H Adriana Varejao (Αντριάνα Βαρεζόου, όπως προφέρεται στα πορτογαλοβραζιλιάνικα) είναι μια πολύ σημαντική σύγχρονη Βραζιλιάνα εικαστικός. Εξαιρετικά σημαντική, όπως προκύπτει τόσο από το σύνολο του μέχρι στιγμής έργου της, αλλά και από το γεγονός πως τουλάχιστον ένα έργο της έχουν δει εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στην υφήλιο. Κι όμως, έξω από τους ενημερωμένους εικαστικούς κύκλους, το όνομά της παραμένει άγνωστο.

Η γκαλερί Gagosian ανέλαβε να τη συστήσει ανά τον κόσμο κι έτσι η Adriana Varejao θα κάνει την πρώτη της επίσημη γνωριμία με το ελληνικό φιλότεχνο κοινό. Ταυτόχρονα μάλιστα με την έκθεσή της στην Gagosian Athens έργα της θα εκτίθενται στη Νέα Υόρκη και στη Λισαβόνα.

Η επιλογή των έργων που απαρτίζουν την αθηναϊκή έκθεσή της Histórias Moldadas (ιστορίες από καλούπι) έγινε πολύ σοφά: τα έργα που επελέγησαν είναι από τη σειρά Tile (1988 – ), “πλακάκι” δηλαδή, και είναι εμπνευσμένα από την παραδοσιακή κεραμική τέχνη της Βραζιλίας, της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κίνας.

Η Varejao, γοητευμένη από τη φθορά, που προκαλεί ο χρόνος στις δημιουργίες αγγειοπλαστικής, έχει ανακαλύψει μια ιδιαίτερη τεχνική, κρακελέ: με το χέρι απλώνει γύψο σε καμβά και τον αφήνει να στεγνώσει φυσικά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ρωγμές στην επιφάνειά του.

Διαβάστε ακόμη: Ο παράξενος κύριος Andy Warhol

Η “οικεία” τέχνη της Adriana Varejao

Λουλούδι του Μαραγκοπίνιο, 2025, λάδι και γυψος σε καμβά. © Adriana Varejão, Photo: Vicente de Mello, Courtesy the artist and Gagosian

Στο ισόγειο της γκαλερί Gagosian Athens, δύο αίθουσες ακτινοβολούν θερμότητα με έργα στους τόνους της τερακότας, σε διάφορα μεγέθη και αποχρώσεις, εμπνευσμένα από την πλούσια γήινη παλέτα. Η πρώτη αίθουσα παρουσιάζει έργα από κοκκινωπό πηλό με ημιδιαφανή λευκά μοτίβα εμπνευσμένα από τα χειροποίητα κεραμικά του Maragogipinho, ενός κέντρου παραδοσιακής κεραμικής τέχνης στην Μπαΐα της Βραζιλίας. Η εκρηκτική εικονογραφία τους—οργανική και γεωμετρική, ζωομορφική και ανθρωπομορφική—αντανακλά την αρχέγονη σύνδεση του ανθρώπου με τη γη.

Η διπλανή αίθουσα μεταπλάθει αυτές τις αναφορές μέσα από ραγισμένες γύψινες μορφές που
αντλούν έμπνευση από τη βραζιλιάνικη τέχνη και χειροτεχνία, ενώ παράλληλα δημιουργεί συνδέσεις με την αρχαία ελληνική κεραμική και μυθολογία. ‘Ενα έργο της στις αποχρώσεις του κεχριμπαριού και του μαύρου, φέρνει στο νου αρχαιοελληνικούς αμφορείς, καθώς και τον μύθο του Δία και της Ευρώπης.

Maria I, 2025, λάδι και γύψος σε καμβά, © Adriana Varejão
Photo: Vicente de Mello, Courtesy the artist and Gagosian

Στον επάνω όροφο, παρουσιάζονται μονοχρωματικά έργα εμπνευσμένα από την αυτοκρατορική πορσελάνη της Κίνας, ιδιαίτερα την υάλωση της δυναστείας Κινγκ Τσι.

Ματάκι Iznik, 2025, λάδι και γύψος σε καμβά. © Adriana Varejão, Photo: Vicente de Mello, Courtesy the artist and Gagosian.

Η τελευταία αίθουσα πλημμυρίζει από έργα σε μπλε και λευκό, που παραπέμπουν στην τουρκική κεραμική Iznik και διαμορφώνονται από τη ναυτική παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το δίκτυο των ρωγμών στην επιφάνεια δημιουργεί ένα κινούμενο μωσαϊκό από θαλάσσια μπλε. Κυματισμοί συνυπάρχουν με τουρκικά «ματάκια» και πλάσματα του βυθού, σχηματίζοντας φιγούρες που παραπέμπουν στην υπνωτική έλξη της θάλασσας.

Διαβάστε ακόμη: Οι Italian Days του Richard Avedon

Η περίεργη μοίρα των έργων της

Μερικά από τα πλέον γνωστά έργα της Varejao εκτίθενται “περίεργα” στην πατρίδα της. Το πλέον γνωστό έργο της, που κάλυπτε εξολοκλήρου τις τέσσερις προσόψεις του Aquatics Center του Ρίο που φτιάχτηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016, έχει βανδαλιστεί. Ένα γιγάντιο έργο που αποτελείτο από 66 πάνελ 25 μέτρων ύψους από επιχρωματισμένο διαφανή καμβά, που είδαν εκατομμύρια τηλεθεατές των Αγώνων, έπεσε θύμα της εγκατάλειψης που γνώρισαν διάφοροι αθλητικοί χώροι (κι όχι μόνο στη Βραζιλία), μετά το τέλος των Αγώνων.

Άλλα γνωστά έργα της εκτίθενται σήμερα στην πρωτεύουσα της πολιτείας του Παρανά, σε μια μόνιμη συλλογική έκθεση με τίτλο η”Τέχνη της διαφθοράς”! Πρόκειται για έργα τέχνης που κατασχέθηκαν από τις βραζιλιάνικες εισαγγελίες, σε περιπτώσεις διαφθοράς, που αφορούσαν παράνομο χρηματισμό δημόσιων λειτουργών.

Φώτο ανοίγματος: Tinko Czetwertynski

Info

Adriana Varejao
15 Μαΐου – 14 Ιουνίου
Gagosian Athens: Αναπήρων Πολέμου 22, Αθήνα

Η έκθεση στην Αθήνα συμπίπτει με τις εκθέσεις Adriana Varejão: Don’t Forget, We Come From the Tropics, στο Hispanic Society Museum & Library, στη Νέα Υόρκη (έως τις 22 Ιουνίου), και Paula Rego e Adriana Varejão: Entre os vossos dentes, στο Centro de Arte Moderna Gulbenkian, στη Λισαβόνα (έως τις 22 Σεπτεμβρίου).