Είναι μία συγγραφέας που δεν έπαψε ποτέ να διαθέτει -σε περίσσεια- μία τρομακτική ικανότητα: να περιγράφει -μπροστά στα έκπληκτα μάτια του αναγνώστη- την σταδιακή μετάλλαξη του καθημερινού κόσμου, σε έναν εφιάλτη καχυποψίας και αγωνίας. Έναν κόσμο κλειστοφοβικό και αφόρητα ορθολογικό, στον οποίο εισερχόμαστε κάθε φορά με την αίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή τα πάντα μπορούν να συμβούν – ακόμη και τα χειρότερα!

Διαβάστε ακόμη: Sibilla Aleramo: Μια γυναίκα

Στην ουσία, η Patricia Highsmith (1921-1995) μπορεί και δημιουργεί με λιτά μέσα συνθήκες ιδιαίτερα περίτεχνες που σε συμπαρασύρουν στην αναπόδραστη δίνη τους – καθιστώντας το φαινομενικά αδύνατο, δυνατό και το απρόσμενο και ανοίκειο, ανησυχητικά οικείο. Η συνήθης μέθοδος που ακολουθεί είναι απλή και συνάμα ιδιοφυής: τοποθετεί δύο διαμετρικά αντίθετους χαρακτήρες αντικριστά και τους αφήνει να αντιδράσουν.

Διαβάστε ακόμη: Νίκος Καββαδίας: Βάρδια

Ηθικό και ανήθικο

Πρόκειται για το αρχέγονο δίπολο αθώου και ένοχου, ηθικού και ανήθικου, που εξαναγκάζεται από τις περιστάσεις σε μία αλληλεπίδραση, σε έναν αγώνα επικράτησης που πραγματοποιείται σε κλειστό χώρο, σαν ένα προαποφασισμένο πείραμα δωματίου με απρόσμενες ψυχολογικές συνέπειες.

Με άλλα λόγια, η Highsmith δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να δει πώς αυτοί οι χαρακτήρες θα αντιπαρατεθούν, πώς θα επηρεάσει ο ένας τον άλλο και -πάνω απ’ όλα- ποιος θα υπερισχύσει.

Και αυτή είναι η καινοτομία της στον χώρο του αστυνομικού μυθιστορήματος: Στον κόσμο της, κατά κανόνα, είναι ο αθώος εκείνος που πασχίζει να αποδείξει την αθωότητά του, ενώ κανένας δεν υποψιάζεται τον ένοχο. Έτσι, ο τελευταίος έχει την ελευθερία των κινήσεων να διαπράττει το ένα έγκλημα μετά το άλλο.

Η Highsmith έγινε διάσημη ήδη με το πρώτο της μυθιστόρημα «Οι ξένοι στο τρένο» (1949) στο οποίο βασίστηκε η κινηματογραφική επιτυχία του Αλφρεντ Χίτσκοκ «Ο άγνωστος του εξπρές». Η ιδέα πίσω από την πλοκή του μυθιστορήματός της υπήρξε πρωτοφανής και σκανδαλώδης- για την εποχή: Δύο άγνωστοι και εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους άντρες που συνταξιδεύουν στο ίδιο βαγόνι, αποφασίζουν κάτω από ακραίες καταστάσεις να ανταλλάξουν φόνους, ώστε το κίνητρο του ενός να έχει ως συνέπεια το φόνο που θα διαπράξει ο άλλος και έτσι η αστυνομία να αδυνατεί να προχωρήσει στους κατάλληλους συσχετισμούς. Το μυθιστόρημα αυτό προκάλεσε και για μία ακόμη ιδιαιτερότητά του: Καταδεικνύει με ξεχωριστή αληθοφάνεια ότι ο καθένας είναι ικανός να παγιδευτεί σε μία αλυσίδα από ανεξέλεγκτα περιστατικά και υπό το βάρος των περιστάσεων να διαπράξει το χειρότερο κακό.

Ένα αριστοτεχνικό θρίλερ

Αυτό, έμελλε να διαφανεί ακόμη περισσότερο στα αμέσως επόμενα μυθιστορήματα της με κεντρικό χαρακτήρα τον Τομ Ρίπλεϋ – έναν νεαρό κοσμοπολίτη Αμερικανό, που δεν έχει τον παραμικρό ηθικό ενδοιασμό στην επιλογή του μέσου που θα χρησιμοποιήσει για να πετύχει τον εκάστοτε στόχο του. Ο Ρίπλεϋ θα οδηγήσει τη μυθοπλασία της Highsmith στα όρια της, με τις ψυχαναγκαστικές επινοήσεις του να μετατρέπουν φιλήσυχους ανθρώπους σε ψυχρούς δολοφόνους – πάντα μέσα από ρεαλιστικές κλιμακώσεις γεμάτες αγωνία για την συνολική τους έκβαση.

«Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϋ» είναι ένα αριστουργηματικό ψυχολογικό θρίλερ, το πρώτο με πρωταγωνιστή τον Τομ Ρίπλεϋ, ο οποίος ανακαλύπτει και εκείνος έκπληκτος την -βήμα προς βήμα- μεταμόρφωσή του από έναν μάλλον συνηθισμένο τυχοδιώκτη, σε έναν αδίστακτο δολοφόνο που δεν έχει τον παραμικρό ενδοιασμό να παρακάμψει ο,τιδήποτε τον εμποδίζει να αποκτήσει αυτό που κάθε φορά επιζητεί.

Είναι το πρώτο μυθιστόρημα της σειράς με ήρωα τον Ρίπλεϋ, η οποία ξεκίνησε το 1955 και ολοκληρώθηκε το 1990, και αποτελεί το πιστοποιητικό γέννησης ενός από τους πιο απίθανους χαρακτήρες της αστυνομικής λογοτεχνίας, η διπροσωπία του οποίου γοήτευσε κινηματογραφιστές όπως ο Ρενέ Κλεμάν me το «Γυμνοί στον ήλιο» με τον Αλαίν Ντελόν (αγαπημένο Ρίπλεϋ της Highsmith), τη Μαρί Λαφορέ και τον Μωρίς Ρονέ και το ομώνυμο έργο «Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϋ» σε σκηνοθεσία Άντονυ Μινγκέλλα, με τον Ματ Ντέημον και τον Τζουντ Λο.

Ο Τομ Ρίπλεϋ τα ήθελε όλα: τα χρήματα, την επιτυχία, την καλή ζωή. Όταν, λοιπόν, ένας πλούσιος Αμερικανός του ζήτα να φέρει πίσω τον γιο του -ο όποιος έχει εγκατασταθεί στην Ιταλία- θα βρει την ευκαιρία να καταστρώσει ένα παράτολμο σχέδιο: να πάρει τη θέση του άσωτου υιού και να ζήσει με την ταυτότητα εκείνου μια ζωή ονειρεμένη.

Το δικαίωμα στον φόνο

Και ενώ όλα μοιάζουν να βρίσκονται υπό έλεγχο, ο Ρίπλεϋ θα πρέπει να επιδείξει ένα εξαιρετικό -δίχως άλλο- ταλέντο στον αυτοσχεδιασμό, την πλαστογραφία, τις κάθε λογής επινοήσεις μπροστά στα απρόοπτα και τις αυξανόμενες υποψίες των αστυνομικών. Απ’ την άλλη, σε ό,τι αφορά το φόνο, ένα «απλό δυστύχημα», θα του επιτρέψει να αλλάξει ταυτότητα αφήνοντας -παράλληλα- να βγει στην επιφάνεια η γοητεία που ασκούσε το θύμα στον θύτη του.

Πρόκειται για έναν από τους πλέον απρόβλεπτους και περίπλοκους χαρακτήρες της αστυνομικής λογοτεχνίας, η διπροσωπία του οποίου εξακολουθεί να συναρπάζει και να τρομάζει μαζί, μες στην εντέλειά της: Ο χαρακτήρας της Highsmith, συμπαθής αλλά στο έπακρο κυνικός, ευγενής και φιλικός, με μια απεχθή όμως αλαζονεία, μπορεί και αψηφά κάθε ηθική, για να διεκδικεί -μέχρι τέλους- το πρωταρχικής σημασίας για εκείνον προνόμιο να αποκτάει ό,τι θέλει με οποιοδήποτε κόστος. Ακόμα και αν αυτό, τον οδηγεί σε μία ακόμα πιο εξωφρενική πρακτική: στο δικαίωμα να σκοτώνει…

Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης
Εκδόσεις: Άγρα
Σελίδες: 400