Αν ο διάσημος φωτογράφος μόδας και πορτραίτου Richard Avedon είχε καταχωρίσει τη σχέση του με τις κάμερες στο Facebook, μια πλατφόρμα που δημιουργήθηκε λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του το 2004, πιθανότατα θα είχε επιλέξει την κατάσταση «“It’s complicated». Όπως παραδέχτηκε στο βιβλίο του με τον Truman Capote, Observations (1959), «Μισώ τις κάμερες. Παρεμβαίνουν, είναι πάντα εμπόδιο. Μακάρι να μπορούσα να δουλέψω μόνο με τα μάτια μου».

Διαβάστε ακόμη: Richard Avedon: Η ιστορία πίσω από την πρώτη Polaroid

Από τη στιγμή που ο Avedon ξεκίνησε με μια Kodak Brownie ως έφηβος μέλος του Camera Club της Young Men’s Hebrew Association, συνέχισε με τη Rolleiflex twin-lens για το πρώτο του assignment στο Harper’s Bazaar Junior Bazaar, μέχρι τις μεγάλες φωτογραφικές μηχανές 8×10 για πορτραίτα, θα περιμέναμε να θεωρεί τη φωτογραφική μηχανή σαν συνέχεια του χεριού του. Όμως δεν ήταν έτσι. Ο Avedon ήθελε να αποτυπώσει κάτι περισσότερο από το ίδιο το πρόσωπο μπροστά στο φακό.

Διαβάστε ακόμη: Helmut Lang: Η μετενσάρκωση ενός αιρετικού σχεδιαστή μόδας

Στη δουλειά του στη μόδα αναζητούσε δύναμη, ομορφιά και νεότητα. Αυτά τα χαρακτηριστικά ζωντανεύουν στην iconic φωτογραφία του “Dovima with Elephants” (1955), όπου το μοντέλο φορά ένα μαύρο βραδινό φόρεμα Dior, με λευκή ζώνη στη μέση, ποζάροντας ανάμεσα σε ανήσυχους ελέφαντες από το Cirque d’Hiver του Παρισιού.

H χιονοστιβάδα της ηλικίας

Για περισσότερο από μισό αιώνα, ο Richard Avedon επιδίωκε να αποτυπώσει την πρόοδο της ηλικίας στα πρόσωπα των ανθρώπων που φωτογράφιζε. Από τα πρώτα του χρόνια στο Harper’s Bazaar και στο Vogue μέχρι τον 21ο αιώνα, ο Avedon συστηματικά και τολμηρά παραβίαζε τον κανόνα της κολακευτικής απεικόνισης δημοσίων προσώπων στα πορτραίτα του. Ο Avedon δεν κατέγραφε την ομορφιά και τη νεότητα αλλά αυτό που ονόμασε «χιονοστιβάδα της ηλικίας», αναδεικνύοντας ρυτίδες, πόδι της χήνας, ηλικιακές κηλίδες και σφιγμένους ώμους στα θέματά του. Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η σειρά πορτραίτων του πατέρα του, Jacob Israel Avedon, λίγο πριν πεθάνει. Χρησιμοποιώντας ασπρόμαυρο φιλμ, τον φωτογράφησε σε σκληρό φωτισμό πάνω σε κενό φόντο.

Πολλοί κριτικοί ερμήνευσαν αυτήν την προσέγγιση, όπως αναφέρει ο Adam Gopnik στο The New Yorker, ως «φωτογραφική ‘εκδίκηση’ απέναντι στα διάσημα πρόσωπα ή ως πράξη καλλιτεχνικής κάθαρσης για την υπερβολική προβολή της νεότητας». Ο ίδιος ο Avedon δήλωνε ότι οι ωμές αυτές εικόνες απεικονίζουν «το τι σημαίνει να είσαι οποιοσδήποτε από εμάς».

Αυτό το κομμάτι της δουλειάς του φωτογράφου συγκεντρώνεται στο νέο βιβλίο “Richard Avedon Immortal: Portraits of Aging, 1951–2004“, σε επιμέλεια του Paul Roth, πρώην διευθυντή του Richard Avedon Foundation. Συνοδεύοντας μια πρωτοποριακή έκθεση στο The Image Centre του Toronto Metropolitan University και στο Montreal Museum of Fine Arts, το “Immortal” αποτελεί το πρώτο βιβλίο που εμβαθύνει στην αμείλικτη απεικόνιση της γήρανσης από τον Avedon σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του. Με πρόλογο του Gopnik, κείμενα άλλων συγγραφέων και σχεδόν 100 πορτραίτα πολιτιστικών προσωπικοτήτων όπως οι Michelangelo Antonioni, Truman Capote, Marcel Duchamp, Duke Ellington, Toni Morrison, Patti Smith και Stephen Sondheim, καθώς και ένα από τα τελευταία αυτοπορτραίτα του Avedon, το βιβλίο αυτό μας δείχνει γιατί ο Avedon παραμένει αθάνατος.

Με προσεκτική επιμέλεια και καλαίσθητη παραγωγή, το Immortal αποτελεί μια κατηγορηματική μαρτυρία για την αποφασιστικότητα με την οποία οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν την αμείλικτη πρόοδο της θνητότητας.