Το instagram πανηγυρίζει και στο Tiktok ένα βιντεάκι μετράει ήδη 40Κ views. Από το μεγαλύτερο μέρος του Παρθενώνα έχουν αφαιρεθεί οι σκαλωσιές: η Mona Paeva αρχίζει να ξεντύνεται στο σπιτάκι του φύλακα και η Nelly’s προβληματίζεται αν θα χρησιμοποιήσει τη φωτογραφική της μηχανή ή το iPhone της.

Διαβάστε ακόμη: Διαφήμιση αθλητικών ειδών πάνω από την Ακρόπολη: Το μάρκετινγκ ξεπέρασε τα όρια;

Η γένεση της Nelly’s

Το 1923 η 24χρονη Έλλη Σουγιουλτζόγλου εγκαθίσταται στην Αθήνα και ανοίγει ένα φωτογραφείο στην οδό Ερμού. Αν και σε νεαρή ηλικία έχει βιώσει ήδη δύο καταστροφές: του Αϊδινίου, όπου γεννήθηκε και της Σμύρνης όπου με την οικογένειά της είχαν βρει προσωρινό καταφύγιο. Προτού καταλήξει στην Αθήνα, είχε περάσει από τη Δρέσδη για να σπουδάσει τελικά αντί για ζωγραφική, όπως αρχικά σκόπευε, φωτογραφία.

Ξεκίνησε φωτογραφίζοντας πρόσφυγες, όπως ήταν άλλωστε και η ίδια, και κάνοντας διάφορες δουλειές για το υπουργείο Πολιτισμού. Αξιοποιώντας τις επαφές τής οικογένειάς της με την καλή αθηναϊκή κοινωνία, ξεκίνησε να απαθανατίζει τα εξέχοντα μέλη της, αλλά και αξιόλογες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωστής Παλαμάς.

Διαβάστε ακόμη: Το σιντριβάνι της πλατείας Συντάγματος ήταν ένα μικρό θαύμα μαρμαροτεχνικής

Το 1925 συνέβη ένα γεγονός που έμελλε να σφραγίσει τη φωτογραφική της πορεία: κανείς δεν γνωρίζει εάν επρόκειτο για ανάθεση ή για δική της πρωτοβουλία, πάντως η ίδια που είχε επιλέξει να υπογράφει τις φωτογραφίες της, ανέβηκε ένα ζεστό απόγευμα του Οκτωβρίου στην Ακρόπολη συνοδευόμενη από την Mona Paeva, μια καλλονή χορεύτρια της Comedie Francaise, που έδινε εκείνη την εποχή παραστάσεις στην Αθήνα.

Ήθελε μέσω της Paeva να δώσει ζωή στα άψυχα μάρμαρα, είχε ζητήσει άδεια από τον έφορο της Ακρόπολης Αλέξανδρο Φιλαδελφέα. “Είχα πάρει μαζί μου πολλά μέτρα άκοπες μουσελίνες, αρχαϊκά πέπλα για την όμορφη μπαλαρίνα. Από τη διεύθυνση της Ακρόπολης μου είχαν πει ότι η φωτογράφιση έπρεπε να γίνει μετά το επισκεπτήριο. Έτσι για να μην είμαστε δυο κοπέλες μόνες στην ερημιά παρακάλεσα τον πατέρα μου να μας συνοδεύσει. Ήταν όμως εκεί και ο ίδιος ο Φιλαδελφέας. Μας έδειξαν το σπιτάκι του φύλακα και μας είπαν ότι η καλλιτέχνις μπορούσε να αλλάξει εκεί και να βάλει τα πέπλα που είχα φέρει μαζί μου. Η πόρτα ήταν μισάνοιχτη, και καθώς ο ήλιος έγερνε και γέμιζε με φως τον μικρό χώρο, είδα για πρώτη φορά την ξένη χορεύτρια ολόγυμνη. Μου φάνηκε πως ενσάρκωνε το πνεύμα των αρχαίων μαρμάρων! Την ρώτησα αν θα μπορούσε να ποζάρει τελείως γυμνή και δέχτηκε. Έτρεξα και ρώτησα τον Φιλαδελφέα. Η απάντησή του ήταν καταφατική: ‘Φτάνει οι φωτογραφίες να μην είναι για δημοσίευση'”.

H Mona Paeva βγαίνει από το δωμάτιο ολόγυμνη κρατώντας ένα κλαδάκι ελιάς και η Nelly’s ξεκίνησε να γράφει ιστορία…

H Nelly’s φωτογραφίζει γυμνή την Mona Paeva στην Ακρόπολη (1925)

Η Nelly’s χτυπάει πάντα δύο φορές

Κράτησε την υπόσχεσή της προς τον Φιλαδελφέα και δεν δημοσίευσε της φωτογραφίες. Έδωσε πάντως κάποια αντίγραφα στην Paeva, η οποία ελλείψη Instagram τις κράτησε για τον εαυτό της. Οι φωτογραφίες τελικά εμφανίστηκαν στο γαλλικό περιοδικό “Illustration de Paris” τέσσερα χρόνια αργότερα, προκαλώντας ύμνους θαυμασμού στη δύση και κακό χαμό στην Ελλάδα. Κάνουν λόγο για “βεβήλωση του αρχαίου βράχου”, την ίδια ώρα που η παγκόσμια κοινή γνώμη αποδέχεται τη φωτογράφιση με κύματα θαυμασμού και ελληνολατρίας. Ο Παύλος Νιρβάνας από τη στήλη του στο Ελεύθερο Βήμα σπεύδει να την υπερασπιστεί: “Διαμαρτύρομαι στο όνομα των Θεών του Ολύμπου, οι οποίοι, όπως όλοι ξέρετε, όχι μόνο περπατούσαν ξυπόλυτοι, οι άντρες αναμεμειγμένοι με τις γυναίκες, αλλά προσεύχονταν και στους ναούς τους γυμνοί”.

Η Nelly’s αναθάρρησε και αποφάσισε να προχωρήσει σε δεύτερη φωτογράφηση στην Ακρόπολη. Πρότεινε τον Νοέμβριο του 1930 στη Ρωσίδα χορεύτρια Elizaveta “Lila” Nikolska να ποζάρει και αυτή γυμνή στο βράχο της Ακρόπολης. Ο Φιλαδελφέας της έδωσε ξανά την άδεια. Αυτή τη φορά όμως η φωτογράφος έντυσε τη Nikolska με αισθησιακά αραχνοΰφαντα πέπλα για να αποφευχθούν παρόμοιες αντιδράσεις. Αυτές είναι οι φωτογραφίες που έγιναν διάσημες και εκτέθηκανστην έκθεση τουρισμού του Παρισιού, στο ελληνικό περίπτερο τουρισμού, αφήνοντας εποχή.

Η Nelly’s φωτογραφίζει γυμνή την Elizaveta “Lila” Nikolska (1930)

Το 1938 μάλιστα η Nelly’s έγινε η πρώτη φωτογράφος που φωτογράφισε μόδα στην Ακρόπολη το 1938.

Απογευματινό ένδυμα “Παρνασσός” του οίκου Τσούχλου (1938).

Την ακολούθησε ο Dior το 1951, ενώ το 2021 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έδωσε εκ νέου άδεια στον οίκο Dior για να φωτογραφίσει τη συλλογή του “resort” στον ιερό βράχο. Αρνήθηκε όμως στον Γιώργο Λάνθιμο να γυρίσει σκηνές για την καινούρια του ταινία Bugonia, ενώ παρομοίως αρνήθηκε στον οίκο Gucci το 2017 να πραγματοποιήσει στον ιερό βράχο την παρουσίαση της συλλογής, ενώπιον 300 προσκεκλημένων.

Σε τούτα ‘δω τα μάρμαρα…

Σήμερα ο Παρθενώνας είναι ξανά γυμνός. Οι σκαλωσιές έχουν αφαιρεθεί, όπως τα ελγίνεια μάρμαρα παλιότερα, από μεγάλο τμήμα του, ύστερα από αρκετά χρόνια. Το μνημείο είναι έτοιμο για να φωτογραφηθεί ξανά από τις χιλιάδες επισκέπτες του. Όμως οι σκαλωσιές θα επανέλθουν σε περίπου ένα μήνα. Είναι πραγματικά ευκαιρία για όσους αναβάλουν την επίσκεψη στο πολυτιμότερο μνημείο της πατρίδας μας, να το επισκεφτούν.

Photos credits: Μουσείο Μπενάκη, Dior, Instagram