Οι ντομάτες είναι αναμφίβολα ένας διατροφικός θησαυρός: ζουμερές, πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και απαραίτητο συστατικό σε αμέτρητες συνταγές. Είναι επίσης γνωστές για τις καλλυντικές τους ιδιότητες, από φυσικό αντιηλιακό μέχρι σπιτικό hack για το καλοκαιρινό μαύρισμα. Όμως, ακόμη και τα πιο ευεργετικά τρόφιμα χρειάζονται μέτρο. Η υπερβολική κατανάλωση ντομάτας μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες που ίσως δεν φαντάζεστε.

Διαβάστε ακόμη: Βερίκοκο: Είναι τόσο υγιεινό όσο φαίνεται; +2 εύκολες συνταγές

Ντομάτες και διατροφική αξία

Η ντομάτα είναι πλούσια σε:

  • Λυκοπένιο, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που δρα προστατευτικά έναντι στις ελεύθερες ρίζες και έχει συνδεθεί με την πρόληψη καρδιοπαθειών και κάποιων μορφών καρκίνου.
  • Βιταμίνη C, που ενισχύει το ανοσοποιητικό.
  • Κάλιο, απαραίτητο για την υγεία της καρδιάς και την ισορροπία των υγρών στο σώμα.
  • Φυλλικό οξύ, σημαντικό για τις εγκύους και για την παραγωγή νέων κυττάρων.
  • Βιταμίνη Κ και βιταμίνη Α, που συμβάλλουν στην υγεία των οστών και της όρασης.
  • Επιπλέον, οι ντομάτες έχουν χαμηλές θερμίδες και είναι πλούσιες σε νερό, καθιστώντας τες ιδανικές για μια ελαφριά και ενυδατική διατροφή.

Διαβάστε ακόμη: Πότε ήταν που φάγατε κάτι αληθινά «άγριο»;

Τα οφέλη της ντομάτας στην υγεία

Προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα

Από τα πιο μελετημένα οφέλη της ντομάτας είναι η ευεργετική της δράση στην υγεία της καρδιάς. Ο βασικός «σύμμαχος» είναι το λυκοπένιο, ένα φυτοχημικό με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, που δίνει και το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα στη ντομάτα. Έρευνες δείχνουν πως άτομα με υψηλότερα επίπεδα λυκοπενίου στο αίμα παρουσιάζουν μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων,συμπεριλαμβανομένων της στεφανιαίας νόσου και του εγκεφαλικού. Το λυκοπένιο βοηθά στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες, που συμβάλλει στη φθορά των αγγείων, στη μείωση της “κακής” LDL χοληστερόλης και στη διατήρηση της “καλής” HD, στην προστασία των αγγείων από τη φλεγμονή, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο αθηροσκλήρωσης.

Επιπλέον, η ντομάτα περιέχει κάλιο, ένα απαραίτητο μέταλλο για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Μια διατροφή πλούσια σε κάλιο και φτωχή σε νάτριο έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλει στη μείωση της υπέρτασης – έναν από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για έμφραγμα και εγκεφαλικό.

Αξίζει να σημειωθεί πως το λυκοπένιο απορροφάται καλύτερα από τον οργανισμό όταν η ντομάτα είναι μαγειρεμένη ή συνοδεύεται από μια πηγή καλού λίπους (όπως ελαιόλαδο). Έτσι, οι σάλτσες ντομάτας και το παραδοσιακό ελληνικό «λαδερό» αποκτούν διπλή διατροφική αξία.

Βελτιωνει την όψη του δέρματος

Οι ντομάτες είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά όπως το λυκοπένιο, η βιταμίνη C και η βήτα-καροτίνη, συστατικά που βοηθούν στην προστασία του δέρματος από τη φωτογήρανση και τις φθορές που προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία. Το λυκοπένιο, συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη φυσική άμυνα του δέρματος απέναντι στον ήλιο, περιορίζοντας την ερυθρότητα και τη φλεγμονή μετά από έκθεση στην UV ακτινοβολία. Παράλληλα, η βιταμίνη C συμβάλλει στη σύνθεση του κολλαγόνου, ενισχύοντας την ελαστικότητα και τη σφριγηλότητα της επιδερμίδας, ενώ τα φλαβονοειδή που περιέχονται στη ντομάτα βοηθούν στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών, προλαμβάνοντας έτσι την πρόωρη γήρανση. Μια διατροφή πλούσια σε ντομάτες μπορεί να προσδώσει στο δέρμα ομοιόμορφο τόνο, φυσική λάμψη και λεία υφή, ενισχύοντας τη συνολική υγεία και όψη της επιδερμίδας εκ των έσω.

Προλαμβάνει ορισμένες μορφές καρκίνου

Μελέτες έχουν δείξει ότι το λυκοπένιο μπορεί να συμβάλλει στην αναστολή της ανάπτυξης καρκινικών κυττάρων, ιδιαίτερα στον καρκίνο του προστάτη, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πως προσφέρει προστασία και έναντι του καρκίνου του πνεύμονα, του στομάχου και του εντέρου. Η αντιφλεγμονώδης δράση της ντομάτας, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα φυτοθρεπτικά συστατικά της, ενισχύει τη φυσική άμυνα του οργανισμού απέναντι σε μεταλλάξεις και οξειδωτικές βλάβες που μπορούν να οδηγήσουν σε καρκινογένεση. Αξίζει να σημειωθεί πως η μαγειρεμένη ντομάτα, όπως στη σάλτσα ή στον πολτό, αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα του λυκοπενίου, ενισχύοντας τα αντικαρκινικά της οφέλη.

Ενισχύει το ανοσοποιητικό

Οι ντομάτες αποτελούν έναν ισχυρό σύμμαχο για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, χάρη στον πλούσιο διατροφικό τους προφίλ. Είναι πηγή βιταμίνης C, η οποία βοηθά στην παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων, ενισχύοντας την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε λοιμώξεις και ιούς. Παράλληλα, το βήτα-καροτένιο, τα φλαβονοειδή και οι πολυφαινόλες προστατεύουν τα κύτταρα από την οξειδωτική φθορά.

Ενυδατώνει και στηρίζει το πεπτικό

Με περιεκτικότητα σε νερό που αγγίζει το 95%, οι ντομάτες συμβάλλουν σημαντικά στην ενυδάτωση του οργανισμού, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες ή μετά από σωματική δραστηριότητα. Παράλληλα, είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες, που υποστηρίζουν την υγιή λειτουργία του πεπτικού συστήματος, προλαμβάνοντας τη δυσκοιλιότητα και ενισχύοντας την καλή κινητικότητα του εντέρου. Τα φυσικά οξέα που περιέχουν, όπως το κιτρικό και το μηλικό οξύ, βοηθούν επίσης στη διευκόλυνση της πέψης, αρκεί να καταναλώνονται σε λογικές ποσότητες ώστε να μην προκληθεί ερεθισμός. Οι ντομάτες αποτελούν έτσι έναν νόστιμο και ωφέλιμο τρόπο για να φροντίσετε τόσο την ενυδάτωσή σας όσο και την καλή υγεία του εντέρου σας.

Οι 6 πιο συνηθισμένες «παρενέργειες» όταν το… παρακάνουμε με τις ντομάτες

Όπως συμβαίνει με κάθε τι, η υπερβολή μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Πότε λοιπόν οι ντομάτες παύουν να είναι ωφέλιμες;

1. Προκαλούν οξύτητα στο στομάχι

Περιέχουν μηλικό και κιτρικό οξύ, στοιχεία που ενισχύουν την παραγωγή γαστρικών υγρών. Αν ανήκετε σε εκείνους που υποφέρουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή συχνή καούρα, η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας ντομάτας μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προτιμήστε πιο ήπιες γεύσεις ή αναζητήστε τρόπους να τις καταναλώνετε σε πιο μαγειρεμένη μορφή, που μειώνει την οξύτητα.

2. Ενδέχεται να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις

Οι ντομάτες περιέχουν ισταμίνη, μια φυσική ένωση που μπορεί να πυροδοτήσει αλλεργικές αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα. Αν έχετε παρατηρήσει φαγούρα, πρήξιμο, εξανθήματα, φτέρνισμα ή ερεθισμό στον λαιμό μετά από κατανάλωση ντομάτας, ίσως είναι ένδειξη αλλεργίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αποφυγή ή η κατανάλωση με ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη.

3. Αυξάνουν τον κίνδυνο πέτρας στα νεφρά

Πολλοί δεν γνωρίζουν ότι οι ντομάτες περιέχουν υψηλά ποσοστά οξαλικών και ασβεστίου, δύο στοιχεία που, όταν συσσωρεύονται, μπορούν να συμβάλουν στον σχηματισμό πέτρας στα νεφρά. Αν έχετε προδιάθεση για νεφρολιθίαση, καλό είναι να περιορίσετε την ποσότητά τους ή να ζητήσετε τη γνώμη του γιατρού σας.

4. Μπορεί να επιδεινώσουν πόνους στις αρθρώσεις

Η σολανίνη, ένα φυσικό αλκαλοειδές που βρίσκεται στις ντομάτες (και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας των σολανιδών, όπως η πατάτα), έχει συνδεθεί με πόνους και φλεγμονές στις αρθρώσεις. Αν έχετε αρθρίτιδα ή χρόνιους πόνους, ίσως αξίζει να δοκιμάσετε να περιορίσετε την κατανάλωσή τους για να δείτε αν παρατηρείτε κάποια διαφορά.

5. Μπορεί να προκαλέσουν αποχρωματισμό του δέρματος

Το λυκοπένιο, ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό της ντομάτας, θεωρείται γενικά ευεργετικό. Ωστόσο, όταν καταναλώνεται σε υπερβολικές ποσότητες (πάνω από 75 mg την ημέρα, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες), μπορεί να προκαλέσει λυκοπενοδερμία, μια σπάνια και ακίνδυνη κατάσταση όπου το δέρμα αποκτά πορτοκαλί-ερυθρή απόχρωση. Αν παρατηρήσετε κάτι τέτοιο, περιορίστε προσωρινά την πρόσληψη.

6. Υπάρχει πιθανότητα να προκαλέσουν διάρροια

Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ντομάτες μπορεί να είναι φορείς βακτηρίων όπως η σαλμονέλα, ιδιαίτερα αν δεν έχουν πλυθεί καλά ή έχουν καταναλωθεί ωμές. Επιπλέον, σε άτομα με δυσανεξία στη ντομάτα ή σε διαταραχές πέψης, μπορεί να παρατηρηθούν γαστρεντερικά συμπτώματα όπως διάρροια ή φούσκωμα.

Τι σημαίνει “υπερβολική κατανάλωση”;

Το πόσες ντομάτες είναι… πάρα πολλές διαφέρει από άτομο σε άτομο. Εξαρτάται από τη συνολική διατροφή, την ύπαρξη αλλεργιών, την ευαισθησία στο λυκοπένιο και γενικά τη μεταβολική κατάσταση του κάθε οργανισμού. Αν καταναλώνετε καθημερινά μεγάλες ποσότητες ντομάτας (είτε φρέσκια, είτε σε μορφή σάλτσας, είτε ως χυμό), καλό είναι να μιλήσετε με έναν διατροφολόγο, ιδιαίτερα αν παρουσιάζετε κάποιες από τις παραπάνω ενδείξεις.