Πολλοί άνθρωποι, ευρισκόμενοι σε διάφορες διαβαθμίσεις της έννοιας του celebrity έχουν μιλήσει για ζώδια. Σπάνια, ωστόσο, οι δηλώσεις τους αποκτούν φιλοσοφικό βάρος. Κι όμως, πρόσφατα, η Margaret Atwood είπε κάτι σχετικό χαριτολογώντας, στο πλαίσιο συνέντευξης για το νέο της βιβλίο “Book of Lives: A Memoir of Sorts”. Απαντώντας στην ερώτηση εάν της αρέσει να το “κρατάει Μανιάτικο”, όπως θα λέγαμε και στα καθ’ημάς, απαντά: Δεν έχω επιλογή. Είμαι Σκορπιός. Και σε άλλο σημείο “Εμείς οι Σκορπιοί μπορούμε να γίνουμε αμείλικτοι εχθροί” (We Scorpios make implacable enemies). Η φράση προκάλεσε το σχετικό μηντιακό σούσουρο, αλλά το σούσουρο βγήκε εν πολλοίς εκτός θέματος. Επειδή η Margaret Atwood δεν έκανε αστρολογικό κουτσομπολιό, αλλά μίλησε για κάτι πολύ βαθύτερο.

Όταν η αδικία είναι βαθιά, όταν έχει κοστίσει, τότε απαιτεί κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από ένα γρήγορο “άσ’ το πίσω σου”

Λίγες ημέρες μετά, η Jodie Foster, επίσης Σκορπιός, με αφορμή συνέντευξη για την ταινία Vie Privée της Rebecca Zlotowski στην οποία πρωταγωνιστεί λέει κάτι ανάλογο. «Εμείς οι Σκορπιοί είμαστε εκδικητικοί». Έκανε χιούμορ, φυσικά, αλλά το αστείο της, όπως και της Atwood, ακουμπά ένα αληθινό ανθρώπινο σημείο. Αυτό που μας δυσκολεύει να αποκαλέσουμε με το όνομά του: τη μνήμη της αδικίας. Κάνοντας ένα βήμα πίσω, αυτό που βλέπω είναι πως δύο σημαντικές γυναίκες ανοίγουν -ηθελημένα ή αθέλητα δεν έχει σημασία- μια συζήτηση που δεν έχει να κάνει με ωροσκόπια. Έχει να κάνει με το γεγονός πως μια πληγή δεν κλείνει επειδή απλώς “πρέπει”.

Οι άλλοι συγχωρούν, οι Σκορπιοί όχι

Η Margaret Atwood. Της “Ιστορίας της Θεραπαινίδας”, η συγγραφέας που εντοπίζει τον πυρήνα της αδικίας όσο λίγοι. Είναι Σκορπιός και μιλάει για ζώδια: τα ύστερα του κόσμου. Όμως, στην ουσία, δεν μιλάει για ζώδια. Αυτό που λέει είναι ότι το “υπεράνω” κάθε φορά που κάποιος μας αδικεί δεν είναι εφικτό. Ούτε βιώσιμο. Η κοινωνία συχνά αντιμετωπίζει τη συγχώρεση σαν ηθικό KPI: “Προχώρα, ξέχνα το, μην κρατάς κακία.” Όμως δεν πάει έτσι.

Μπορείτε να διαβάσετε επίσης: Ο δικαιωματικός άνθρωπος

Αυτό που ονομάζουμε «εκδικητικότητα» είναι μια μορφή εσωτερικής δικαιοσύνης: όταν το συναίσθημα πονάει, η λογική δεν μπορεί απλώς να πατήσει delete.

Ενδεχομένως είναι εφαρμόσιμο όταν μιλάμε για μικροπράγματα. Όταν όμως η αδικία είναι βαθιά, όταν την έχετε πληρώσει ψυχικά, επαγγελματικά, προσωπικά… Τότε θέλει κάτι πολύ πιο ουσιαστικό από ένα γρήγορο “άσ’ το πίσω σου”. Κι εδώ ελλοχεύει μια μεγάλη αλήθεια: η μη συγχώρεση δεν είναι εκδικητικότητα. Είναι αυτοπροστασία. Το να μην ξεχνάς ποιος δημιούργησε το τραύμα δεν είναι μνησικακία. Είναι ένστικτο. Είναι τρόπος να χαράξεις όρια, να αποφύγεις επανάληψη της ζημιάς, να καταλάβεις πώς θέλεις να σε αντιμετωπίζουν οι άλλοι. Η σωστή λέξη δεν είναι εκδίκηση, είναι επιβίωση.

Η μνήμη της αδικίας είναι εργαλείο, όχι δυσλειτουργία

Η Atwood συχνά γράφει για τη μνήμη ως πολιτική πράξη. Μνήμη σημαίνει ότι δεν αφήνω το τραύμα να επαναληφθεί στο σκοτάδι. Η μνήμη μπορεί να γίνει πράξη αντίστασης. Όχι απαραιτήτως (ή όχι μόνο) απέναντι στα πρόσωπα. Περισσότερο απέναντι στη λογική που επιμένει ότι πρέπει πάντα να “αφήνουμε πίσω μας” πράγματα που δεν διορθώθηκαν ποτέ.

Στην πραγματικότητα, αυτό που ονομάζουμε «εκδικητικότητα» στους Σκορπιούς (και γενικά στους ανθρώπους) δεν είναι τίποτα άλλο από απροθυμία να προσποιηθούμε πως δεν συνέβη κάτι που πόνεσε. Είναι μια μορφή εσωτερικής δικαιοσύνης: όταν το συναίσθημα πονάει, η λογική δεν μπορεί απλώς να πατήσει delete.

Και για να το δούμε με ειλικρίνεια, τις περισσότερες φορές δεν ζητάμε εκδίκηση. Ζητάμε αναγνώριση. Μια συγγνώμη που δεν είπε το πρόσωπο που έπρεπε, όταν έπρεπε. Την ευθύνη που δεν πήρε. Το τραύμα που δεν αντιμετωπίστηκε στην ώρα του. Μέχρι τότε, η “μη συγχώρεση” δεν είναι σκληρότητα, είναι στάση αξιοπρέπειας.

Σε τελική ανάλυση, δεν χρειάζεται να ντρέπεστε αν δεν σας βγαίνει η “καλή” εκδοχή της μεγαλοψυχίας 24/7. Κατά το Σωκρατικό “ουδείς εκών κακός”, δεν είναι κακία. Απλώς ανθρώπινη ποιότητα. Μια διάσημη συγγραφέας και μια διάσημη ηθοποιός απλώς μας θύμησαν, ζωδιακώς, έστω, μιαν αλήθεια. Μπορείς να είσαι καλός άνθρωπος και ταυτόχρονα να μην ξεχνάς όσα σε διέλυσαν. Κι αν αυτό είναι “σκορπίσιο”, τότε ίσως όλοι έχουμε ανάγκη μια μικρή δόση Σκορπιού μέσα μας.

Photo credit: Getty Images  / Creative: Ανδρέας Κωστόπουλος