Με χωρίζουν σχεδόν 30 χρόνια από την πρώτη φορά που έδωσα Πανελλήνιες. Η διαδικασία αυτή ήταν από τις χειρότερες και πιο ψυχοφθόρες της ζωής μου. Το ίδιο ισχύει και για πολλούς ανθρώπους που γνωρίζω. Όμως, στην περίπτωση που κάποιος ρωτήσει εάν θα το ξανάκανα, θα του πω εμφατικά και χωρίς δεύτερη σκέψη “ναι”. Κι άιντε τώρα, αυτό το αλλοπρόσαλλο πράγμα να το εξηγήσω στην κόρη μου, που ετοιμάζεται να δώσει το πρώτο της μάθημα…

Μπορείτε να διαβάσετε επίσης: Μήπως η φιλία μετά τα 45 είναι ουτοπία;

Οι boomers και οι Πανελλήνιες

Ως μαθήτρια υπήρξα εξόχως αυτάρκης. Δεν με είχαν “διαβάσει” ποτέ. Από μικρό παιδάκι, δεν ανεχόμουν εύκολα άνθρωπο δίπλα μου όταν μελετούσα. Μόνη μου ήταν καλύτερα. Πιθανότατα έπαιξε ρόλο και το γεγονός πως οι δικοί μου δεν είχαν την παραμικρή σχέση με την όλη διαδικασία. Ούτε ήταν αυτό που θα έλεγε κανείς “διαβασμένοι” με το συμβατικό νόημα του όρου και εντός πολλών εισαγωγικών. Εκτιμούσαν ανέκαθεν τη μόρφωση, την ενίσχυαν οικονομικά είτε μπορούσαν είτε όχι, και ήταν η μόνιμη επωδός τους όσο μεγάλωνα. “Να μορφωθείς, να γίνεις άνθρωπος.”

Ωστόσο, όπως ισχύει για πολλούς της γενιάς μου, οι boomers γονείς μας δεν είχαν οι ίδιοι τις “σπουδές”. Αγαπούσαν τα γράμματα, οι περισσότεροι τα θεωρούσαν και τα θεωρούν κλειδί για καλύτερη ζωή. Δεν είχαν, ωστόσο, το επίπεδο εκπαίδευσης που θα αποκτούσαμε εμείς μέσα στην αμέσως επόμενη δεκαετία. Για εκείνους ήταν αξία μεν, ανοίκεια δε. Κάτι που τους προκαλούσε θαυμασμό, αλλά και λίγο δέος. “Να, μορφωθείς, ναι. Αλλά, πέρα από το να πληρώσω τα φροντιστήριά σου, δεν ξέρω τί άλλο μπορώ να κάνω για να σε βοηθήσω.” Και η διαδικασία των Πανελληνίων τους προκαλούσε δέος. “Το παιδί διαβάζει”, και νεκρική σιγή σε δύο οικοδομικά τετράγωνα άμα τη εμφανίσει. Κι αυτό το θεωρούσαν -και, με βάση τα δεδομένα, ήταν- αρκετό.

Αυτονομία, μέχρι το παιδί σου να δώσει Πανελλήνιες

Όπως είναι λογικό, αυτήν την αντίληψη περί αυτονομίας την πέρασα και στα παιδιά μου. Αυτονομία, λοιπόν. Αλλά και συνείδηση του τί κάνουν, και γιατί. “Διαβάζεις για σένα. Όχι για εμένα. Δεν θα επηρεάσει εμένα το εαν εσύ μάθεις φυσική, μαθηματικά, αρχαία ή λατινικά. Η μόρφωσή σου δεν θα αλλάξει τη ζωή μου. Τη δική σου ζωή, όμως, θα την αλλάξει ριζικά. Είτε μπεις στο Πανεπιστήμιο, είτε όχι.” Και έχουμε πορευτεί, χρόνια τώρα, με αυτή τη συνθήκη. Μέχρι φέτος, που η μεγάλη μου κόρη δίνει Πανελλήνιες.

Πόσες φορές μπορεί μια μάνα να ακούσει για το ψαλιδάκι μανικιουρίστα της Πορκίας χωρίς να ουρλιάξει;

Από την αρχή της χρονιάς μου ζήτησε να τη βοηθήσω, κυρίως στα μαθήματα που χρειάζονται “παπαγαλία”. Θέλει κάποιον να της κρατάει τα λόγια. Σαν να κάνει προετοιμασία για παράσταση. Κι αν το καλοσκεφτεί κανείς, αυτό είναι. Προετοιμασία για μια one-off παράσταση, η οποία θα κρίνει, ως έναν βαθμό, τη διαδρομή της για τα επόμενα χρόνια. Τι να μαθαίνεις απέξω τον Εθνικό Διχασμό στην ιστορία, τι τον μονόλογο της Νόρα στο τέλος του “Κουκλόσπιτου” του Ίψεν. Ίδιο πράγμα. Σχεδόν.

Να μην τα πολυλογώ. Εκείνη κι εγώ μαζί μπήκαμε στον χορό από την αρχή της χρονιάς. Και κάνω φέτος ό,τι δεν έκανα τότε. Διαβάζω για τις Πανελλήνιες με παρέα. Trigger αδιανόητο κάποιες φορές, πιάνω τον εαυτό μου να ανατριχιάζει και να ιδρώνει -μα, είναι δυνατόν, 30 χρόνια μετά; Κι όμως. Το προσπερνώ και προσπαθώ να γίνω αποτελεσματική.

Παρατηρώ με ενδιαφέρον πως η λογική των Πανελληνίων σε κάποια πράγματα έχει αλλάξει, σε άλλα ελάχιστα. Τα λατινικά, για παράδειγμα, έχουν μείνει ίδια κι απαράλλαχτα. Μόνο που τα κείμενα είναι λιγότερα. Μέσα στη χρονιά, η κόρη μου γκρίνιαζε για τον όγκο. “Είναι πολλά, ρε μαμά.” “Τι μου λες, παιδί μου; Πολλά τα 35 κείμενα; Στην εποχή μου, εμείς δίναμε 50.” Ναι, το ξεστόμισα. Και δαγκώθηκα. “Εμείς στην εποχή μας…” Oh, dear! Έχω αρχίσει να γίνομαι η μάνα μου. Το προσπερνώ κι αυτό με συνοπτικές διαδικασίες. Έχουμε λατινικά να διαβάσουμε.

Το ταξίδι μετράει -καλά, και ο προορισμός, αλλά δεν θα το βάλουμε μαράζι

Δεν ξέρω εάν θα περάσει. Το εύχομαι επειδή το θέλει η ίδια. Αυτό που ξέρω είναι πως κάνω ό,τι μπορώ για να την βοηθήσω να κρατήσει από αυτήν την ούτως ή άλλως ψυχοφθόρα διαδικασία μόνο το καλό κομμάτι. Την οργάνωση που αναγκαστικά έβαλε στη ζωή της. Τη συστηματικότητα, επίσης. Κάποιες γνώσεις, προφανώς. Κυρίως, όμως, το συναίσθημα πως έχει περάσει με επιτυχία μέσα από ένα όχι εύκολο μονοπάτι. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος.

Photo credit: cottonbro studio