Ο πρωινός καφές είναι για πολλούς μια αναντικατάστατη ιεροτελεστία. Ξυπνάτε, ετοιμάζετε την πρώτη κούπα και ελπίζετε ότι η καφεΐνη θα σας δώσει την ενέργεια που χρειάζεστε για να ξεκινήσει η μέρα. Τι θα λέγατε, όμως, αν μαθαίνατε ότι αυτή η συνήθεια ίσως δεν σας ωφελεί όσο νομίζετε; Οι ειδικοί προειδοποιούν: ο καφές με το που ξυπνάμε μπορεί να επηρεάζει αρνητικά το σώμα μας.

Ο καφές δεν «ξυπνάει» πάντα το σώμα

Όταν ξυπνάτε, το σώμα σας αρχίζει φυσικά να παράγει μια ορμόνη που λέγεται κορτιζόλη. Είναι η ορμόνη του στρες, αλλά παίζει και βασικό ρόλο στο να σας κρατήσει σε εγρήγορση και να ρυθμίσει το βιολογικό σας ρολόι. Η κορτιζόλη κορυφώνεται περίπου 30 με 45 λεπτά μετά το ξύπνημα – και τότε, θεωρητικά, δεν χρειάζεστε έξτρα βοήθεια για να «ανεβάσετε» την ενέργειά σας.

Αν πιείτε καφέ εκείνη τη στιγμή, παρεμβαίνετε στον φυσικό μηχανισμό αφύπνισης του οργανισμού. Αυτό μπορεί να έχει διπλή επίπτωση: από τη μία, μειώνεται η αποτελεσματικότητα της καφεΐνης και, από την άλλη, αυξάνεται σταδιακά η ανοχή σας σε αυτήν. Με άλλα λόγια, χρειάζεστε όλο και περισσότερο καφέ για να αισθανθείτε το ίδιο «ξύπνιοι».

Σύμφωνα με τον Δρ Steven Miller, νευροεπιστήμονα του Uniformed Services University of the Health Sciences, «η κατανάλωση καφεΐνης όταν τα επίπεδα κορτιζόλης είναι ήδη υψηλά μπορεί να προκαλέσει αυξημένη νευρικότητα και να διαταράξει τη φυσική ρύθμιση του ύπνου και της εγρήγορσης» (2013, NeuroscienceDC).

Ποια είναι η καλύτερη ώρα για καφέ;

Οι ερευνητές προτείνουν να αφήνετε να περάσουν τουλάχιστον 60 έως 90 λεπτά από την ώρα που ξυπνάτε, πριν πιείτε την πρώτη σας κούπα. Σε αυτό το χρονικό σημείο, τα επίπεδα κορτιζόλης αρχίζουν να πέφτουν και ο οργανισμός σας ανταποκρίνεται πολύ καλύτερα στην καφεΐνη.

Ο νευροεπιστήμονας Andrew Huberman, καθηγητής στο Stanford University, επισημαίνει ότι καθυστερώντας τον καφέ κατά μία ή δύο ώρες μετά το ξύπνημα, βελτιώνεται η γνωστική λειτουργία, μειώνεται η απογευματινή κόπωση και βοηθάμε τον οργανισμό να διατηρήσει πιο σταθερό κιρκάδιο ρυθμό – δηλαδή το φυσικό 24ωρο εσωτερικό μας ρολόι.

Αντί για καφέ το πρωί, τι;

Αν δεν πιείτε καφέ μόλις ανοίξετε τα μάτια σας, τι μπορείτε να κάνετε για να ξυπνήσετε; Οι ειδικοί προτείνουν:

  • Νερό: ιδανικά με λίγο λεμόνι ή ηλεκτρολύτες, για ενυδάτωση και τόνωση.
  • Έκθεση στο φυσικό φως: βοηθάει το σώμα να καταλάβει ότι είναι ώρα για δράση. Αν βγείτε έξω το πρώτο μισάωρο της ημέρας, ενεργοποιείται ο κιρκάδιος ρυθμός και ενισχύεται η παραγωγή σεροτονίνης.
  • Ελαφρύ γεύμα: κάτι μικρό και θρεπτικό δίνει την ενέργεια που χρειάζεστε χωρίς επιβάρυνση.
  • Κίνηση: λίγες διατάσεις ή ένα δεκάλεπτο περπάτημα ενεργοποιούν τη ροή του αίματος και τη διάθεσή σας.

Η Δρ Dana Cohen, παθολόγος και ειδική στην ενυδάτωση, τονίζει ότι «το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε το πρωί είναι να ενυδατωθούμε, όχι να αφυδατωθούμε με καφέ. Το νερό βοηθά στην οξυγόνωση των κυττάρων και την καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου».

Κι αν πιω ντεκαφεϊνέ;

Αν ανυπομονείτε για τη γεύση και την αίσθηση του καφέ αλλά θέλετε να αποφύγετε την καφεΐνη τις πρώτες ώρες της ημέρας, ο ντεκαφεϊνέ είναι μια καλή εναλλακτική. Δεν περιέχει την ποσότητα καφεΐνης που μπορεί να επηρεάσει την κορτιζόλη ή να αυξήσει την ανοχή σας, όμως:

  • Έχει μικρή ποσότητα καφεΐνης (περίπου 2–5 mg ανά φλιτζάνι), άρα δεν είναι 100% «ουδέτερος».
  • Παραμένει διουρητικός, επομένως μπορεί να συμβάλει στην πρωινή αφυδάτωση.
  • Είναι κατάλληλος αν σας ενδιαφέρει απλώς η γεύση και η ρουτίνα, χωρίς τα διεγερτικά της κανονικής καφεΐνης.
  • Αν λοιπόν θέλετε να κρατήσετε την πρωινή σας συνήθεια χωρίς να επηρεάζετε τους φυσικούς ρυθμούς του σώματός σας, ο decaf μπορεί να είναι μια ισορροπημένη λύση.

Ο καφές δεν είναι ο «κακός» της υπόθεσης

Δεν υπάρχει λόγος να κόψετε τον καφέ. Απλώς αλλάξτε την ώρα που τον καταναλώνετε. Αυτή η μικρή αλλαγή μπορεί να φέρει θεαματικά αποτελέσματα στην ενέργεια, τη διάθεσή σας και τη γενικότερη ευεξία.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που θα τείνετε το χέρι προς τη μηχανή του καφέ μόλις ανοίξετε τα μάτια σας, θυμηθείτε: ίσως είναι προτιμότερο να περιμένετε λίγο. Το σώμα σας – και το μυαλό σας – θα σας ευχαριστήσουν.

Photo by Laura Cleffmann on Unsplash