Η τεχνολογία έχει διεισδύσει βαθιά στην καθημερινότητά μας, με το smartphone να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πρωινής ρουτίνας. Μία από τις πιο κοινές αλλά και ενδιαφέρουσες συμπεριφορές είναι η συνήθεια πολλών ανθρώπων να παίζουν παιχνίδια στο κινητό μόλις ανοίξουν τα μάτια τους. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Είναι απλώς θέμα ψυχαγωγίας ή υποκρύπτονται βαθύτερα ψυχολογικά και κοινωνιολογικά αίτια; Ρωτήσαμε τον ψυχολόγο Πάτροκλο Παπαδάκη να μας εξηγεί γιατί όταν ξυπνάμε παίζουμε παιχνίδια στο κινητό.

Διαβάστε ακόμη: Πόσο κακό είναι να τσεκάρετε το κινητό του;

1. Ανάγκη για σταδιακή αφύπνιση

Το πρωινό ξύπνημα είναι για πολλούς δύσκολο και απαιτεί χρόνο προσαρμογής. Παίζοντας ένα παιχνίδι, το άτομο σταδιακά ενεργοποιεί τον εγκέφαλό του χωρίς να βρεθεί απότομα αντιμέτωπο με τις απαιτήσεις της ημέρας. Οι ήπιες, επαναλαμβανόμενες κινήσεις και το γνώριμο περιβάλλον ενός παιχνιδιού βοηθούν στη μετάβαση από τη νύστα στο ξύπνημα και τη δραστηριότητα με λιγότερο άγχος.

Διαβάστε ακόμη: Μεταβολισμός: 5 τρόποι για να τον αυξήσετε

2. Ντοπαμίνη και ανταμοιβή

Τα παιχνίδια στο κινητό δεν είναι απλώς ένας τρόπος να… σκοτώσουμε την ώρα μας. Είναι στρατηγικά σχεδιασμένα ώστε να ενεργοποιούν το σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου μας, δηλαδή τον μηχανισμό που συνδέεται με την απελευθέρωση ντοπαμίνης, της ορμόνης της ευχαρίστησης. Με κάθε νίκη, bonus ή ηχητικό «μπιπ» επιβράβευσης, ο εγκέφαλος παίρνει ένα μικρό «χάδι», μια δόση ικανοποίησης που μας κάνει να νιώθουμε καλά. Το πρωί, όταν τα επίπεδα ντοπαμίνης είναι ακόμα χαμηλά λόγω του ύπνου, ένα σύντομο παιχνίδι λειτουργεί σαν ένα είδος «ψυχολογικού καφέ»: μας ξυπνά, μας ανεβάζει διάθεση και δίνει ένα αίσθημα επιτυχίας πριν καν αφήσουμε το πάπλωμα. Κι αυτό, για πολλούς, είναι αρκετό για να ξεκινήσει η μέρα με ένα χαμόγελο.

3. Αποφυγή της πραγματικότητας και του άγχους

Η σύγχρονη καθημερινότητα είναι γεμάτη απαιτήσεις: ειδοποιήσεις, deadlines, οικογενειακές υποχρεώσεις, προσωπικά διλήμματα. Το μυαλό μας ξυπνά ήδη φορτωμένο και πριν ακόμα βάλουμε καφέ, αρχίζουν οι σκέψεις για το τι «πρέπει» να γίνει. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα απλό παιχνίδι στο κινητό μετατρέπεται σε μικρό καταφύγιο. Μας προσφέρει έναν χώρο – έστω και εικονικό – όπου δεν υπάρχει πίεση, δεν υπάρχουν προσδοκίες, μόνο ο έλεγχος και η ασφάλεια του γνωστού παιχνιδιού. Είναι ένα διάλειμμα από τον κόσμο, μια σιωπηρή απόπειρα να καθυστερήσουμε τη βουτιά στην πραγματικότητα.

Κάποιοι το αποκαλούν αναβλητικότητα. Ίσως είναι. Αλλά είναι και κάτι βαθύτερο: μια ανθρώπινη ανάγκη για έναν προσωπικό χώρο, όσο μικρός κι αν είναι, στον οποίο δεν χτυπάει κανένα τηλέφωνο και δεν περιμένει κανείς τίποτα από εμάς. Στην οθόνη του κινητού, για λίγα λεπτά, η ζωή απλοποιείται και αυτό αρκεί για να συνεχίσουμε.

4. Ψηφιακές ρουτίνες και κοινωνικές επιρροές

Πολλές εφαρμογές παιχνιδιών ενσωματώνουν μηχανισμούς «ημερήσιων αποστολών» ή «συνεχόμενων login rewards», ενισχύοντας την ανάγκη να συνδεθεί ο χρήστης κάθε μέρα και ιδανικά όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα. Παράλληλα, η κοινωνική δικτύωση μέσα σε αυτά τα παιχνίδια (π.χ. ανταλλαγή ζωών, προκλήσεις) δημιουργεί μια αίσθηση «κοινότητας» και ευθύνης προς άλλους παίκτες.

5. Συνήθεια και εθισμός

Με την πάροδο του χρόνου, η επανάληψη δημιουργεί συνήθεια. Το κινητό είναι το πρώτο αντικείμενο που πιάνουμε μόλις ξυπνήσουμε, και το παιχνίδι που έχουμε συσχετίσει με ευχάριστα συναισθήματα γίνεται σχεδόν αυτόματη επιλογή. Σε ακραίες περιπτώσεις, αυτό μπορεί να φτάσει σε επίπεδο εθισμού.

Είναι επικίνδυνο για την ψυχική μας υγεία;

Η πράξη του να παίζουμε παιχνίδια στο κινητό το πρωί δεν είναι απαραίτητα επιβλαβής, μπορεί να αποτελεί μια μορφή ήπιας αφύπνισης, προσωπικής ευχαρίστησης ή ακόμα και κοινωνικής επαφής. Όμως, όταν η συνήθεια αυτή αρχίζει να υποκαθιστά πιο υγιείς πρακτικές (όπως το πρωινό, η γυμναστική ή η επαφή με την οικογένεια), καλό είναι να επανεξετάζεται.

Η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα. Αν γνωρίζουμε το «γιατί», τότε μπορούμε να επιλέξουμε πότε και πώς θα δώσουμε στον εαυτό μας την ψυχαγωγία και την ξεκούραση που χρειάζεται, χωρίς να ξεχνάμε ότι το πρωί είναι η βάση της υπόλοιπης ημέρας μας.

Photo credit: Envato