Γνωρίζατε πως ο Ανδρέας Εμπειρίκος, εκτός από ποιητής και πρωτοπόρος ψυχαναλυτής, υπήρξε και ταλαντούχος φωτογράφος; Αν όχι, τώρα έχετε την ευκαιρία να τον γνωρίσετε από μια εντελώς διαφορετική οπτική. Στον προσωρινό χώρο της Eleftheria Tseliou Gallery, στην Τοσίτσα 3, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό ένα εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό του Εμπειρίκου, δίνοντάς σας την αφορμή για ένα εικαστικό ταξίδι στην ευαισθησία και την εσωτερικότητα ενός από τους πιο πολυσχιδείς Έλληνες δημιουργούς του 20ού αιώνα.

Διαβάστε ακόμη: Royal portraits: Ένας αιώνας βασιλικής φωτογραφίας στο Μπάκιγχαμ

54 ανέκδοτες φωτογραφίες, τυπωμένες με την επίβλεψη του ίδιου

Από τις 3 Ιουνίου έως τις 12 Σεπτεμβρίου, 54 σπάνιες φωτογραφίες από το αρχείο του Ανδρέα Εμπειρίκου θα εκτεθούν στον δεύτερο όροφο του πρόσφατα ανακαινισμένου κτιρίου της Τοσίτσα 3. Οι φωτογραφίες αυτές τυπώθηκαν με την επίβλεψη του ίδιου του δημιουργού, ενώ φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις του στο πίσω μέρος – ένα στοιχείο που τις καθιστά μοναδικές και βαθιά προσωπικές.

Η έκθεση τιτλοφορείται «Ανδρέας Εμπειρίκος: Φωτογραφίες που παρουσιάζονται για πρώτη φορά», και συμπίπτει με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατο του ποιητή. Την επιμέλεια έχει αναλάβει ο καλλιτέχνης Γιώργος Χατζημιχάλης, σε συνεργασία με τον Λεωνίδα Εμπειρίκο και τη Milagros Arano.

Διαβάστε ακόμη: Είσαι ό,τι φοράς: Μια έκθεση για ρούχα που μιλάνε και λένε πολλά

Ο ποιητής του φακού

Ο Εμπειρίκος ξεκίνησε να φωτογραφίζει το 1919, σε ηλικία 18 ετών, καταγράφοντας τοπία, καθημερινές σκηνές, γυμνά και νεκρές φύσεις. Στην ποιητική του συλλογή Οκτάνα (1960), στο ποίημα «Ο φωτοφράκτης», περιγράφει τον μηχανισμό της φωτογραφικής μηχανής ως «μάτι αδέκαστο» που συλλαμβάνει τον χρόνο και μεταμορφώνει την εικόνα σε «πολυκύμαντον χορόν ωρών».

Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τη φωτογραφία είναι τόσο ποιητικός όσο και ψυχαναλυτικός, καθώς συχνά επιχειρεί να αποτυπώσει όχι μόνο τη φόρμα αλλά και το ασυνείδητο νόημα της στιγμής. Κάθε φωτογραφία του φέρει τη δική της «ζωή», όπως έλεγε, «συνυφασμένη με τη ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο ή ένα γάντι».

Ένα αρχείο-θησαυρός στην καρδιά της Αθήνας

Ο γιος του, Λεωνίδας Εμπειρίκος, μιλά για ένα αρχείο ιλιγγιωδών διαστάσεων, με περισσότερα από 30.000 αρνητικά μετά το 1947-48, επιμελώς καταλογοποιημένα από τον ίδιο τον δημιουργό. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα φωτογραφικό ημερολόγιο, με ποιητικό, ψυχαναλυτικό και εικαστικό χαρακτήρα, που αποκαλύπτει τη βαθιά σχέση του Εμπειρίκου με τον μοντερνισμό και τον φορμαλισμό, αλλά και με τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις της εποχής του.

Ο Γιάννης Σταθάτος, φωτογράφος και μελετητής της ελληνικής φωτογραφίας, επισημαίνει πως τα προπολεμικά έργα του –που θεωρούνταν χαμένα– εντοπίστηκαν πρόσφατα σε δύο πολύτιμα αρχεία και φέρουν έντονη την επίδραση των Γάλλων υπερρεαλιστών, αναδεικνύοντάς τον ως έναν από τους πιο καινοτόμους φωτογράφους του μεσοπολέμου.

Το κτίριο της Τοσίτσα 3: ένα νέο στέκι για την τέχνη

Το εμβληματικό κτίριο της οδού Τοσίτσα, που θα φιλοξενεί την έκθεση, έχει και το ίδιο τη δική του ιστορία. Κατοικία επιφανούς στρατιωτικού τον 19ο αιώνα, πολυκατοικία του Μεσοπολέμου και στη συνέχεια σχολή κινηματογράφου και μουσικό ωδείο, μετατράπηκε σήμερα σε έναν δυναμικό πολυχώρο τέχνης. Τρεις γκαλερί –η Eleftheria Tseliou Gallery, το Radio Athènes και η Hot Wheels Athens London– ενώνουν τις δυνάμεις τους για να δώσουν νέα πνοή σε αυτό το κτίριο έως το τέλος του 2025.

Μια συνομιλία τέχνης, λόγου και μνήμης

Η έκθεση δεν περιορίζεται στην απλή παρουσίαση φωτογραφιών. Συνοδεύεται από το έργο του Γιάννη Γκανά «Πολλές φορές τη νύχτα» (2004), που αναφέρεται στο ομότιτλο ποίημα του Εμπειρίκου, καθώς και από ηχητικό ντοκουμέντο στο οποίο ο ίδιος ο ποιητής διαβάζει τον «Φωτοφράκτη». Το αποτέλεσμα είναι μια σπάνια εμπειρία όπου ο επισκέπτης μπορεί να νιώσει την «πολυκύμαντη» δύναμη της εικόνας, όπως την οραματιζόταν ο Εμπειρίκος.

Info

Έκθεση: Ανδρέας Εμπειρίκος: Φωτογραφίες που παρουσιάζονται για πρώτη φορά
Διάρκεια: 3 Ιουνίου – 12 Σεπτεμβρίου 2025
Χώρος: Eleftheria Tseliou Gallery, Τοσίτσα 3, Αθήνα (2ος όροφος)
Επιμέλεια: Γιώργος Χατζημιχάλης, σε συνεργασία με τον Λεωνίδα Εμπειρίκο και τη Milagros Arano
Ωράριο λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή: 12:00–20:00, Σάββατο: 12:00–16:00
Είσοδος ελεύθερη