Ένα παγωμένο χαμόγελο, μια ειρωνική φιλοφρόνηση, μια σημαντική πληροφορία που «ξεχάστηκε» να κοινοποιηθεί. Οι παθητικά επιθετικοί συνάδελφοι δεν φωνάζουν, δεν χτυπούν το χέρι στο τραπέζι, δεν υψώνουν τη φωνή. Αντιθέτως, προτιμούν τα υπόγεια χτυπήματα. Και ακριβώς επειδή η συμπεριφορά τους δεν είναι εμφανώς εχθρική, είναι και δύσκολο να εντοπιστεί, να οριοθετηθεί και, το κυριότερο, να αντιμετωπιστεί.

Διαβάστε ακόμη: Τι είναι το busy bragging και πώς μας επηρεάζει στη δουλειά;

Τι είναι η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά;

Ο όρος περιγράφει έναν τρόπο έκφρασης θυμού, αντίδρασης ή αντίστασης με έμμεσο τρόπο. Σύμφωνα με την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Βίβιαν Γρίβα, ο παθητικά επιθετικός υπάλληλος μπορεί να καθυστερεί σκόπιμα ένα project, να παραποιεί γεγονότα ώστε να φορτώσει τις ευθύνες σε άλλους ή να κάνει πικρόχολα σχόλια μεταμφιεσμένα σε χιούμορ. Φράσεις όπως «μην το πάρεις προσωπικά, αλλά…» ή «είσαι λίγο υπερευαίσθητος» είναι ενδεικτικές του ύφους.

Διαβάστε ακόμη: Shine Theory: Η θεωρία που θα σας βοηθήσει να “λάμψετε” στη δουλειά

Η παθητική επιθετικότητα επιτρέπει στον δράστη να εκφράσει εχθρότητα χωρίς να παραβιάζει ανοιχτά τους κανόνες ευγένειας και επαγγελματισμού, κάτι που την καθιστά ιδανική για περιβάλλοντα όπως το γραφείο. Όμως, αυτό το είδος συμπεριφοράς, όσο «χαμηλόφωνο» κι αν είναι, έχει τεράστιες επιπτώσεις στη ψυχολογία των θυμάτων αλλά και στην ευρύτερη κουλτούρα του χώρου εργασίας.

Τα χαρακτηριστικά ενός παθητικά επιθετικού συναδέλφου

  • Κωλυσιεργία και “σαμποτάζ”: Αναλαμβάνει ευθύνες, αλλά καθυστερεί την παράδοση σημαντικών εργασιών.
  • Άρνηση συνεργασίας: Αποφεύγει συστηματικά να βοηθήσει την ομάδα ή να συμμετάσχει ενεργά.
  • Επιλεκτική πληροφόρηση: Παραλείπει –σκόπιμα– να μοιραστεί σημαντικά δεδομένα.
  • Σαρκαστικά σχόλια: Ντύνει τις προσβολές με αστεία, κάνοντας τον αποδέκτη να αμφιβάλλει για την ορθότητα της αντίδρασής του.
  • Υπονόμευση: Προσπαθεί να πλήξει τη φήμη ή την αξιοπιστία των άλλων με έμμεσους τρόπους.
  • Παθητική αντίσταση: Εμφανίζει παθητικότητα ως «ναι μεν, αλλά» σε κάθε συνεργασία ή πρωτοβουλία.

Ποιοι επιλέγουν αυτό το στιλ συμπεριφοράς;

Σύμφωνα με την ψυχολόγο, η παθητική επιθετικότητα μπορεί να πηγάζει είτε από προσωπικά χαρακτηριστικά, π.χ. τάσεις χειραγώγησης ή έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων, είτε από την κουλτούρα του ίδιου του χώρου εργασίας. Περιβάλλοντα με αυστηρή ιεραρχία, μεγάλη πίεση και έλλειψη εμπιστοσύνης μπορούν να ενισχύσουν τέτοιες συμπεριφορές.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ο παθητικά επιθετικός υπάλληλος αισθάνεται ότι δεν έχει άλλον τρόπο να εκφράσει την απογοήτευση ή τη δυσαρέσκειά του, και επιλέγει να το κάνει έμμεσα, πληγώνοντας όμως και τους άλλους γύρω του.

Πώς να τον αντιμετωπίσετε;

Το να αγνοείτε τη συμπεριφορά ή να την ανέχεστε ελπίζοντας ότι θα αλλάξει, συχνά οδηγεί σε μεγαλύτερη ψυχική φθορά. Αντίθετα, η ψυχολόγος προτείνει:

  • Καταγράψτε τα περιστατικά: Κρατήστε ένα προσωπικό αρχείο με ημερομηνίες, γεγονότα και σχόλια. Θα σας βοηθήσει να διακρίνετε την επαναληψιμότητα και να έχετε τεκμηρίωση σε περίπτωση που απευθυνθείτε σε ανώτερο ή στο HR.
  • Μην αμφισβητείτε τον εαυτό σας: Η παθητική επιθετικότητα συχνά αφήνει το θύμα να νιώθει υπερβολικό ή “παρανοϊκό”. Εμπιστευτείτε τη διαίσθησή σας και αναζητήστε υποστήριξη από αξιόπιστους συναδέλφους.
  • Αντιμετωπίστε τον με ηρεμία και σαφήνεια: Όταν χρειαστεί να αντιμετωπίσετε τον συνάδελφο, εστιάστε στη συμπεριφορά και τις συνέπειες, όχι στον χαρακτήρα του.
  • Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως: «Όταν λες αυτό, με κάνει να αισθάνομαι…», αντί για «Είσαι τοξικός».
  • Θέστε όρια: Μην ενδίδετε σε ύπουλα σχόλια ή χειριστικές τακτικές. Επαναλάβετε ήρεμα τις προσδοκίες και τα όρια σας.
  • Ζητήστε βοήθεια από ανώτερους: Αν η κατάσταση επιμένει, απευθυνθείτε στη διοίκηση με σαφή και τεκμηριωμένη περιγραφή του προβλήματος. Οι υγιείς οργανισμοί δεν ανέχονται τέτοιες συμπεριφορές.

Η ψυχική σας υγεία έχει προτεραιότητα

Η παθητική επιθετικότητα δεν είναι απλώς “ιδιοτροπία” κάποιου συναδέλφου, είναι μια μορφή ψυχολογικής φθοράς που μπορεί να διαβρώσει την αυτοπεποίθηση, τη δημιουργικότητα και τη διάθεσή σας για εργασία. Αναγνωρίστε τα σημάδια, προστατευτείτε και, αν χρειαστεί, πάρτε γενναίες αποφάσεις για το δικό σας καλό. Στο τέλος της ημέρας, ένα τοξικό περιβάλλον δεν αξίζει ποτέ την ψυχική σας ισορροπία.

Photo Credit: Kerry Hayes © 2016 EuropaCorp Ð France 2 Cinema/ERT