Ποια είναι η αξία μιας μούσας; Αυτή είναι η κεντρική ερώτηση της βιογραφίας της Gala Dalí από την Michèle Gerber Klein, με τίτλο “Surreal: The Extraordinary Life of Gala Dalí“, η οποία αποκαλύπτει αυτήν τη διάσημη αλλά ελάχιστα γνωστή βασίλισσα του καλλιτεχνικού κόσμου του 20ού αιώνα.

Η Gala Dalí αποτυπώθηκε σε καμβάδες, ενέπνευσε την ποίηση και επηρέασε τις καριέρες των λαμπρών εραστών και συζύγων της με θάρρος, αποφασιστικότητα και τρυφερότητα. Όμως, όπως και με πολλές άλλες επιδραστικές γυναίκες, ο ρόλος της ήταν σκόπιμα αόρατος.

H συναρπαστική ζωή της Gala Dalí

Στο νέο της βιβλίο η συγγραφέας Michèle Gerber Klein εξετάζει τη σχέση της Gala με την καριέρα, τη ζωή και τις περιπέτειες του Dalí. Η Gala Dalí, ενώ επιβίωσε από δύο Παγκόσμιους Πολέμους, τη Ρωσική Επανάσταση και τον Ισπανικό Εμφύλιο, υπήρξε κάτι παραπάνω από μια μουσειακή φιγούρα και επηρέασε την πολιτιστική ιστορία με τον δικό της τρόπο.

Γεννήθηκε ως Elena Ivanovna Diakonova, έξω από τη Μόσχα, το 1890 ή το 1894 — ανάλογα με το ποια ιστορία πιστεύει κανείς. Όταν ήταν παιδί, ο πατέρας της εξαφανίστηκε κατά τη διάρκεια εξόρυξης χρυσού στη Σιβηρία και η μητέρα της κατέληξε να παραβεί τους θρησκευτικούς κανόνες (απαγόρευαν στις χήρες να ξαναπαντρεύονται), με το να παντρευτεί έναν Εβραίο Αρμένιο δικηγόρο.

Η Michèle Gerber Klein χρησιμοποιώντας υλικό που δεν είχε ανακαλυφθεί ποτέ πριν, αφηγείται τη συναρπαστική ιστορία της Gala Dalí (1894-1982), η οποία απομακρύνθηκε από το πολιτισμένο αλλά φτωχικό υπόβαθρό της της προεπαναστατικής Ρωσίας για να ζήσει στο Παρίσι με τον πιο διάσημο ποιητή της Γαλλίας, τον Paul Éluard και τον Max Ernst. Ο γάμος της με τον Éluard διήρκεσε 12 χρόνια και τερματίστηκε το 1929, ενώ την ίδια χρονιά γνωρίστηκε με τον Dalí. Όταν γνώρισε τον ανερχόμενο καλλιτέχνη Salvador Dalí, η Gala ήταν ήδη γνωστή ως η Μητέρα του Σουρεαλισμού. Γρήγορα έγινε η μέντοράς του και προστάτιδά του, παντρεύτηκε τον Dalí το 1934 και στη συνέχεια διαχειρίστηκε την τεράστια περιουσία τους. Όταν ο Dalí υπέγραφε τα έργα του, συχνά έβαζε και το όνομα της Gala, αποδεικνύοντας τη βαθιά επιρροή της στο έργο του.

Ως δημιουργός στιλ, ανεπίσημη πρέσβειρα ενός brand και επιχειρηματική συνεργάτης, υπήρξε και καλλιτέχνης που συνεργάστηκε με δύο από τα πιο σημαντικά ταλέντα του 20ού αιώνα: τον Paul Éluard και τον Salvador Dalí.

Στη διάρκεια των πέντε ετών που η Gerber Klein αφιέρωσε στην έρευνα και συγγραφή του βιβλίου, ανακάλυψε πηγές που δεν είχαν μιλήσει σε βιογράφους του Dalí, όπως ο William Rothlein (ο οποίος ήταν εραστής της Gala αργότερα στη ζωή της), η εγγονή της Claire Sarti και ο διάσημος παρουσιαστής Dick Cavett. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί το όνομα της πρωταγωνίστριας καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου, κάτι που είναι σημαντικό, διότι η Gala είχε τρία επώνυμα στη διάρκεια της ζωής της (το δικό της και των δύο συζύγων της).

Gala and Salvador Dalí. Found in the Collection of Fundació Gala – Salvador Dali, Figueres. (Photo by Fine Art Images/Heritage Images/Getty Images)

Σπάζοντας τη βιτρίνα

Η Gala ήταν μια ηρωίδα της οποίας η πρωτοτυπία γοήτευε τους ανθρώπους όπου κι αν πήγαινε, και η ζωή της είχε τα πάντα: μεγαλοπρέπεια, γοητεία, δράμα, αληθινή αγάπη, twisted love, φιλοδοξία, χρήμα, τέχνη, ανυπακοή.

Η Gala και ο Salvador Dalí, γνωστοί για την επαφή τους με τη μόδα, επηρέασαν τους σχεδιαστές Rei Kawakubo και Thierry Mugler. Στη διάρκεια της συνεργασίας τους με τη Schiaparelli, δημιούργησαν καινοτόμα σχέδια, όπως το καπάκι για κοσμηματοθήκη σε σχήμα τηλεφωνικού διακόπτη και το 1937 ένα παπούτσι-καπέλο, εμπνευσμένο από μια φωτογραφία της Gala να φορά ένα γυναικείο παπούτσι ως καπέλο.

Έργο του Salvador Dali που απεικονίζει τη Gala με δύο παϊδάκια αρνιού ισορροπημένα στον ώμο της.

Μια από τις πιο γνωστές ιστορίες ήταν η πρότασή της για μια βιτρίνα το 1939 στο κατάστημα Bonwit Teller, όπου διακόσμησε ένα γυμνό ομοίωμα με πράσινα φτερά και το τοποθέτησε σε μια μπανιέρα γεμάτη γούνες. Αυτή η ενέργεια, παρόλο που αποσύρθηκε γρήγορα, όταν η διεύθυνση αντικατέστησε το ομοίωμα με άλλο, οδήγησε σε μια απότομη αντίδραση από τον Dalí, ο οποίος έσπασε το τζάμι της βιτρίνας και συνελήφθη, δίνοντας έτσι μεγάλη δημοσιότητα στο περιστατικό.

Η σχέση τους με τη Chanel ήταν επίσης σημαντική, με την Gala να αποκτά κομμάτια από τις δημιουργίες της και να τα φορά σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Η Gala υπήρξε σημαντική φιγούρα στο πέρασμα του χρόνου, ενσωματώνοντας την κομψότητα της εποχής στην προσωπική της εμφάνιση.

Σε αυτήν τη ζωντανή, λεπτομερή αφήγηση, η Michèle Gerber Klein αποκαλύπτει την Gala ως μια χαρισματική προσωπικότητα που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτιστική ιστορία, αλλά δεν έλαβε ποτέ την αναγνώριση που της άξιζε.

Photo credits: Getty Images