Η ταινία Bugonia άνοιξε με 4,8 εκατομμύρια δολάρια στην ευρεία κυκλοφορία της και έχει πλέον συγκεντρώσει πάνω από 7 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως, παρά το ότι, σύμφωνα με αναφορές, η παραγωγή της κόστισε 45 εκατομμύρια δολάρια. Ο Γιώργος Λάνθιμος, ο διεθνούς φήμης Έλληνας σκηνοθέτης, που έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα με ταινίες όπως Dogtooth, The Favourite και The Lobster, δήλωσε πρόσφατα ότι θα κάνει ένα διάλειμμα από τον κινηματογράφο μετά την Bugonia.

Διαβάστε ακόμη: Ανατροπή στην πρεμιέρα του Bugonia: Ποιος συνόδευε την Emma Stone

Τις τελευταίες ημέρες επέστρεψε στην Ελλάδα μαζί με τη σύζυγό του, ενώ βρέθηκε και στη δικαστική αίθουσα για να παρακολουθήσει τη δίκη για τον βιασμό της αδελφής μιας φίλης του, με την οποία είχε συνεργαστεί. Μάλιστα, η σύζυγος του σκηνοθέτη είναι μάρτυρας στην υπόθεση. Η παρουσία του Λάνθιμου στο δικαστήριο προσθέτει έναν ακόμη, πιο προσωπικό, τόνο στις εξελίξεις γύρω από τη ζωή του, ενώ η κινηματογραφική του πορεία παραμένει στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής.

Διαβάστε ακόμη: Bugonia: Θα ξυρίζατε το κεφάλι σας για να δείτε την ταινία δωρεάν;

Ένα μελίσσι για τον Λάνθιμο

Η ταινία Bugonia του Γιώργου Λάνθιμου, ξεκινά με ένα πλάνο από μέλισσες. Καθώς αυτές βουίζουν σε ένα λιβάδι από αγριολούλουδα, μια φωνή αφηγείται με θαυμασμό τη ζωή τους: η ικανότητά τους να βοηθούν ένα άλλο είδος να αναπαραχθεί μέσω της επικονίασης είναι, όπως λέει, «σαν σεξ, αλλά καθαρότερο». Η ομορφιά τους πηγάζει από μια «μεγαλύτερη οργανωτική αρχή».

Η φωνή ανήκει στον Teddy (Jesse Plemons), έναν ερημίτη που περνά τις μέρες του μεταξύ μελισσοκομίας και εμμονικής έρευνας για τους «Ανδρομέδιους», μια ανθρωπόμορφη φυλή εξωγήινων που, σύμφωνα με τις θεωρίες συνωμοσίας του διαδικτύου, έχει ήδη διεισδύσει στον ανθρώπινο πληθυσμό. Ο Teddy είναι πεπεισμένος πως σχεδιάζουν να καταστρέψουν τη Γη και πως η Michelle Fuller (Emma Stone), διευθύνουσα σύμβουλος μιας μεγάλης φαρμακευτικής εταιρείας, είναι μία από αυτούς.

Ωστόσο, η ταινία δεν εξελίσσεται σε ένα παραδοσιακό θρίλερ επιστημονικής φαντασίας. Ο Λάνθιμος επιλέγει να το μετατρέψει σε μια ενδοσκοπική, αργόσυρτη μελέτη της ανθρώπινης σκληρότητας. Μέσα από την υποτονική, σχεδόν θεατρική του ατμόσφαιρα, η ταινία απογυμνώνει τους ήρωες από κάθε ψευδαίσθηση λογικής, αφήνοντας να φανεί η παραφροσύνη και η βία που κρύβεται κάτω από την ανάγκη για «πίστη» και έλεγχο.

Η ταινία αποτελεί ριμέικ της νοτιοκορεατικής μαύρης κωμωδίας «Save the Green Planet» (2003), διατηρώντας τη βασική πλοκή, αλλά με εντελώς διαφορετική προσέγγιση. Ενώ το πρωτότυπο βασιζόταν στις ανατροπές και την εκρηκτική εικαστικότητα, ο Λάνθιμος επιλέγει μια περιορισμένη αφήγηση. Λίγοι χαρακτήρες, ελάχιστα στοιχεία σουρεαλισμού και πλήρης απουσία της ιδιόρρυθμης φαντασίας που χαρακτήριζε τις προηγούμενες συνεργασίες του με την Stone, όπως στις ταινίες Poor Things και The Favourite.

Αντί γι’ αυτό, ο σκηνοθέτης επιστρέφει στις ρίζες του, θυμίζοντας έργα όπως τα Dogtooth και The Killing of a Sacred Deer. Η ψυχρή αισθητική, η αμηχανία των διαλόγων και η απουσία συναισθηματικών ξεσπασμάτων δημιουργούν ένα κλειστοφοβικό ψυχολογικό τοπίο, όπου η έννοια του κακού μοιάζει καθημερινή και ταυτόχρονα ανεξήγητη.

Η ταινία Bugonia κοιτάζει κατάματα την ανθρώπινη φύση σε στιγμές απόγνωσης, ένα οικείο πορτρέτο της ανθρωπότητας στις χειρότερές της εκδοχές. Ο Λάνθιμος δεν ενδιαφέρεται για τα UFO ή τις θεωρίες συνωμοσίας, αλλά για το τι μας ωθεί να πιστεύουμε σε αυτά. Γιατί, όπως υπονοεί, οι πραγματικοί εξωγήινοι ίσως είμαστε εμείς οι ίδιοι.

Οι λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά

Ο James Price, production designer της ταινίας, είχε να δημιουργήσει αντίθετους κόσμους: τον εταιρικό, υπερσύγχρονο χώρο της Michelle, το απομονωμένο και παρακμιακό σπίτι των Teddy και Don, και το μεταφυσικό σκηνικό του διαστημοπλοίου που αποκαλύπτεται στο τέλος. Μέσα σε αυτά τα σκηνικά, έκρυψε λεπτομέρειες και στοιχεία που αποκαλύπτουν την αλήθεια για τους χαρακτήρες αλλά μόνο αν ξέρεις πού να κοιτάξεις.

Το σπίτι των Teddy και Don

Το σπίτι όπου ζουν τα δυο ξαδέλφια είναι εντελώς απομονωμένο. Μέσα από flashbacks μαθαίνουμε ότι εκεί έμενε παλιά και η μητέρα του Teddy, Sandy (Alicia Silverstone), η οποία βρίσκεται πλέον σε κώμα, θύμα των φαρμάκων της εταιρείας της Michelle. Ο Price έχτισε το σπίτι εξ ολοκλήρου από την αρχή, ώστε να μοιάζει με ζωντανό, αναπνέον σκηνικό.

Το σπίτι έχει ιστορία: «Κάποτε υπήρχε λίγη ευημερία, αλλά έχει εγκαταλειφθεί. Το τελευταίο “φρεσκάρισμα” έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ’90», εξηγεί. Ο χώρος μοιάζει παγιδευμένος στον χρόνο, όπως και ο Teddy, ένας άνθρωπος που βρίσκει παρηγοριά στις θεωρίες περί εξωγήινων.

Η έμπνευση προήλθε από ένα πραγματικό αγρόκτημα στη Νέα Ζηλανδία που είχε δει ο Price: «Τρεις αδελφοί ζούσαν μόνοι μετά τον θάνατο των γονιών τους. Το σπίτι ήταν πανέμορφο, αλλά μέσα βασίλευε η ακαταστασία και η παρακμή. Ήξερα ότι αυτό ήθελα να αποτυπώσω».

Η συνεργασία με την ενδυματολόγο Jennifer Johnson βοήθησε να οριστεί ο τόνος της βρωμιάς, της φθοράς και των άπλυτων υφών. «Το σπίτι διηγείται την ιστορία του Teddy», λέει ο Price.

Το υπόγειο

Το υπόγειο, όπου κρατείται η Michelle, σχεδιάστηκε αρχικά για στούντιο, αλλά τελικά κατασκευάστηκε πραγματικά κάτω από το σπίτι. Εκεί, η Michelle ανακαλύπτει ένα μυστικό δωμάτιο, την “ιερή σπηλιά” όπου ο Teddy έχει συγκεντρώσει όλο το παρανοϊκό του “ερευνητικό” έργο: αποκομμένα μέλη, κεφάλια σε βάζα, φωτογραφίες ανθρώπων που θεωρεί εξωγήινους.

Στο σενάριο υπήρχε μια ντουλάπα που έκρυβε την πόρτα, αλλά ο Price βρήκε την ιδέα «τετριμμένη». Έτσι, αποφάσισε να τη “θάψει” πίσω από τις σκάλες, με ένα ανάγλυφο πρόσωπο από κιμωλία χαραγμένο στον τοίχο να υποδηλώνει τη μυστική είσοδο.

Στο δωμάτιο αυτό αποκαλύπτεται ότι ο Teddy είναι serial δολοφόνος, παγιδευμένος στις εμμονές του. Για τις σκηνές, ο Price κατασκεύασε και έναν 3D εκτυπωτή, ώστε ο Teddy να μπορεί να «δημιουργεί» το δικό του φανταστικό διαστημόπλοιο, ένα εύρημα που συνδέει την τεχνολογία με την τρέλα.

Ο κόσμος της Michelle

Το γραφείο και το σπίτι της Michelle είναι κυριολεκτικά και μεταφορικά “διαστημόπλοια”. Ο Price ήθελε, όπως λέει, «να είναι προφανές, αν προσέξεις, ότι είναι εξωγήινη». Τα πάντα γύρω της είναι μοντερνιστικά, συμμετρικά, παγωμένα. Η έμπνευση προήλθε από το «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» του Kubrick: λευκά, καθαρά περιβάλλοντα με γεωμετρική αυστηρότητα. Όμως, η Michelle, με τη γοητευτική ρητορική της, αναιρεί οπτικά αυτό που υποδηλώνει ο χώρος, πείθει το κοινό πως δεν είναι εξωγήινη.

Ο Price συγκρίνει το εύρημά του με την εμπειρία του στη σειρά The Ipcress File: «Όταν γνωρίζεις τον “κακό”, όλα γύρω του, το πάτωμα, τα χρώματα, οι γραμμές, σου λένε την αλήθεια. Αλλά επειδή τα λόγια του είναι τόσο πειστικά, δεν το βλέπεις». Έτσι και εδώ, τα στοιχεία είναι μπροστά στα μάτια του θεατή, αλλά δύσκολα τα διακρίνει κανείς.

Το διαστημόπλοιο

Όταν αποκαλύπτεται ότι ο Teddy είχε δίκιο, η Michelle όντως είναι Ανδρομέδια, μέλος μιας αρχαίας φυλής που επιτηρεί την ανθρωπότητα από την απαρχή του χρόνου, ο Price έπρεπε να δημιουργήσει έναν κόσμο αντάξιο του Λάνθιμου. Δεν ήθελε ένα παραδοσιακό διαστημόπλοιο, αλλά κάτι οργανικό, ιερό και γήινο. Το θρόνο-δωμάτιο της Michelle θυμίζει ναό τύπου Stonehenge, με νερό στο κέντρο, μια μήτρα-δεξαμενή, σύμβολο γέννησης και αναγέννησης.

Τα υπόλοιπα στοιχεία είναι εμπνευσμένα από ανθρώπινα όργανα, ήπαρ, νεφρά, δόντια, δημιουργώντας μια αίσθηση ζωής μέσα από την αποσύνθεση. Ακόμη και η πηγή ενέργειας παραπέμπει σε μια σφαίρα Dyson που αντλεί δύναμη από τον ήλιο.

Το αποτέλεσμα, όπως περιγράφει ο Price, ήταν ένα σετ 15 μέτρων ύψους, όπου το ροζ-γαλακτερό υγρό του «ιερού» κυριαρχεί, και οι θρόνοι μοιάζουν με φθαρμένα δόντια. «Όλα βασίστηκαν στην ανατομία», λέει. «Ήθελα να δείξω ότι ακόμα και κάτι εξωγήινο μπορεί να είναι βαθιά ανθρώπινο».

Video editing: Ανδρέας Κωστόπουλος