10 απίστευτα facts για τον ύπνο που θα σας κρατήσουν άυπνους (αλλά μόνο από περιέργεια)
Ο ύπνος είναι μια μυστηριώδης κατάσταση ύπαρξης. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ύπνου μάθετε όλα όσα δεν γνωρίζατε για τον ύπνο και τον χρόνο που κοιμόμαστε.
Ο ύπνος είναι ένα πολύπλοκο και συναρπαστικό φαινόμενο. Η κατανόηση αυτών των facts μπορεί να μας βοηθήσει να βελτιώσουμε την ποιότητά του και, κατά συνέπεια, τη συνολική μας υγεία και ευεξία.
Κατά τη διάρκεια του ύπνου συμβαίνουν κάποιες φυσιολογικές αλλαγές. Ο καρδιακός ρυθμός και η αρτηριακή πίεση μειώνονται. Η αναπνοή επιβραδύνεται και γίνεται πιο τακτική. Η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται. Ορμόνες, όπως η αυξητική ορμόνη, απελευθερώνονται, υποστηρίζοντας την αποκατάσταση και την ανάπτυξη των ιστών.
Ένα ολόκληρο εργοστάσιο χημικών, ορμονών και διεργασιών λειτουργεί κάθε βράδυ ενώ εμείς κοιμόμαστε… Ας δούμε μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα γεγονότα για τον ύπνο.
Διαβάστε ακόμη: Ξυπνητήρι | Πώς οι επιτυχημένοι ξυπνούν πάντα στην ώρα τους
10 απίστευτα facts για τον ύπνο
- Κάποιοι ονειρεύονται ασπρόμαυρα
- Είμαστε τα μόνα θηλαστικά που καθυστερούμε τον ύπνο
- Ο ύπνος διαφέρει στους άνδρες και στις γυναίκες
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
- Το 15% του πληθυσμού υπνοβατεί
- Απαιτούνται 10-15 λεπτά για να κοιμηθούμε
- Ένα νέο κρεβάτι μπορεί να ενισχύσει τη διάρκεια του ύπνου
- Κανείς δεν κοιμάται συνεχόμενα όλη τη νύχτα
- Το υψόμετρο επηρεάζει τον ύπνο
- Η όσφρησή μας μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου
1. Κάποιοι ονειρεύονται ασπρόμαυρα
Περίπου το 12% των ανθρώπων βλέπουν ασπρόμαυρα όνειρα. Πριν την έλευση της έγχρωμης τηλεόρασης, το ποσοστό αυτό ήταν πολύ υψηλότερο, φτάνοντας το 75%, αποδεικνύοντας την επιρροή της τηλεόρασης στις συνήθειες του ύπνου μας. Επίσης, ορισμένοι πιστεύουν ότι τα ασπρόμαυρα όνειρα μπορεί να αντικατοπτρίζουν την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου.
Στρες, άγχος ή κατάθλιψη επηρεάζουν το περιεχόμενο και τα χρώματα των ονείρων ενώ η έλλειψη ορισμένων βιταμινών μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο που βλέπουμε όνειρα.
Διαβάστε ακόμη: Γιατί δεν θυμάμαι τα όνειρά μου; Τι λένε οι νευροεπιστήμονες
2. Είμαστε τα μόνα θηλαστικά που καθυστερούμε τον ύπνο
Η ικανότητα να αγνοούμε τα σημάδια κόπωσης και να παραμένουμε ξύπνιοι, ενώ άλλα θηλαστικά υπακούουν στις φυσικές τους ανάγκες για ύπνο, είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ιδιαίτερα ο προμετωπιαίος φλοιός, είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένος. Αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι υπεύθυνη για τη λήψη αποφάσεων, τον προγραμματισμό και τον έλεγχο των παρορμήσεων. Αυτό μας επιτρέπει να υπερβαίνουμε τις βασικές βιολογικές μας ανάγκες, όπως ο ύπνος, για να επιδιώξουμε πιο σύνθετους στόχους.
Μην ξεχνάμε πως στις σύγχρονες κοινωνίες, η πίεση για παραγωγικότητα και η διαθεσιμότητα τεχνολογίας που μας κρατά συνδεδεμένους 24/7, συχνά μας οδηγούν να παραμελούμε τον ύπνο. Τέλος, το άγχος, το στρες και η κατάθλιψη μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο και να μας δυσκολέψουν να χαλαρώσουμε ενώ ο τεχνητός φωτισμός και η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών πριν τον ύπνο μας δυσκολεύουν να κοιμηθούμε.
3. Ο ύπνος διαφέρει στους άνδρες και στις γυναίκες
Οι κιρκάδιοι ρυθμοί διαφέρουν ελαφρώς μεταξύ ανδρών και γυναικών. Οι κιρκάδιοι ρυθμοί είναι ουσιαστικά το εσωτερικό ρολόι του σώματος που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες τείνουν να έχουν ελαφρώς μικρότερο κιρκάδιο ρυθμό από τους άνδρες. Αυτό σημαίνει ότι το βιολογικό τους ρολόι “τρέχει” λίγο πιο γρήγορα. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες συχνά αισθάνονται την ανάγκη να κοιμούνται και να ξυπνούν νωρίτερα από τους άνδρες.
Περίπου το ένα τρίτο της ζωής μας το περνάμε στο κρεβάτι. Αυτό μεταφράζεται σε περίπου 25 χρόνια ύπνου!
4. Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα
Η επαρκής ξεκούραση, 7-8 ώρες ύπνου, είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του ύπνου, το σώμα παράγει και απελευθερώνει κυτοκίνες, οι οποίες είναι πρωτεΐνες που ρυθμίζουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις και βοηθούν στην καταπολέμηση λοιμώξεων και ασθενειών.
5. Το 15% του πληθυσμού υπνοβατεί
Η υπνοβασία είναι μια παραϋπνία, δηλαδή μια διαταραχή ύπνου που περιλαμβάνει ανεπιθύμητα γεγονότα ή εμπειρίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου. Το 15% του πληθυσμού βιώνει επεισόδια υπνοβασίας, κυρίως τα παιδιά, καθώς το νευρικό τους σύστημα δεν έχει ωριμάσει ακόμα.. Η κληρονομικότητα φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο.
6. Απαιτούνται 10-15 λεπτά για να κοιμηθούμε
Ο χρόνος που απαιτείται για να κοιμηθεί κάποιος, συνήθως 10-15 λεπτά, είναι ένα φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας του ύπνου. Αυτή η περίοδος ονομάζεται “λανθάνων χρόνος ύπνου” και επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες.
Το σώμα και ο εγκέφαλος χρειάζονται χρόνο για να επιβραδύνουν και να μεταβούν από την κατάσταση εγρήγορσης στην κατάσταση ύπνου. Καθώς χαλαρώνουμε, τα εγκεφαλικά μας κύματα αλλάζουν από ταχύτερα κύματα βήτα σε πιο αργά κύματα άλφα και θήτα. Οι μύες μας χαλαρώνουν σταδιακά, ενώ η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται ελαφρώς.
Η αδενοσίνη, μια χημική ουσία που συσσωρεύεται στον εγκέφαλο, κατά τη διάρκεια της ημέρας και προκαλεί υπνηλία. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, διασπάται επιτρέποντάς μας να νιώθουμε ανανεωμένοι το πρωί. Αν κοιμάστε σε λιγότερο από 5 λεπτά, πιθανότατα έχετε έλλειψη ύπνου.
7. Ένα νέο κρεβάτι μπορεί να ενισχύσει τη διάρκεια του ύπνου
Σύμφωνα με έρευνες, ένα νέο κρεβάτι μπορεί να προσθέσει έως και 42 λεπτά στον ύπνο σας. Αυτό συμβαίνει επειδή ένα παλιό στρώμα μπορεί να χάσει την υποστήριξή του, οδηγώντας σε πόνους και ενοχλήσεις. Ένα νέο στρώμα παρέχει την κατάλληλη στήριξη, βοηθώντας το σώμα να χαλαρώσει και να απολαύσετε πιο βαθύ ύπνο. Επίσης, η αίσθηση ενός νέου και άνετου κρεβατιού μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και την αίσθηση ευεξίας, οδηγώντας σε έναν πιο χαλαρωτικό ύπνο.
8. Κανείς δεν κοιμάται συνεχόμενα όλη τη νύχτα
Όλοι ξυπνάμε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, συνήθως χωρίς να το καταλάβουμε. Ο ύπνος μας αποτελείται από διάφορα στάδια, τα οποία επαναλαμβάνονται σε κύκλους. Σε κάθε κύκλο, περνάμε από ελαφρύ ύπνο, βαθύ ύπνο και ύπνο REM (Rapid Eye Movement). Κατά τη μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο, είναι πιθανό να ξυπνήσουμε στιγμιαία, αλλά συνήθως ξανακοιμόμαστε αμέσως.
Επίσης, το σώμα μας χρειάζεται να ρυθμίζει διάφορες λειτουργίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, όπως η θερμοκρασία του σώματος, η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να προκαλέσουν μικροξυπνήματα, τα οποία συνήθως δεν αντιλαμβανόμαστε.
9. Το υψόμετρο επηρεάζει τον ύπνο
Σε μεγάλα υψόμετρα, η χαμηλή περιεκτικότητα οξυγόνου δυσκολεύει τον ύπνο, οδηγώντας σε υποξία (χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα). Η υποξία μπορεί να προκαλέσει συχνές αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας, καθώς το σώμα προσπαθεί να αυξήσει την πρόσληψη οξυγόνου.
10. Η όσφρησή μας μειώνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου
Ενώ οι θόρυβοι μπορούν να μας ξυπνήσουν, οι μυρωδιές συνήθως δεν το κάνουν. Αυτό γιατί ο εγκέφαλος επικεντρώνεται στην αποκατάσταση και την εδραίωση της μνήμης, μειώνοντας την επεξεργασία εξωτερικών ερεθισμάτων. (Γι’ αυτόν τον λόγο εφευρέθηκαν οι ανιχνευτές καπνού!)
Η μείωση της όσφρησης βοηθά στην προστασία του οργανισμού από περιττά ξυπνήματα. Εάν αντιδρούσαμε σε κάθε οσμή κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο ύπνος θα ήταν συνεχώς διακοπτόμενος.
Photo credit: Istock
