν 3 άγνωστα διηγήματα της Virginia Woolf

1. Bram Stoker: Δράκουλας

Μετάφραση: Δημήτρης Στεφανάκης
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Σελίδες: 576

Ο «Δράκουλας» του Μπραμ Στόουκερ (1897) δεν είναι απλώς μια ιστορία τρόμου: είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε ο σύγχρονος μύθος του βρικόλακα. Μέσα από την επιστολική του μορφή, ο αναγνώστης παρακολουθεί τη φρίκη που εξαπλώνεται από την Τρανσυλβανία μέχρι το Λονδίνο, καθώς ο Κόμης Δράκουλας αναζητά νέα θύματα και αίμα. Ο Στόουκερ δεν περιορίζεται στη φαντασία του, αλλά υφαίνει ένα πυκνό δίχτυ συμβολισμών γύρω από τον φόβο του ξένου και του αγνώστου, τη σεξουαλική καταπίεση και τη σύγκρουση επιστήμης και δεισιδαιμονίας. Ο κεντρικός χαρακτήρας, με τη λογική και τη γνώση του, στέκεται απέναντι σε μια αρχαία, υπερφυσική απειλή. Το βιβλίο, με την ατμόσφαιρα της βικτωριανής Αγγλίας, παραμένει ανατριχιαστικά επίκαιρο: εξερευνά την ανθρώπινη αδυναμία απέναντι στο σκοτάδι – εξωτερικό και εσωτερικό μαζί. Και, βέβαια, ο «Δράκουλας» δεν είναι μόνο ένα πρωτοποριακό μυθιστόρημα τρόμου – είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά τους διαχρονικούς φόβους μας για τη φθορά, την επιθυμία και το άγνωστο.

Διαβάστε ακόμη: Annie Leibovitz: Women | Η φωτογράφος των εμβληματικών γυναικών

2. Mary Shelley: Φράνκενσταϊν


Μετάφραση: Γιώργος Τσιρής
Εκδόσεις: Ψυχογιός
Σελίδες: 352

Η Mary Shelley, μόλις 19 ετών, έγραψε το «Φράνκενσταϊν» (1818) μέσα σε μια βροχερή νύχτα δίπλα στη λίμνη της Γενεύης. Και έτσι, γεννήθηκε ένα από τα σημαντικότερα έργα της γοτθικής λογοτεχνίας. Ο νεαρός επιστήμονας Βίκτωρ Φράνκενσταϊν δημιουργεί ζωή από τον θάνατο, συναρμολογώντας ένα πλάσμα από κομμάτια πτωμάτων. Όμως, το δημιούργημά του -συναισθηματικά ευάλωτο, αλλά κοινωνικά απορριπτέο- μέσα από την ανθρώπινη περιφρόνηση μετατρέπεται σε τέρας. Η Shelley με αφορμή μια ιστορία τρόμου συνθέτει έναν βαθύ στοχασμό πάνω στην ευθύνη της γνώσης, στην ύβρη της επιστήμης και στην αποξένωση. Η γλώσσα της, λυρική και μελαγχολική, δίνει στο έργο την αίσθηση μιας σύγχρονης τραγωδίας. Αλλά, πάνω απ’ όλα, το μνημειώδες αυτό έργο παραμένει συγκλονιστικό γιατί δεν μιλάει για το τέρας, αλλά για την ανθρωπιά που χάνεται –ιδίως, όταν η φιλοδοξία ξεπερνά τα όριά της. Είναι ένα προφητικό έργο για την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, που μας αναγκάζει να ρωτήσουμε για το ποιος είναι τελικά το πραγματικό τέρας…

3. Oscar Wilde: Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι

Μετάφραση: Βασιλική Κοκκίνου
Εκδόσεις: Μίνωας
Σελίδες: 240

Ο Oscar Wilde, με την διαβόητη ειρωνική του κομψότητα, υπογράφει το 1890 ένα έργο που κινείται ανάμεσα στην αισθητική φιλοσοφία και τον γοτθικό τρόμο. Ο Ντόριαν Γκρέι, ένας όμορφος νέος, εύχεται να μείνει για πάντα νέος, με το πορτρέτο του να γερνάει στη θέση του! Η ευχή του πραγματοποιείται, αλλά η ψυχή του αρχίζει να φθίνει και να σαπίζει. Ο ιδιοφυής Ιρλανδός συγγραφέας πλέκει μια τρομακτική αλληγορία για τη ματαιοδοξία, τη διαφθορά και την ηθική παρακμή της κοινωνίας. Μέσα από τη λαμπερή πρόζα και τους διαλόγους του, αποκαλύπτει τη σκοτεινή πλευρά της επιθυμίας και την αυτοκαταστροφική δύναμη της απόλαυσης. Αν και δεν είναι «τρόμος» με τη στενή έννοια, το έργο προκαλεί –από άκρη σε άκρη- μια υπαρξιακή ανατριχίλα: ο φόβος δεν πηγάζει από το υπερφυσικό, αλλά από την αποκάλυψη του ίδιου μας του εαυτού. Και το «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» γίνεται μια διαχρονικά επίκαιρη προειδοποίηση μεταμφιεσμένη σε παραμύθι για την αιώνια νεότητα – ένα γοητευτικό και επικίνδυνο καθρέφτισμα της ανθρώπινης ψυχής και ματαιοδοξίας.

4. Nathaniel Hawthorne: Το σπίτι με τα εφτά αετώματα

Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδου
Εκδόσεις: Gutenberg
Σελίδες: 378

Ο Hawthorne, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του αμερικανικού γοτθικού ρομαντισμού, μας χαρίζει με το «Σπίτι με τα Εφτά Αετώματα» (1851)ένα αργό, υποβλητικό παραμύθι για την ενοχή, την κληρονομιά και την κατάρα του αίματος. Σε ένα παλιό αρχοντικό στοιχειωμένο από το παρελθόν, οι απόγονοι μιας οικογένειας που έχτισε το σπίτι πάνω σε αδικία και αίμα, παλεύουν να λυτρωθούν από τα φαντάσματα — κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ο συγγραφέας συνδυάζει τη μεταφυσική αγωνία με κοινωνική κριτική, αποκαλύπτοντας πώς η ενοχή και η αμαρτία περνούν από γενιά σε γενιά. Η ατμόσφαιρα είναι πνιγηρή, σχεδόν ονειρική, γεμάτη σκιά και σιωπή. Δεν είναι ένα βιβλίο τρόμου με κραυγές, αλλά με ψίθυρους — ένα έργο για την αθέατη βία της συνείδησης. Το σπίτι του Nathaniel Hawthorne δεν είναι ένας ακόμη τόπος: είναι πρωτίστως μια ψυχική κατάσταση, όπου κάθε δωμάτιο κρύβει ένα κομμάτι μνήμης και φόβου.

5. Henry James: Το στρίψιμο της βίδας

Μετάφραση: Κοσμάς Πολίτης
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 227

Το αριστούργημα του Henry James, είναι ίσως το πιο λεπτοδουλεμένο ψυχολογικό θρίλερ της βικτωριανής εποχής. Μια νεαρή γκουβερνάντα αναλαμβάνει τη φροντίδα δύο παιδιών σε ένα απομονωμένο αρχοντικό. Σύντομα αρχίζει να πιστεύει ότι το σπίτι είναι στοιχειωμένο – ή, μήπως, όλα βρίσκονται στο μυαλό της; Ο Αμερικανός συγγραφέας παίζει δεξιοτεχνικά με την αμφισημία: ποτέ δεν αποκαλύπτει αν τα φαντάσματα είναι πραγματικά ή προϊόν ψυχικής διαταραχής. Το αποτέλεσμα είναι ένα διαχρονικό αριστούργημα τρόμου που δεν βασίζεται στο αίμα, αλλά στη σιωπή, στη σκιά και στην υποψία. Η αφήγηση, διφορούμενη και εσωτερική, μετατρέπει τον αναγνώστη σε συμμέτοχο της παράνοιας. Ο James έγραψε ένα έργο που δεν «τρομάζει» με εικόνες, αλλά με ιδέες: την ευθραυστότητα του νου, την αθωότητα που διαβρώνεται και το ανεξήγητο κακό που παραμονεύει μέσα μας.

6. Stephen King: Μίζερι

image description

Μετάφραση: Παλμύρα Ισμυρίδου
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Σελίδες: 408

Εδώ έχουμε μια ιστορία τρόμου χωρίς φαντάσματα ή υπερφυσικές δυνάμεις, αλλά με έναν ανθρώπινο εφιάλτη τόσο ρεαλιστικό που κόβει την ανάσα. Ο διάσημος συγγραφέας Πολ Σέλντον τραυματίζεται σοβαρά σε ένα τροχαίο και σώζεται από την Άννι Γουίλκς, πρώην νοσοκόμα και φανατική θαυμάστριά του. Όταν εκείνη ανακαλύπτει ότι ο αγαπημένος της λογοτεχνικός χαρακτήρας, η Μίζερι, πεθαίνει στο νέο του βιβλίο, αποφασίζει να κρατήσει τον συγγραφέα αιχμάλωτο -κυριολεκτικά και μεταφορικά- μέχρι να τη φέρει πίσω στη ζωή. Ο King στήνει ένα ασφυκτικό ψυχολογικό θρίλερ για τη σχέση δημιουργού και κοινού, τη μανία της λατρείας και τα όρια του ελέγχου. Η Άννι είναι ένα από τα πιο τρομακτικά πορτρέτα εμμονής –όλων των εποχών- στη λογοτεχνία, μια φιγούρα ταυτόχρονα μητρική και σαδιστική, που αναδεικνύει τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αγάπη και την παράνοια. Με ρυθμό που σφίγγει σαν θηλιά, ο Stephen King μετατρέπει ένα δωμάτιο σε σκηνή τρόμου και την πράξη της γραφής σε αγώνα επιβίωσης. Υπό μια έννοια, λοιπόν, το «Μίζερι» (1987) σε αιχμαλωτίζει, όπως ακριβώς έκανε η Άννι με τον Πολ…

7. Sebastian Fitzek: Το δέμα

Μετάφραση: Δέσποινα Κανελλοπούλου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Σελίδες: 392

Ο Sebastian Fitzek, ο «μάγος» του γερμανικού ψυχολογικού θρίλερ, παραδίδει με το «Δέμα» (2016) μια ιστορία που σε κρατά δέσμιο από την πρώτη σελίδα: Μια ψυχίατρος, θύμα ενός άγνωστου βιαστή, απομονώνεται στο σπίτι της προσπαθώντας να ξεπεράσει το τραύμα της. Όμως όταν δέχεται ένα δέμα που δεν προοριζόταν για εκείνη, ο εφιάλτης ξαναρχίζει: το παρελθόν, η παράνοια και η πραγματικότητα μπλέκονται αξεδιάλυτα. Ο Fitzek, με μικρά κεφάλαια, κοφτούς διαλόγους και συνεχείς ανατροπές, στήνει μια αφήγηση που θυμίζει λαβύρινθο. Ο αναγνώστης, όπως και η ηρωίδα, δεν ξέρει πια τι είναι αλήθεια και τι παραίσθηση. Η κακοποίηση, η μνήμη και ο φόβος γίνονται τα υλικά ενός θρίλερ που ξεπερνά τη δράση και εισχωρεί στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που σταδιακά γίνεται ένα σκοτεινό παιχνίδι εμπιστοσύνης – μια ιστορία όπου κάθε πόρτα μπορεί να κρύβει μια απειλή και κάθε σκέψη να είναι παγίδα. Και μέσα σε όλα αυτά, ο Fitzek δεν γράφει απλώς για τον τρόμο: τον τοποθετεί βαθιά μέσα στο μυαλό του αναγνώστη, εκεί δηλαδή όπου τίποτα δεν θα είναι πια ασφαλές.