Στην Ισλανδία, τα Χριστούγεννα ξεκινούν με το έθιμο “Jólabókaflóðið”. Τα “Χριστούγεννα”, “Γιολ” στα ισλανδικά, είναι η λέξη με την οποία ξεκινάει το κορυφαίο εορταστικό έθιμο της χώρας: το “Γιολαμποκαφλοάιγ”. Η προφορά της λέξης είναι αδύνατη για εμάς, αλλά η μεταφορά του εθίμου στη χώρα μας είναι πανεύκολη: τη βραδιά των Χριστουγέννων, οι Ισλανδοί χαρίζουν ο ένας στον άλλον βιβλία, είτε περιλαμβάνονται στη λίστα δώρων τους είτε όχι, τα οποία διαβάζουν αμέσως και μετά τα συζητούν πίνοντας μια ζεστή σοκολάτα.Η Ισλανδία έχει επιλέξει τη λογοτεχνία ως υποχρεωτική οικογενειακή δραστηριότητα, ακόμη και για εφήβους, και όλα δείχνουν ότι η ιδέα λειτουργεί.

Διαβάστε ακόμη: Last Christmas, this Christmas…

Αυτή η παράδοση δεν προέρχεται από ένα γεγονός που συνέβη στο μακρινό παρελθόν, αλλά ξεκίνησε από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκείνη την εποχή, το χαρτί ήταν ένα από τα λίγα είδη που ήταν ακόμη διαθέσιμα. Οι Ισλανδοί το χρησιμοποιούσαν για να γράφουν, να εκτυπώνουν και να συνεχίζουν να ανταλλάσσουν δώρα, παρά τους όποιους περιορισμούς. Ως αποτέλεσμα, τα βιβλία έγιναν η πιο λογική (και υψηλότερης ποιότητας) επιλογή, ιδιαίτερα αν αναλογιστούν πως η άλλη εναλλακτική τους ως προσφοράς δώρου εκεινή ήταν το περιβόητο “χάκαρλ”, ο “καρχαρίας σε ζύμωση”, ο κορυφαίος ισλανδικός μεζές, ένα από τα ελάχιστα ντελικατέσεν που ο Anthony Bourdain, χαρακτήρισε ως “αηδία”! Από τότε, κανείς δεν έχει νιώσει πραγματικά την ανάγκη να επιστρέψει αποκλειστικά στα συνηθισμένα δώρα που ανταλλάσσει συνήθως μεταξύ της, όση ανθρωπότητα εορτάζει.

Διαβάστε ακόμη: Όταν η σχέση τελειώνει

Σήμερα, η ισλανδική βιομηχανία βιβλίων έχει αγκαλιάσει πλήρως αυτήν την εθνική παράδοση: μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, κυκλοφορούν οι περισσότερες νέες εκδόσεις, καθώς όλοι ετοιμάζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο τους και τις λίστες δώρων τους… Ένας επίσημος κατάλογος, ο “Bókatíðindi”, αποστέλλεται σε κάθε νοικοκυριό τον Νοέμβριο για να καθοδηγήσει τις επιλογές τους, στην πλειοψηφία τους εκδόσεις Ισλανδών συγγραφέων. Είναι ένα πολύ καλά οργανωμένο σύστημα όπου όλοι παίζουν τον ρόλο τους: συγγραφείς, εκδότες, βιβλιοπώλες και οικογένειες. Δημόσιες αναγνώσεις συνήθως διοργανώνονται σε καφετέριες και βιβλιοπωλεία, μερικές φορές με τη συμμετοχή των ίδιων των συγγραφέων.

Πίσω όμως από αυτή τη λογοτεχνική απόλαυση κρύβεται ένα πολύ πιο σοβαρό ζήτημα: η διατήρηση της ισλανδικής γλώσσας. Όπως εξηγεί ο Ισλανδός πρέσβης, αυτή η στιγμή συλλογικής ανάγνωσης λειτουργεί ως προπύργιο ενάντια στην πολιτισμική διάβρωση. Και αν το φαινόμενο είναι τόσο ελκυστικό, είναι επειδή πληροί όλες τις προϋποθέσεις για ονειρεμένα Χριστούγεννα:

ζεστασιά, μοίρασμα, συζήτηση και καθόλου άγχος για την εύρεση παιχνιδιών ή άλλων κατάλληλων δώρων

σε συγκεκριμένους ανθρώπους και την σπατάλη χρημάτων.

Μήπως, λοιπόν, πρέπει να υιοθετήσουμε το “Jólabókaflóðið”; Δεδομένου ότι και τα περισσότερα βράδια του Δεκεμβρίου καταλήγουν ήδη με μια κουβέρτα, τσάι και μια τηλεοπτική εκπομπή, η αντικατάσταση της οθόνης με ένα μυθιστόρημα μπορεί να γίνει η πιο ειρηνική μας επανάσταση.

Είναι γεγονός πως ένα βιβλίο μπορεί να χαρακτηριστεί ως το κορυφαίο value for money δώρο που μπορεί να δεχτεί κάποιος, σκεφτείτε ένα λογοτεχνικό αριστούργημα που κοστίζει το πολύ 20-30 ευρώ: όσο ένα κιλό αριστουργηματικοί κουραμπιέδες. Οπότε η “Χριστουγεννιάτικη βιβλιοπλημμύρα”, όπως μεταφράζεται ακριβώς η ονομασία του εθίμου, είναι κάτι που μπορεί να μας συμπαρασύρει σε μια διαφορετική ζωή

Creative Ανδρέας Κωστόπουλος, @bjork