Το Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του καταξιωμένου καλλιτέχνη Takis (1925-2019), παρουσιάζει μεγάλη αναδρομική έκθεση στα μουσεία του στην Αθήνα και στην Άνδρο από τις 22 Ιουνίου έως τις 2 Νοεμβρίου 2025.

Δείτε ακόμη: Ανακαλύψτε τον Ανδρέα Εμπειρίκο μέσα από τις φωτογραφίες του

Η έκθεση Takis 1∞ συμπίπτει με την επαναλειτουργία της ανανεωμένης πλέον Παλαιάς Πτέρυγας του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Άνδρο. Για πρώτη φορά στην ιστορία του Ιδρύματος, όλοι οι χώροι του που προορίζονται για περιοδικές εκθέσεις, και στα τρία μουσεία, θα αφιερωθούν αποκλειστικά στον Takis ο οποίος άφησε το στίγμα του στη διεθνή τέχνη του 20ού αιώνα.

Το αφιέρωμα βασίζεται στην καθολική υποστήριξη του Ιδρύματος Takis, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης το 1986, και θα εμπλουτιστεί με δάνεια από σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Σκοπός της αναδρομικής έκθεσης είναι να δώσει στο κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει το σύνολο του έργου του Takis, καθώς όλα τα στάδια της πορείας του θα αναδειχθούν μέσα από εμβληματικά γλυπτά και εγκαταστάσεις, προσωπικά αντικείμενα και σημαντικό αρχειακό υλικό.

Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν αναλάβει η Μαρία Κουτσομάλλη Μορώ, Υπεύθυνη Συλλογών του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή, και ο Toby Kamps, επικεφαλής της Modernist Collection της Πινακοθήκης του Αμβούργου (Hamburger Kunsthalle) και ειδικός στο έργο του Takis.

TAKIS

Μουσικά (λεπτομέρεια), 1979 (photo credit: Takis Foundation – Research Center for the Art and the Sciences/ ADAGP, 2025 / ΟΣΔΕΕΤΕ, Αθήνα 2025)

Η έκθεση στην Αθήνα

Η έκθεση που θα παρουσιαστεί στην Αθήνα θα επικεντρωθεί στο πάθος του Takis για τον μαγνητισμό. Από το 1959 οπότε και αντιλήφθηκε την αποφασιστική σημασία του μαγνητισμού στην τέχνη δεν έπαψε ποτέ να τον χρησιμοποιεί σε διαφορετικής προσέγγισης έργα όπως, ενδεικτικά, Télésculptures, Télépeintures, Télélumières, Défis à la gravité, Sphères électro-magnétiques, Musicales, Murs magnétiques, Magnétrons και Isidos Plants. Θα παρουσιαστεί επίσης η περφόρμανς-ορόσημο The Impossible – A Man in Space, που πραγματοποιήθηκε το 1960 στην γκαλερί Iris Clert στο Παρίσι. Η έκθεση στην Αθήνα συμπληρώνεται με βιντεοπροβολές εφήμερων έργων όπως το Υδρομαγνητικό Γλυπτό του 1969 ή τα Παιχνίδια του 1972.

Δείτε ακόμη: Ο μυθικός κόσμος του Αλέκου Φασιανού: Συνάντηση «Κάτω από τον ίδιο ουρανό»

Η έκθεση στην Άνδρο

Η έκθεση που θα παρουσιαστεί στην Άνδρο θα χωριστεί σε δύο μέρη. Στην Παλαιά Πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η οποία επαναλειτουργεί μετά την πρόσφατη ανακαίνισή της, θα παρουσιαστεί εκτενώς η ενότητα Signals με τα εμβληματικά έργα που συνέβαλαν στη διεθνή καταξίωση του Takis, τα οποία είναι φτιαγμένα από διαφορετικά υλικά όπως μπρούντζος, μάρμαρο ή ανοξείδωτο ατσάλι και θα συνυπάρχουν στις αίθουσες.

Στη Νέα Πτέρυγα του Μουσείου η προσέγγιση θα είναι χρονολογική, επιτρέποντας στους επισκέπτες να ακολουθήσουν την εξέλιξη του Takis από τις αρχές του το 1946 έως το 2019. Θα εκτεθούν τα πρώτα του γλυπτά από μπρούντζο και σίδηρο. Θα ακολουθήσουν τα έργα Flowers, Flower Idols και τα Idols, τα Dials και τα Electronic Reliefs του, ενώ σημαντική θέση στην έκθεση καταλαμβάνει και η παραμονή του στο Πανεπιστήμιο του MIT, με την δημιουργία του Sea Oscillation Hydrodynamics που χρονολογείται από το 1969. Τέλος, μια αίθουσα θα είναι αφιερωμένη στα ερωτικά του έργα και στην πολύ ιδιαίτερη σχέση του με τη μουσική.

TAKIS

Δονούμενο τηλεγλυπτό Νο.11 (λεπτομέρεια), 1963/72 (photo credit: Takis Foundation – Research Center for the Art and the Sciences/ ADAGP, 2025 / ΟΣΔΕΕΤΕ, Αθήνα 2025)

Ο πρωτοπόρος Takis

Ο Παναγιώτης Βασιλάκης, γνωστός ως Takis (1925–2019), ήταν Έλληνας γλύπτης και πρωτοπόρος της κινητικής τέχνης. Καλλιτέχνης αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως, κατάφερε να δημιουργήσει μια άρρηκτη σύνδεση ανάμεσα στην τέχνη και τις επιστήμες συνδυάζοντας στοιχεία της φύσης και της φυσικής στη γλυπτική του.

Γεννημένος στην Αθήνα, η παιδική του ηλικία σημαδεύτηκε από τις καταστροφές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου Πολέμου. Στα 20 του, ξεκίνησε την καλλιτεχνική του πορεία σε υπόγειο εργαστήριο, επηρεασμένος από τους Picasso και Giacometti. Το 1954 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι και για τα τρία επόμενα χρόνια ζει ανάμεσα σε Παρίσι και Λονδίνο. Εμπνευσμένος από τα ραντάρ και τις κεραίες που κοσμούν τον σιδηροδρομικό σταθμό στο Calais της Γαλλίας, δημιούργησε τα «Σινιάλα». Πρόκειται για έργα που λικνίζονται χάρη στην πνοή του ανέμου ενώ όταν κρούουν μεταξύ τους παράγουν μοναδικούς ήχους δίνοντας την αίσθηση της δόνησης των χορδών και της μελωδίας της άρπας. Ο καλλιτέχνης πειραματίζεται με τη δύναμη των μαγνητικών πεδίων, τον ηλεκτρισμό, τον ήχο και το φως, αλλά και την επικοινωνία με το υπερπέραν.

Το 1968 μετακομίζει στη Μασσαχουσέτη όπου προσκαλείται με υποτροφία ως ερευνητής από το πανεπιστήμιο του ΜΙΤ. Εκεί δημιουργεί μια σειρά από Ηλεκτρομαγνητικά και Υδρομαγνητικά γλυπτά. Το 1974, έχοντας πλέον επιστρέψει και πάλι στο Παρίσι, ξεκινά να δημιουργεί τα Ερωτικά του γλυπτά. Το 1986 επέστρεψε στην Ελλάδα και ίδρυσε το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (ΚΕΤΕ) στον Γεροβουνό Αττικής.

Τα έργα του κοσμούν τις μόνιμες συλλογές των σπουδαιότερων μουσείων του κόσμου όπως το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης George Pompidou στο Παρίσι, το ΜΟΜΑ και το Guggenheim Museum της Νέας Υόρκης, τη De Menil Collection στο Χιούστον, την Tate Modern του Λονδίνου, την Peggy Guggenheim Collection στη Βενετία.

Photo credits: Takis Foundation – Research Center for the Art and the Sciences/ ADAGP, Paris / ΟΣΔΕΕΤΕ, Αθήνα 2025