Ήταν πρωί, στη Νέα Υόρκη του 1975. Η Elsa Peretti, top model, σχεδιάστρια και μούσα της δεκαετίας του ’70, βρισκόταν με τον Helmut Newton, τον φωτογράφο που αποτύπωσε όσο κανείς το τολμηρό πνεύμα της εποχής. «Ένα πρωί, ο Helmut μου είπε: “Θέλω να σου βγάλω μια φωτογραφία”. Δεν ήξερα τι να φορέσω», έχει διηγηθεί η ίδια. «Πήγα στην ντουλάπα και φόρεσα τη στολή που είχα βάλει σ’ ένα πάρτι με τον Halston. Ο Helmut τα έχασε. Με πήρε στην ταράτσα και τράβηξε τη φωτογραφία. Ήταν 11 το πρωί.»

Διαβάστε ακόμη: Polaroids: Η μαγεία της στιγμής στο Ίδρυμα Helmut Newton

Elsa Peretti as a Bunny

Η εικόνα που προέκυψε, με τίτλο «Elsa Peretti as a Bunny», δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στη Vogue Paris το 1976 και έκτοτε έγινε εμβληματική. Η Peretti, ντυμένη με ένα body κοστούμι τύπου Playboy bunny, ακουμπά χαλαρά σε μια ταράτσα της Νέας Υόρκης, με φόντο τον ουρανό και τους ουρανοξύστες της μεγαλούπολης. Όμως δεν είναι η κλασική εικόνα pin-up. Το  βλέμμα της είναι γήινο, σχεδόν μελαγχολικό, απογυμνωμένο από πόζες. Μια στιγμή ανεπιτήδευτης φινέτσας, αισθησιασμού και δύναμης.

Η φωτογραφία συνοψίζει την αύρα των ’70s: ελευθερία, αυτονομία, στιλ, μεταμόρφωση. Είναι ταυτόχρονα παιχνίδι και δήλωση. Ο Helmut Newton, γνωστός για την τολμηρή του ματιά και τον ερωτισμό στις εικόνες του, καταφέρνει εδώ κάτι απλό και καθοριστικό: αφήνει την προσωπικότητα της Elsa να μιλήσει.

Η ίδια η Peretti υπήρξε μια από τις πιο επιδραστικές γυναίκες της μόδας του 20ού αιώνα. Ως βασική σχεδιάστρια κοσμημάτων για τον οίκο Tiffany & Co., επαναπροσδιόρισε τη σχέση του design με το σώμα και χάρισε στον κόσμο κοσμήματα-σύμβολα, όπως το περίφημο Bone Cuff. Με ένστικτο καλλιτέχνιδας και αίσθηση ελευθερίας, άνοιξε τον δρόμο για πολλές γυναίκες στον χώρο του κοσμήματος.

Elsa Peretti: Η θρυλική σχεδιάστρια που άλλαξε για πάντα τον κόσμο του κοσμήματος

Γεννημένη στη Φλωρεντία το 1940 και μεγαλωμένη μέσα στην άνεση που πρόσφερε η περιουσία του πατέρα της, ενός Ιταλού μεγιστάνα του πετρελαίου, η Elsa Peretti έδειξε από νωρίς ότι η ζωή της δεν θα ακολουθούσε τη διαδρομή που της είχαν χαράξει οι άλλοι. Το 1968, έκοψε κάθε δεσμό με την αυστηρή οικογένειά της στη Ρώμη και αναζήτησε τον δικό της δρόμο στη Βαρκελώνη, όπου ξεκίνησε ως μοντέλο. Το πραγματικό της παραμύθι, όμως, άρχισε όταν η θρυλική Wilhelmina της πρότεινε να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη. Εκεί, στο Franconia Hotel της Δυτικής 72ης Οδού, άρχισε να χτίζει τον δικό της μύθο.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70, η ψηλόλιγνη Ιταλίδα με τις αυστηρές γωνίες στο πρόσωπο και την αφοπλιστική κομψότητα είχε ήδη γίνει μούσα, μοντέλο, σχεδιάστρια κοσμημάτων, φιλάνθρωπος, διακοσμήτρια εσωτερικών χώρων και αναπόσπαστο μέλος της κοσμικής ελίτ της Ανατολικής Ακτής. Το Studio 54 ήταν το φυσικό της περιβάλλον. Η παρέα της; Ο Salvador Dalí, ο Andy Warhol, ο Halston, η Elizabeth Taylor, η Liza Minnelli. Και, βέβαια, ο Helmut Newton, με τον οποίο έζησε έναν σύντομο αλλά θυελλώδη έρωτα, αφήνοντας πίσω τους την αθάνατη φωτογραφία «Elsa Peretti as a Bunny».

Το θρυλικό βραχιόλι “Bone Cuff”

Ο Halston, ο σχεδιαστής που τη λάτρεψε και την έντυνε, είχε πει: «Οι άλλες ήταν κρεμάστρες. Η Έλσα είχε στιλ. Έκανε κάθε ρούχο δικό της». Ήταν εκείνη που έσπασε τον κανόνα του «καλού κοσμήματος» και έφερε την επανάσταση στο κόσμημα του 20ού αιώνα. Με τη βοήθεια του Halston, το 1974 παρουσίασε στον τότε πρόεδρο της Tiffany & Co., Walter Hoving, δύο μόνο σχέδια: το μενταγιόν «Bottle» και το θρυλικό «Bone Cuff». Ο Hoving της έκανε συμβόλαιο επί τόπου. Όπως είπε αργότερα ο Michael J. Kowalski, πρόεδρος της εταιρείας: «Η μέρα που η Elsa Peretti έγινε κομμάτι της Tiffany & Co. ήταν η μέρα που μπήκαμε σε μια νέα εποχή καινοτομίας».

Το αισθητικό της αποτύπωμα ήταν έντονα μοντέρνο, γεμάτο καμπύλες και αισθησιασμό. Η «Bone Cuff», με τη χαρακτηριστική καμπύλη που αγκαλιάζει το κόκαλο του καρπού, έγινε σύμβολο της ελευθερίας, του στιλ και της δύναμης των γυναικών. Οι δημιουργίες της, φτιαγμένες για να φοριούνται εύκολα και άνετα, ήταν το αντίστοιχο του prêt-à-porter στον κόσμο του κοσμήματος. Όπως είχε πει η ίδια: «Ο στόχος είναι η απόλυτη χαλαρότητα. Θέλω να μπορώ να βγάλω το πουλόβερ μου χωρίς να βγάζω και τα κοσμήματα».

Το μενταγιόν “Bottle”

Ανάμεσα στις διακρίσεις που έλαβε στη διάρκεια της ζωής της ήταν το βραβείο Coty το 1971, το CFDA Accessory Designer of the Year το 1996, και το Leonardo da Vinci Lifetime Achievement Award το 2019. Μουσεία όπως το British Museum, το Metropolitan Museum of Art και το Cooper Hewitt φιλοξενούν τα έργα της στις μόνιμες συλλογές τους.

Η Elsa Peretti όμως δεν έμεινε μόνο στην τέχνη. Το 2000 ίδρυσε το Ίδρυμα Nando και Elsa Peretti, στη μνήμη του πατέρα της. Μέχρι σήμερα, το Ίδρυμα έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 1.000 φιλανθρωπικά έργα, από την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέχρι την προστασία της φύσης.

Εικόνα – σύμβολο

Η Elsa Peretti έφυγε από τη ζωή στις 21 Μαρτίου 2021. Όμως η αύρα της παραμένει. Κάθε φορά που κοιτάμε εκείνη τη φωτογραφία, θυμόμαστε ότι το στιλ δεν χρειάζεται προετοιμασία. Είναι στιγμιαίο, αληθινό, βαθιά προσωπικό.

Και κάθε Πάσχα, που το μοτίβο του «κουνελιού» επιστρέφει με χιούμορ και νύξεις θηλυκότητας, η Elsa Peretti στο εμβληματικό κοστούμι της μοιάζει να αιωρείται πάνω απ’ όλες τις σύγχρονες αναφορές. Όχι σαν μια καρικατούρα, αλλά ως μια διαχρονική φιγούρα που συνδύαζε τον αισθησιασμό με τη φινέτσα.

Η φωτογραφία του Helmut Newton παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα πορτρέτα του 20ού αιώνα, όχι μόνο για την αισθητική της αξία, αλλά γιατί αποτυπώνει εκείνη τη μαγική στιγμή που η μόδα συναντά την ελευθερία, και το στιλ γίνεται τρόπος ζωής. Σήμερα, μνημονεύοντας τόσο την ίδια την Peretti όσο και τις συνεργασίες της με μεγάλους δημιουργούς όπως ο Roy Halston και ο ίδιος ο Newton, ξαναθυμόμαστε ότι οι γυναίκες αυτές δεν υπήρξαν μόνο μούσες. Υπήρξαν πρωταγωνίστριες. Δημιουργοί. Φωνές που ακόμα εμπνέουν.

Σε έναν κόσμο όπου η εικόνα είναι παντού, υπάρχουν ακόμα μερικές φωτογραφίες που ξεχωρίζουν, όχι γιατί είναι τέλειες, αλλά γιατί κουβαλούν μέσα τους μια αλήθεια. Όπως εκείνη η πρωινή φωτογράφιση του 1975, στην ταράτσα της Νέας Υόρκης, με μια Elsa Peretti που δεν είχε προλάβει καν να σκεφτεί τι να φορέσει.

Ίσως τελικά, κάπως έτσι γεννιέται η πραγματική εικόνα-σύμβολο.

Photo credit: @elsarerettiofficial, 1992, by Helmut Newton