Έχει συχνά αποκληθεί «Αγία». Για αιώνες παρουσιάζεται ως ο ακλόνητος πυλώνας της κοινωνίας μας, ένα ασφαλές καταφύγιο απέναντι στις «εξωτερικές» αναταράξεις. Σημείο αναφοράς όπου κάθε μέλος θα έβρισκε στήριξη, ασφάλεια και αξίες διαχρονικές. Όμως άραγε είναι έτσι τα πράγματα; Μπορούμε ακόμα να την χαρακτηρίζουμε «Αγία» όταν καθημερινά τα δελτία ειδήσεων και οι δικαστικές αίθουσες γεμίζουν από υποθέσεις που αποκαλύπτουν μια διαφορετική, δύσμορφη πραγματικότητα;

Διαβάστε ακόμη: Τα μετάλλια ανήκουν στις γυναίκες των πρωταθλητών

Ένας μύθος, μία παράδοση

Η οικογένεια στην Ελλάδα είχε πάντα έναν ιδιαίτερο ρόλο. Στηρίχτηκε σε δεσμούς αίματος, αλληλεγγύης και αφοσίωσης που σε πολλές περιπτώσεις αντικαθιστούσαν την έλλειψη κρατικών δομών. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες φρόντιζαν τα εγγόνια τους, οι γονείς “θυσιάζονταν” για τις σπουδές των παιδιών τους και οι οικογενειακές γιορτές (μαζί με τα Κυριακάτικα τραπέζια) λειτουργούσαν ως ισχυρά σημεία «εθνικής» θα λέγαμε ταυτότητας. Αυτή η παράδοση, ειδικά σε μία χώρα που υπέστη 400 χρόνια αλλόθρησκης και πολιτισμικά ξένης σκλαβιάς, κράτησε ζωντανό τον κοινωνικό ιστό και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανένας.

Διαβάστε ακόμη: Αγάπη χωρίς «πρέπει»

Μια βαθιά χαρακιά στον καθρέφτη μας

Όμως πίσω από αυτή την εικόνα της «Αγίας» ελληνικής οικογένειας, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, κρύβονται πληγές. Καθημερινά οι ειδήσεις μιλούν για παιδιά που κακοποιούνται από το στενό οικογενειακό/συγγενικό περιβάλλον. Γυναίκες πέφτουν νεκρές από συζύγους και συντρόφους. Αδέλφια μεταξύ τους «αλληλοσφάζονται» ή συνομωτούν από κοινού για να καρπωθούν την περιουσία των γονιών τους. Από την άλλη και η βία (εντός και εκτός του σχολείου), μαζί με τις συμμορίες εφήβων και την γενικότερη νεανική παραβατικότητα, είναι ένα άσχημο θέαμα και όχι μόνο. Όλα αυτά όμως, τι άλλο μπορούν να είναι εκτός από μία αντανάκλαση στον οικογενειακό καθρέφτη που όπως φαίνεται, αδυνατεί να καλλιεργήσει αγωγή, όρια, ανεκτικότητα και ενσυναίσθηση;

Το γεγονός ότι πλέον η δημόσια εκπαίδευση διαθέτει ψυχολόγους διορισμένους από το κράτος, με την τάση των διορισμών αυτών να μεγαλώνει χρόνο με τον χρόνο, όχι μόνο καταδεικνύει αλλά και επικυρώνει την ανάγκη να κολλήσουν ξανά και με πιο σωστό τρόπο τα σπασμένα κομμάτια της ελληνικής οικογένειας. Γιατί αν μη τι άλλο, αυτό που βάζει τις γερές βάσεις για μια υγιή προσωπικότητα, είναι το σχολειό εκείνο που προηγείται του επίσημου, και αυτό είναι το οικογενειακό.

Η Ελλάδα είναι σεισμογενής και η οικογένεια κουνιέται μαζί της

Η οικογενειακή κρίση είναι σαν τους σεισμούς. Πότε είναι εξαιρετικά δυνατοί και έχουν θύματα και πότε είναι μικροί και έχουν μικρές φθορές. Όμως σίγουρα όταν δεν παρατηρείς την χρόνια σεισμική δραστηριότητα και τις προειδοποιητικές δονήσεις που σε καλούν για δράση, τότε έρχεται και το τσουνάμι. Κανείς δεν αμφισβητεί την οικονομική δυσπραγία που γνώρισε τα τελευταία χρόνια η πατρίδα μας. Λένε ότι τα πολλά χρήματα μπορεί να φέρνουν δυστυχία.

Όμως και η προσπάθεια να ανταποκριθείς στις βασικές καθημερινές σου ανάγκες, γεννά όχι μόνο δυστυχία, αλλά και απελπισία, και θυμό, και οργή, και στο τέλος βία. Από την άλλη, οι βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές πεποιθήσεις που καλλιεργούνται μέσα στην οικογένεια από μικρή ηλικία, έχουν κι αυτές τις συνέπειές τους. «Οι άντρες δεν κλαίνε», «τα εν οίκω μη εν δήμω», «εντάξει, αλλά κοίτα κι εσύ να μην προκαλείς», και άλλα τέτοιου τύπου τσιτάτα, διαιωνίζουν συμπεριφορές που μπορεί να γίνουν αποκρουστικές πράξεις. Εάν σε αυτά προσθέσουμε τα «απόνερα» του covid, και φυσικά την τεράστια συμβολή της κουλτούρας των Ψηφιακών Μέσων Επικοινωνίας, τότε έχουμε ένα κοκτέιλ που δεν σου «φτιάχνει ωραίο κεφάλι», σε στέλνει κατευθείαν στα Επείγοντα!

Η οικογενειακή κρίση είναι σαν τους σεισμούς. Πότε είναι εξαιρετικά δυνατοί και έχουν θύματα και πότε είναι μικροί και έχουν μικρές φθορές.

Η οικογένεια σαν μια ζεστή φωλιά

Αν αναγνωρίζουμε ότι η οικογένεια εξακολουθεί να αποτελεί μια έμφυτη ανθρώπινη ανάγκη για μια ζεστή φωλιά, τότε αυτή η φωλιά έχει ανάγκη από μια συγκολλητική ουσία με… ουσία, προκειμένου να μην διαλυθεί. Μια οικογένεια που να δένει τα μέλη της όχι καταχρηστικά λόγω αίματος αλλά αγαπητικά, και με ελευθερία. Και για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει συλλογικά ως κοινωνία να σηκώσουμε ο καθένας μας ξεχωριστά τα μανίκια (αφού κάνουμε και μια προσωπική αυτοκριτική, πρακτική που ως Έλληνες έχουμε απέναντί της ομαδική αλλεργία!).

Ναι, χρειάζονται κι άλλες δομές, κι άλλες δράσεις και υποστήριξη (κρατική αλλά και ιδιωτική) ειδικά στα πιο ευπαθή μέλη της οικογένειας όπως είναι οι γυναίκες και τα παιδιά. Χρειάζεται επίσης ενημέρωση και επιμόρφωση των γονέων/κηδεμόνων. Στα θρανία ας μην κάθονται μόνο τα παιδιά. Ας καθίσουν και οι γονείς, που με δική τους πρωτοβουλία έφεραν στον κόσμο παιδιά, παραβλέποντας πολλές φορές και την ευθύνη που απορρέει από αυτή την επιλογή. Και φυσικά, ας εμπεδωθεί πια και στον τελευταίο πολιτικό αυτής της χώρας ότι απαιτείται συνεχώς κλιμακούμενη προσπάθεια για μια εκπαίδευση που θα αναβαθμίζεται ποιοτικά και όχι φροντιστηριακά, με έμφαση κυρίως στην κριτική σκέψη. Οικογένεια και Παιδεία πάνε χέρι-χέρι, τελεία.

Μια «Αγία» που δε λέει ν’αγιάσει!

Στην θρησκεία μας οι Άγιοι ήταν απλοί άνθρωποι με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, και αν κοιτάξουμε τον βίο τους, οι περισσότεροι είχαν τις αδυναμίες αλλά και τις «αμαρτίες» τους. Το ίδιο και η ελληνική οικογένεια. Το σώμα της απαρτίζεται από όλους μας που στην πλειονότητα είμαστε άνθρωποι απλοί με αδυναμίες και αμαρτίες. Όμως σε αντίθεση με τους Αγίους μας, εμείς φαίνεται ότι το… παρακάναμε. Τουλάχιστον αν δεν αγιάσουμε, ας προσπαθήσουμε. Η μίμηση αυτήν τη φορά θα είναι για καλό σκοπό, για ν’ ανακτηθεί ένας ξεχασμένος, σκονισμένος και αμφισβητούμενος τίτλος. Και δεν πειράζει. Από Αγία, ας γίνει και Οσία. Δεν θα τα χαλάσουμε τώρα για έναν τίτλο.