Frank Gehry: Αντίο σε έναν αρχιτέκτονα – ποιητή

O παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονας Frank Gehry πέθανε σε ηλικία 96 ετών μετά από σύντομη αναπνευστική νόσο. Η είδηση, την οποία επιβεβαίωσε η ομάδα του από την έδρα του στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας, αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό στον κόσμο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ο Gehry υπήρξε ένας από τους πιο πρωτοποριακούς και επιδραστικούς δημιουργούς του 20ου και 21ου αιώνα. Η κληρονομιά, με τα εμβληματικά κτίρια που θυμίζουν γλυπτά, θα μείνει ζωντανή και θα συνεχίζει να εμπνέει για δεκαετίες.

Μπορείτε να διαβάσετε επίσης: Τι είπε στους Έλληνες μετανάστες στη Σουηδία ο Οδυσσέας Ελύτης;

Ποιος ήταν ο Frank Gehry;

Ο Frank Gehry γεννήθηκε ως Ephraim Owen Goldberg στο Τορόντο του Καναδά το 1929, σε οικογένεια Πολωνο-Εβραίων μεταναστών. Αργότερα μετανάστευσε στις ΗΠΑ, σπούδασε αρχιτεκτονική και μετά αστικό σχεδιασμό. Τελικά, έκανε έδρα του το Λος Άντζελες, στο οποίο βίωσε την επαγγελματική του άνοδο.

Στην αρχή της καριέρας του δούλευε σε πιο «συμβατικά» έργα — δημόσια κατοικία, εμπορικά κέντρα, ακόμη και ως οδηγός delivery σε μια περίοδο που τα οικονομικά ήταν δύσκολα. Η «έκρηξη» του δημιουργικού του στιλ ήρθε όταν ανακαίνισε με τολμηρό τρόπο το ίδιο του το σπίτι στη Σάντα Μόνικα. Εκεί έκανε χρήση υλικών όπως ξύλο, κόντρα-πλακέ, μεταλλικά φύλλα και συρματοπλέγματα, στοιχεία που θα αποτελούσαν trademarks του.

O Frank Ghery ήταν ο αρχιτέκτονας πολλών καταστημάτων Louis Vuitton σε όλον τον κόσμο. Photo ©️ Mario Kroes

Παρά το ότι πολλοί θεώρησαν τον Frank Gehry ως «σταρ της αρχιτεκτονικής» (starchitect), ο ίδιος απέφευγε την ταμπέλα. Η εντυπωσιακή του καριέρα κράτησε πάνω από έξι δεκαετίες. Μέχρι το τέλος, διηύθυνε το γραφείο του Gehry Partners LLP και επέβλεπε προσωπικά κάθε σημαντικό του έργο.

Το έργο και η κληρονομιά ενός σπουδαίου αρχιτέκτονα

Η αρχιτεκτονική του Frank Gehry άλλαξε την αντίληψη για το τι μπορεί να είναι ένα κτίριο. Αντί για στερεές, ευθύγραμμες κατασκευές, δημιούργησε κτίρια με ρευστές, ακανόνιστες φόρμες, μεταλλικές επιφάνειες που μοιάζουν με αναδιπλωμένο χαρτί, και μια αίσθηση ελευθερίας — σχεδόν γλυπτική.

Ανάμεσα στα πιο εμβληματικά έργα του είναι το Guggenheim Museum Bilbao στην Ισπανία. Το κτήριο αυτό όχι μόνο αναμόρφωσε τον τρόπο που βλέπουμε τα μουσεία, αλλά συνέβαλε στην αναζωογόνηση ολόκληρης της πόλης, καθιερώνοντας το λεγόμενο “Bilbao effect”. Ένα δεύτερο σπουδαίο κτήριο είναι το Walt Disney Concert Hall στο Λος Άντζελες. Με καμπύλες και ανοδικές μορφές που θυμίζουν γλυπτό, είναι ένα κτήριο που συναρπάζει διαχρονικά όσους το βλέπουν.

Η συνεργασία του Frank Ghery με τον οίκο Louis Vuitton ήταν πολυετής. Photo ©️ Mario Kroes

Μεταξύ των έργων του πολλά σημαντικά κτίρια (σύγχρονοι ουρανοξύστες, πολιτιστικά κέντρα, μουσεία και κατοικίες), όλα με την χαρακτηριστική ποιητική και καινοτομική του προσέγγιση. Η επιρροή του, ωστόσο, πάει πέρα από τα συγκεκριμένα κτίρια. Επηρέασε γενιές αρχιτεκτόνων κι άνοιξε δρόμους για δημιουργικές δομές. Το πιο σημαντικό, συνέβαλλε να γίνει αποδεκτή η αντίληψη ότι ένα κτίριο μπορεί να είναι ταυτόχρονα λειτουργικό και έργο τέχνης.

Μετά τον Frank Ghery, τι;

Ο διάσημος αρχιτέκτονας έφυγε πλήρης ημερών, ωστόσο η κληρονομιά του δεν σταματά εδώ. Το γραφείο του θα ολοκληρώσει τα υφιστάμενα έργα, θα σχεδιάσει νέα, και φυσικά η επιρροή του στη σύγχρονη αρχιτεκτονική θα συνεχίσει να εμπνέει.

Πολλές νέες γενιές αρχιτεκτόνων βλέπουν στο παράδειγμά του την ελευθερία να εκφράσουν την φαντασία τους, ακόμη και όταν τα μέσα είναι περιορισμένα. Ο Gehry απέδειξε ότι δεν χρειάζεται να ακολουθείς παραδόσεις για να δημιουργήσεις κάτι διαχρονικό.

Ίσως ο σπουδαιότερος φόρος τιμής προς τη μνήμη του είναι τα ίδια τα κτίριά του. Όσο υπάρχει κόσμος να τα κοιτά και να ζει μέσα τους, δεν θα γεράσουν. Η εποχή του Gehry τελείωσε, αλλά η αρχιτεκτονική, όπως την οραματίστηκε, μόλις αρχίζει να ζει.

Photo credit: Photo ©️ Mario Kroes, Louis Vuitton Instagram