Οδός Αιόλου: Ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία

Στην καρδιά της Αθήνας, εκεί όπου οι αιώνες αφήνουν το αποτύπωμά τους πάνω σε προσόψεις κτιρίων και σε σκιές, απλώνεται η οδός Αιόλου, ένας δρόμος που κουβαλά μνήμη, εμπορική πνοή και καθημερινές ιστορίες. Εδώ “ακούγονται” ακόμα τα βήματα των πρώτων αστών, στροβιλίζονται οι φωνές των μικροπωλητών, αντανακλάται η αύρα μιας πρωτεύουσας που γεννήθηκε από τις στάχτες της και ύψωσε τα νεοκλασικά της σαν όνειρα πάνω από τα χαλάσματα. Η οδός Αιόλου δεν είναι απλώς ένας δρόμος αλλά μια ζωντανή αφήγηση, μια σύντομη τομή στο σώμα της πόλης που ενώνει το χτες με το σήμερα, με έναν τρόπο σχεδόν ποιητικό.

Διαβάστε ακόμη: “Conrad sorry”, αλλά εμείς “Hilton” θα λέμε στα ταξί

Σε αυτόν τον δρόμο υπήρχαν τα φαρμακεία Καβάκου, Κρίνου, Κουτσικάρη, Ρεβελάκη κ.ά., τα ζαχαροπλαστεία Παυλίδης και Αστόρια, τα καφεκοπτεία Λουμίδης, τα ξενοδοχεία Αίολος, Βύρων, Εμπορικόν κ.ά., τα καφενεία Η Ωραία Ελλάς, Χάφτας κ.ά., τα βιβλιοπωλεία Φέξη, Μιχαλόπουλου, Δράκου και Παπαδημητρίου και πολλά ακόμη, εμπορικά καταστήματα με ρούχα, υφάσματα, καπέλα στα πιλοποιεία εποχής), με τρόφιμα, μάλιστα η πρώτη υπεραγορά τροφίμων του Θανόπουλου άνοιξε στην Αιόλου, φωτογραφεία όπως του Μηλιώνη και του Μωραΐτης, χρυσοχοεία, ομπρελοπωλεία, οικιακά είδη του Σγούρδα, ωρολογοποιεία, είδη κιγκαλερίας, παιχνιδάδικα… Ο κατάλογος ανεξάντλητος.

Το ξενοδοχείο Βύρων: Μια αρχιτεκτονική αναγέννηση στην καρδιά της Αιόλου

Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα τα περισσότερα ξενοδοχεία στεγάζονται στην πλειοψηφία τους σε μεγαλοαστικές κατοικίες. Το παλαιότερο ξενοδοχείο στην Αθήνα, που σχεδιάστηκε ειδικά για τη χρήση αυτή, το Αίολος, χτίστηκε το 1835 στην αρχή της οδού Αιόλου. Στα παλαιότερα περιλαμβάνονται το ξενοδοχείο Βύρων του 1840 στην πλατεία της Αγίας Ειρήνης, που στέκει μισοερειπωμένο. Στο νούμερο 38 της οδού Αιόλου, το Βύρων ετοιμάζεται να ξαναβρεί τη χαμένη του αίγλη, περνώντας σε μια νέα εποχή, χάρη στην επικείμενη αποκατάστασή του και την επαναλειτουργία του ως ένα μικρό, ατμοσφαιρικό hôtel de charme.

Πιθανότατα χτισμένο το 1839, το τριώροφο νεοκλασικό υπήρξε κομμάτι μιας ένδοξης περιόδου της Αιόλου, όταν ο δρόμος φιλοξενούσε τα περισσότερα και καλύτερα ξενοδοχεία της πόλης. Το Βύρων λειτουργούσε ως ξενοδοχείο από το 1878 έως το 1974, ενώ κατά το παρελθόν στέγασε ακόμη και μετεωρολογικό σταθμό. Η χρήση του ως κατάλυμα ημιδιαμονής τις τελευταίες δεκαετίες και η μακρόχρονη εγκατάλειψη το είχαν καταδικάσει σε σταδιακή παρακμή.

Το 1980, το Υπουργείο Πολιτισμού το χαρακτήρισε διατηρητέο, αναγνωρίζοντας τη μεγάλη αρχιτεκτονική και ιστορική του αξία. Η σημερινή πρωτοβουλία αποκατάστασης, υπό την εποπτεία της εταιρείας ARDH Ι.Κ.Ε. του Δημήτρη Σταθόπουλου, φέρει στόχο όχι μόνο την ανακαίνιση, αλλά και την ευλαβική διατήρηση των μορφολογικών στοιχείων του κτιρίου. Μάλιστα, το έργο αποτελεί πρόκληση, καθώς το κτίριο έχει υποστεί αλλεπάλληλες αλλαγές χρήσης και σημαντικές φθορές.

Η μετατροπή του σε boutique ξενοδοχείο, απόλυτα εναρμονισμένο με την κλίμακα της γειτονιάς και την αισθητική του ιστορικού κέντρου, εντάσσεται στη λογική της αξιοποίησης των παραμελημένων νεοκλασικών της Αθήνας, αντί της κατασκευής μαζικών τουριστικών μονάδων. Η γοητεία ενός hôtel de charme σε ένα κτίριο-έργο τέχνης του 19ου αιώνα επαναφέρει όχι μόνο μια χαμένη σελίδα της Αιόλου, αλλά και μια πιο ποιοτική πρόταση φιλοξενίας για την πόλη. Η αναγέννηση του ξενοδοχείου Βύρων είναι ένα ακόμα βήμα στη δυναμική μεταμόρφωση της Αιόλου.

Η οδός Αιόλου δεν είναι ο ωραιότερος δρόμος της Αθήνας, αλλά σε οδηγεί στην ωραιότερη τοποθεσία του κόσμου.
David George Hogarth, Άγγλος αρχαιολόγος, 1900

Η βιογραφία της αθηναϊκής εμπορικής οδού

Η οδός Αιόλου, ήταν από τους πρώτους δρόμους της σύγχρονης πρωτεύουσας και υπήρξε το εμπορικό της θερμόμετρο, ο καθρέφτης της αστικής και λαϊκής ζωής. Στο βιβλίο «Οδός Αιόλου – Ο εμπορικός δρόμος της Αθήνας», εκδόσεις Παρισιάνου, ο αθηναιογράφος Κώστας Χρ. Χατζιώτης μάς προσφέρει μια βιογραφία του δρόμου: λεπτομερής, εικονογραφημένη, ζωντανή.

Η Αιόλου, μαζί με τις οδούς Ερμού και Αθηνάς, περιλήφθηκε στο πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας από τους Κλεάνθη και Σάουμπερτ. Παρότι αμφισβητήθηκε τότε η σκοπιμότητα ενός τόσο μεγαλεπήβολου σχεδίου, αφού λίγοι πίστευαν ότι η πόλη θα ξεπερνούσε τους 20.000 κατοίκους, οι δρόμοι αυτοί έμελλε να αποτελέσουν τον πυρήνα της οικονομικής ζωής της νέας πρωτεύουσας. Η Αιόλου, ιδιαίτερα, έγινε το ζωντανό νεύρο του εμπορίου.

Από τα Χαφτεία (που οφείλουν το όνομά τους στον καφετζή Χάφτα) μέχρι την Πλάκα και από τη Χρυσοσπηλιώτισσα και την Αγία Ειρήνη μέχρι την πλατεία Κοτζιά και το Δημοτικό Θέατρο. Εμβληματικά νεοκλασικά και ερειπωμένα διατηρητέα, κομψές βιτρίνες και πρόχειροι πάγκοι μικροπωλητών συνυπάρχουν σε ένα καλειδοσκόπιο μνήμης.

Διαβάστε ακόμη: Θα καταφέρει ένα ZARA να γίνει το νέο Μινιόν;

Η αγορά των Χριστουγέννων και οι «μυθολογίες» της πόλης

Στο αποκορύφωμα της χριστουγεννιάτικης περιόδου, μπροστά από την Εθνική Τράπεζα στήνονταν μια υπαίθρια αγορά που θύμιζε πανηγύρι. Οι μαρτυρίες για αυτήν τη γιορτή του δρόμου, καταγεγραμμένες ακόμη και από τον Δημήτρη Πικιώνη, συνθέτουν ένα μωσαϊκό ζωντανών παραδόσεων. Εκεί, έβρισκε κανείς σχεδόν τα πάντα: από στολίδια και παιχνίδια, μέχρι γλυκίσματα και μικροαντικείμενα για το σπίτι.

Η Αιόλου δεν ήταν απλώς ένας εμπορικός δρόμος. Ήταν μια ζωντανή κοινότητα, ένας μικρόκοσμος της αθηναϊκής κοινωνίας. Από τα φαρμακεία του Καβάκου και του Κουτσικάρη, μέχρι τα καφενεία όπως η «Ωραία Ελλάς» και το «Χάφτας», από το ζαχαροπλαστείο Παυλίδης και το καφεκοπτείο Λουμίδης μέχρι το παιχνιδάδικο «Τσοκάς», ο δρόμος φιλοξενούσε κάθε λογής κατάστημα, άνθρωπο και ιστορία.

Το ρολόι του Έλγιν και το Ξενοδοχείο του Στέμματος

Στη γωνία Αιόλου και Ευπόλιδος, στην πλατεία Λουδοβίκου, υψωνόταν από τα τέλη της δεκαετίας του 1850 ένα από τα υψηλότερα κτίρια της εποχής, το πενταώροφο «Ξενοδοχείο του Στέμματος». Τα εγκαίνια έγιναν στις 21 Δεκεμβρίου 1861. Ήταν δείγμα μιας Αθήνας που προσπαθούσε να σταθεί με αξιώσεις στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική και πολιτισμική σκηνή.

Λίγο νωρίτερα, στα χρόνια της διαμάχης για τα μάρμαρα του Παρθενώνα, ο λόρδος Έλγιν, προσπαθώντας να κατευνάσει τα αρνητικά συναισθήματα, είχε δωρίσει στην πόλη το πρώτο της ρολόι. Τοποθετήθηκε σε πύργο στην περιοχή, κοντά στην παλιά αγορά που είχε απομείνει από την τουρκοκρατία, ένα σύμπλεγμα παραγκών.

Όπως φαίνεται η Αιόλου είναι ο δρόμος που «τα είδε όλα»: φτώχεια και ευημερία, πολυκαταστήματα και καροτσάκια, κοσμοπολίτες και μικροπωλητές, ιστορικά κτίρια και αρχιτεκτονικά φαντάσματα. Καθώς διασχίζουμε την οδό Αιόλου σήμερα, περπατάμε κυριολεκτικά πάνω στα ίχνη της ιστορίας της Αθήνας. Από τα πρώτα εμπορικά καταστήματα μέχρι τα σύγχρονα καφέ, τις πολιτιστικές πρωτοβουλίες και τα δημιουργικά εγχειρήματα που ανθίζουν σε κάθε γωνιά της, ο δρόμος αυτός συνεχίζει να συνδέει εποχές, ανθρώπους και ιδέες. Η Αιόλου δεν είναι απλώς μια αρτηρία της πόλης, είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αφουγκράζεται τον παλμό της κάθε εποχής και τον μετουσιώνει σε κίνηση και ζωή.