Ήταν εκείνος που πρώτος αντιλήφθηκε -σε καιρούς ανυποψίαστους- ότι αυτό το παραγνωρισμένο λογοτεχνικό είδος θα μπορούσε να αναδείξει ιδανικά τα κοινωνικά προβλήματα και τις στρεβλώσεις της μεταπολεμικής εποχής. Ο λόγος, βέβαια, για τον «πατέρα της ελληνικής αστυνομικής μυθοπλασίας» Γιάννη Μαρή ο οποίος μέσα από κλασικά πια έργα -όπως το «Έγκλημα στο Κολωνάκι», ο «Θάνατος του Τιμόθεου Κώνστα» και η «Εξαφάνιση του Τζων Αυλακιώτη»- κατόρθωσε να αποτυπώσει εξαιρετικά τη μετεμφυλιακή Αθήνα.

Αν και στέκει σταθερά στο πλευρό της αστυνομικής νομιμότητας, ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τους διάφορους χαρακτήρες δείχνει μια ιδιαίτερη κοινωνική ευαισθησία.

Αναρωτιέται τι είναι αυτό που γεννά τους μικροκακοποιούς, τους ρουφιάνους, τις πόρνες, τον υπόκοσμο που βλέπουμε στις ιστορίες του. Και, φυσικά, δεν παραλείπει να εστιάσει στην εγκληματική συμπεριφορά των μεγαλοαστών, καταδεικνύοντας ότι η δικαιοσύνη δεν είναι ίδια για όλους.

Διαβάστε ακόμα: Margaret Atwood: Γηραιές Μωρές Παρθένες

Ο θρυλικός αστυνόμος Μπέκας

Η συγγραφική σταδιοδρομία του Γιάννη Μαρή ως αστυνομικού συγγραφέα ξεκίνησε, το 1953, όταν με το πραγματικό του όνομα Γιάννης Τσιριμώκος δημοσίευσε το «Έγκλημα στο Κολωνάκι» – ένα «αθηναϊκό αστυνομικό μυθιστόρημα» στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Οικογένεια». Μάλιστα, σε σχετικές διαφημίσεις που δημοσιεύτηκαν στην «Ακρόπολη» διαβάζουμε ότι «είναι το πρώτο ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα». Πρωταγωνιστής του ήταν ο θρυλικός αστυνόμος Μπέκας -που βασίστηκε στον επιθεωρητή Μεγκρέ του Ζορζ Σιμενόν- ο οποίος δεν λύνει απλώς γρίφους σχετικούς με ένα έγκλημα. Αλλά, επιχειρεί να διεισδύσει στην ψυχοσύνθεση των εμπλεκομένων χαρακτήρων για να τους κατανοήσει.

Διαβάστε ακόμα: Careless people: Aπομνημονεύματα που το Meta δεν θέλει να διαβάσετε

Στο ίδιο μυθιστόρημα εμφανίζεται για πρώτη φορά και ο δημοσιογράφος Μακρής, το alterego του συγγραφέα. Eν τω μεταξύ, η αυξανόμενη ζήτηση για αστυνομικές ιστορίες οδήγησε και πάλι στην έκδοση της «Μάσκας» και του «Μυστήριου» το 1955 και το 1956 αντίστοιχα. Τότε, ο Μαρής ανέλαβε να γράφει σε εφημερίδες αναγνώσματα περιπετειών, έρωτα και δράσης, ενώ μαζί με αυτά, έκανε διασκευές γνωστών μυθιστορημάτων. Και, ακόμη, επιδόθηκε στη συγγραφή δικών του πρωτοτύπων ιστοριών, όπως το «Έγκλημα στα παρασκήνια» που φιλοξενήθηκε σε συνέχειες -τον Νοέμβριο του 1954- στην «Απογευματινή».

Ήταν το δεύτερο αστυνομικό μυθιστόρημά του και συνοδεύτηκε με τη διαφημιστική φράση «Κάτι που γράφεται διά πρώτην φορά εις ελληνικήν εφημερίδα». Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία του Μαρή κάθε άλλο παρά ήταν τυχαία, αφού διέθετε πάντα μια στέρεη πλοκή με ανατροπές και μια σταδιακή ανάπτυξη της εξιχνίασης του μυστηρίου, ενώ την ίδια στιγμή δεν παρέβλεπε να αναδείξει προσεκτικά τον ψυχισμό, τα κίνητρα και τους στόχους των προσώπων.

Η καινοτομία του Γιάννη Μαρή

Και όλα αυτά, με τον αστυνόμο Μπέκα να ξέρει περισσότερα απ’ όσα λέει και τους υπόπτους να σκιαγραφούνται με μία ασυνήθιστη προσήλωση στην ψυχοσύνθεσή τους, που τους οδηγεί στη μία ή την άλλη επιλογή. Η καινοτομία του Μαρή είναι ότι συνδύασε το ελαφρό λαϊκό θέαμα με το αστυνομικό μυθιστόρημα, δηλαδή μια θεματολογία μικροαστική με μια αφήγηση ριζοσπαστική. Πάντως, το βασικό τρικ που χρησιμοποιούσε, είναι η πλαστοπροσωπία: Ο νεκρός που είναι ζωντανός, ο ζωντανός που παριστάνει κάποιον άλλον, οι υπόγειοι οικογενειακοί δεσμοί ή οι κρυφές ερωτικές σχέσεις. Μέχρι που εμφανίζεται ένα πτώμα.

Πρόκειται για μυθιστορήματα μέσα από τα οποία ο Μαρής θα αποδεικνυόταν ένας μετρ της ιστορίας μυστηρίου, υπογραμμίζοντας -παράλληλα- τις ιδεοληψίες και φωτίζοντας τα απόκρυφα της νεοελληνικής καθημερινότητας.

Το «Καλοκαίρι του φόβου» δημοσιεύεται το 1971σε συνέχειες, στο μοντέρνο και πολυτελές περιοδικό Επίκαιρα. Είναι ένα από τα τρία βιβλία όπου ο αστυνόμος Μπέκας πρωταγωνιστεί από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο Μπέκας καθώς και ο φίλος του δημοσιογράφος Μακρής είναι πλέον συνταξιούχοι. Ένα βράδυ τον επισκέπτεται πανικόβλητος ο νεαρός γιος ενός παλαιού, πολύ στενού φίλου του Μπέκα που έχει πεθάνει. Ο νεαρός Κωνσταντινίδης του αποκαλύπτει ότι παρασυρμένος από κακές παρέες μπήκε τη νύχτα σε ένα διαμέρισμα της οδού Σπευσίππου 99 για να κάνει διάρρηξη.

Προς έκπληξή του, όμως, βρίσκει το πτώμα μιας γυναίκας και το σκάει. Το διαμέρισμα ανήκε σε μια κυρία Τζούλια Χατζηγρηγόρη, πλούσια και γοητευτική. Ωστόσο, λίγο μετά, δημοσιεύεται η είδηση ότι η Τζούλια Χατζηγρηγόρη πνίγηκε δίπλα στο ιδιωτικό σκάφος της, μπροστά στα μάτια του συζύγου της και κάποιων φίλων. Αμέσως μετά βρίσκεται πνιγμένος και ο νεαρός Κωνσταντινίδης. Και ο Μπέκας, αναλαμβάνει δράση.

Ένα σταυρόλεξο μυστηρίου και αγωνίας

Με πείσμα και διορατικότητα, χωρίς πλέον να έχει επίσημη αρμοδιότητα, ως συνταξιούχος, αρχίζει την έρευνα για να λύσει το μυστήριο. Στο δρόμο του, άπειρες οι αντιξοότητες. Τον βοηθούν το κύρος και η φήμη του στην αστυνομία, οι γνωριμίες του, και κυρίως η μεγάλη του πείρα. Ένα από τα συναρπαστικότερα μυθιστορήματα του Γιάννη Μαρή σε μια Αθήνα με καύσωνα.

Αυτό που καταφέρνει κάθε φορά ο Γιάννης Μαρής είναι να σχηματίζει ένα σταυρόλεξο μυστηρίου και αγωνίας γύρω από ερωτικά και άλλα εγκλήματα που συνήθως απορρέουν από την εισδοχή των ασήμαντων και περιθωριακών, στον κόσμο της πολυτέλειας. Κάπως έτσι, και στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, μέσα από αυτό το τέχνασμα, φιλοτεχνεί με εντυπωσιακή ακρίβεια μια τοιχογραφία της ελληνικής κοινωνίας. Ένας κόσμος στον οποίο μπορεί κανείς να διακρίνει τις μικροαστικές εμμονές μιας ολόκληρης εποχής γύρω από τον εύκολο πλουτισμό, το ιδιωτικό συμφέρον και την κακώς εννοούμενη καταξίωση – μία εποχή, δηλαδή, από την οποία (μάλλον) δεν έχουν αλλάξει πολλά…

Γιάννης Μαρής | Το καλοκαίρι του φόβου
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 328