Απέδειξε περίτρανα ότι μία αστυνομική ιστορία που περιγράφει μία κλοπή ή ένα φόνο, μπορεί να είναι -παράλληλα- και ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο το οποίο μάλιστα θα εσωκλείει τη μυθολογία της σύγχρονης μεγάλης πόλης, αλλά και την ποίηση του τοπίου της. Ο λόγος για τον σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ (1859- 1930) που επέβαλε με το έργο του τον αρχετυπικό ιχνηλάτη του εγκλήματος, το θρυλικό ντετέκτιβ Σέρλοκ Χολμς.

Διαβάστε ακόμη: Alaa Al Aswany: Τα δέντρα περπατούν στην Αλεξάνδρεια

Εκείνος μαζί με τον πιστό συνεργάτη του δόκτορα Γουάτσον θα εμπλακούν σε πολυάριθμες ιστορίες μυστηρίου και θα βρεθούν -κατ’ επανάληψη- στο κέντρο ενός παράτολμου φονικού παιχνιδιού, με φόντο πάντοτε την ομιχλώδη ατμόσφαιρα του Λονδίνου της βικτωριανής Αγγλίας που μόλις καταφέρνει να την χρωματίζει το αμυδρό φως του γκαζιού.

«Σπουδή σε κόκκινο»

Το πρώτο έργο του πρωτοπόρου της αστυνομικής λογοτεχνίας που καθιέρωσε τον ανεπανάληπτο ντετέκτιβ είναι η «Σπουδή σε κόκκινο» (1887), ένα έργο που συνδυάζει υποδειγματικά την εξιχνίαση ενός φόνου με την παρουσίαση του χαρακτήρα, της ζωής και του τρόπου σκέψης του πρωταγωνιστή. Ένα έργο-σταθμός στην αστυνομική λογοτεχνία, αλλά και μία ανατριχιαστική υπόθεση φόνου, έρωτα και εκδίκησης. «Υπάρχει το κόκκινο νήμα του φόνου μέσα στο άχρωμο κουβάρι της ζωής, και το καθήκον μας δεν είναι άλλο από το να το ξεμπλέξουμε, να το απομονώσουμε και να φέρουμε στο φως», λέει χαρακτηριστικά αυτός ο ιδιόρρυθμος διώκτης του εγκλήματος και λίγο μετά -μπροστά στα έκπληκτα μάτια του Γουάτσον- αρχίζει να το ξετυλίγει, εντυπωσιάζοντας εξαρχής με τις απίστευτες μεθόδους της έρευνάς του.

Διαβάστε ακόμη: Lauren Groff: Matrix

Και αυτό έμελλε να συνεχιστεί επί μακρόν, μέσα από καταπληκτικά διηγήματα και μυθιστορήματα -όπως «Το σημάδι των τεσσάρων» και το «Σκυλί του Μπάσκερβιλ»- που θα ολοκλήρωνε ο Κόναν Ντόιλ δημιουργώντας ένα συναρπαστικό θέατρο δράσης όπου η γεωμετρία του εγκλήματος ξεδιπλώνεται αμείλικτα, συμπαρασύροντας τον αναγνώστη στην αλληλουχία των γεγονότων της. Πάντως, εάν υπάρχει κάτι που ακόμη και σήμερα προκαλεί το ενδιαφέρον σε σχέση με το δαιμόνιο ντετέκτιβ και τις μεθόδους του, αυτό είναι η αποθέωση της εξειδίκευσης: ο Χολμς είναι ο πλέον ειδικός στη δίωξη της εγκληματικής συμπεριφοράς, ο οποίος συγκεντρώνει στο μυαλό του μόνο τις γνώσεις που πιστεύει ότι θα του φανούν χρήσιμες.

Η εμμονή του Χολμς στην επαγωγική μέθοδο

Όπως λέει ο ίδιος, ο εγκέφαλος μας είναι σαν μία σοφίτα και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να επιλέξουμε προσεκτικά το πώς θα τη διαμορφώσουμε, «επιπλώνοντάς» την μόνο με τις εκάστοτε χρήσιμες γνώσεις. Ακολούθως, ο Χολμς αγνοεί βασικά πράγματα: δεν ασχολείται καθόλου με τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, την αστρονομία, αλλά στον τομέα της βοτανολογίας γνωρίζει αρκετές λεπτομέρειες, ενώ ξέρει να ξεχωρίσει τα δηλητήρια με ευκολία. Επίσης, φαίνεται ότι γνωρίζει όλα τα εγκλήματα του αιώνα του με κάθε λεπτομέρεια. «Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο Γουάτσον. Ολα έχουν συμβεί πριν από σένα. Κανένα έγκλημα δεν είναι καινούργιο» αναφέρει συχνά. Αλλά η πιο εντυπωσιακή, ίσως, συνεισφορά του Σέρλοκ Χολμς είναι ότι υπογράμμισε -με έναν τρόπο ιδιαίτερα εμφατικό- τη σημασία της λογικής, σε μια εποχή όπου αυτό κάθε άλλο παρά ήταν αυτονόητο.

Η περίφημη εμμονή του στην επαγωγική μέθοδο, στην παρατήρηση, στη διασταύρωση των στοιχείων, μέσα -πάντα- από δεξιοτεχνικές ιστορίες μυστηρίου, επανέφερε στο προσκήνιο την ανάγκη προσκόλλησης στη λογική και όχι στις κάθε λογής προκαταλήψεις. Και όλα αυτά, σε μια συγκυρία όπου η αναζήτηση -κατά περίσταση- της σωστής μεθόδου, καθώς και η ανάγκη για εξειδίκευση στην εργασία, γινόταν επιτακτικότερη από ποτέ.

Σε κάθε περίπτωση, ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ πρωτοτύπησε στην προσπάθειά του να τονίσει τόσο τις σκοτεινές πτυχές των ιστοριών του όσο και τις κοινωνικές παραμέτρους τους. Ως εκ τούτου, ο Χολμς ενόσω βρίσκεται αντιμέτωπος με γρίφους των οποίων η λύση δεν είναι ανώδυνη, κινείται μέσα σε ένα απολύτως αληθοφανές περιβάλλον, την κοινωνία της εποχής του, η οποία φιλοτεχνείται με μια θαυμαστή και άκρως λεπτομερειακή απεικόνιση των συνθηκών και των επιπτώσεών τους στις συμπεριφορές.
στο Λονδίνο της βικτωριανής εποχής

Δεν είναι, λοιπόν, περίεργο το γεγονός ότι ο Σέρλοκ Χολμς ταυτίστηκε με μια ολόκληρη εποχή, αλλά και απομακρύνθηκε σε τέτοιο βαθμό από το δημιουργό του, ώστε να θεωρείται -τρόπον τινά- αυθύπαρκτος. Αυτήν ακριβώς την ιδιαιτερότητα του πιο διάσημου ντετέκτιβ όλων των εποχών αξιοποιεί απολύτως ο Nick Kyme στο «Σέρλοκ Χολμς: Φόνος στο μπαλέτο», δημιουργώντας μία νέα ιστορία στα πρότυπα και τις προδιαγραφές του Κόναν Ντόιλ – με πλήρη σεβασμό στον πρωτοπόρο του αστυνομικού μυθιστορήματος, αλλά και περισσή ευρηματικότητα στην μυθοπλασία.

Πρόκειται για μία φρέσκια και ανανεωτική προσέγγιση στο κλασικό σύμπαν του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, συνδυάζοντας τον γνώριμο λογικό ορθολογισμό του Χολμς με μια κοσμοπολίτικη, σχεδόν θεατρική ατμόσφαιρα. Ο Kyme, γνωστός κυρίως για τη δουλειά του στη λογοτεχνία του φανταστικού, αποδεικνύει ότι διαθέτει εξαιρετική ικανότητα να μεταφέρει το ύφος και την ψυχή του κλασικού ντετέκτιβ, ενώ παράλληλα προσθέτει τη δική του διακριτική πινελιά.

Η υπόθεση περιστρέφεται γύρω από τον μυστηριώδη θάνατο μιας διάσημης μπαλαρίνας στο Λονδίνο της βικτωριανής εποχής. Ο Χολμς και ο αφοσιωμένος του σύντροφος, Δρ. Γουάτσον, καλούνται να ερευνήσουν μια σειρά από περίεργα στοιχεία που περιβάλλουν τον φόνο: κρυμμένες αντιζηλίες στο θίασο, σκοτεινά μυστικά των πρωταγωνιστών και μια σκιά συνωμοσίας που μοιάζει να ξεπερνά τα στενά όρια του θεάτρου. Ο Kyme χτίζει με δεξιοτεχνία ένα πολυεπίπεδο μυστήριο, όπου τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και κάθε μικρή λεπτομέρεια αποκτά σημασία.

Αγωνία μέχρι την τελική αποκάλυψη

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου είναι η πιστή αναπαράσταση της φωνής και της μεθόδου του Σέρλοκ Χολμς. Οι αναλυτικές παρατηρήσεις, ο φορμαλισμός της σκέψης του και η αξιομνημόνευτη ικανότητά του να συνδέει το ασήμαντο με το ουσιώδες αποδίδονται με τέτοια ακρίβεια, ώστε ο αναγνώστης νιώθει ότι βρίσκεται ξανά στις σελίδες του Ντόιλ. Παράλληλα, ο Γουάτσον λειτουργεί ως ζεστή, ανθρώπινη αντίστιξη, περιγράφοντας με ευαισθησία και αμεσότητα τα γεγονότα.

Ο Kyme χειρίζεται με μαεστρία τη θεατρικότητα του χώρου του μπαλέτου, αναδεικνύοντας την ομορφιά αλλά και την πίεση που κρύβεται πίσω από τη σκηνή – ζήλια, φιλοδοξίες, καλλιτεχνικοί ανταγωνισμοί και προσωπικές τραγωδίες. Το μυστήριο εξελίσσεται με ρυθμό που κρατά τον αναγνώστη σε αγωνία μέχρι την τελική αποκάλυψη, η οποία είναι ικανοποιητική, λογική και ακριβώς όσο απροσδόκητη χρειάζεται.

Συνολικά, το «Φόνος στο μπαλέτο» είναι μια απολαυστική, προσεγμένη περιπέτεια του Σέρλοκ Χολμς που θα ικανοποιήσει τόσο τους λάτρεις των κλασικών ιστοριών όσο και όσους αναζητούν ένα καλογραμμένο αστυνομικό ανάγνωσμα με καλλιτεχνικό φόντο. Αλλά, πάνω απ’ όλα, είναι ένα ενδιαφέρον εγχείρημα που ανασυνθέτει εντυπωσιακά τις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες μιας ολόκληρης εποχής, υποφωτισμένης και γεμάτης μυστήριο – η οποία ακόμα σαγηνεύει…

Μετάφραση: Χρήστος Μπαρουξής
Εκδόσεις: Ελληνικά γράμματα
Σελίδες: 300