Ζούμε σε μια εποχή που οι ανισότητες παραμένουν, οι έμφυλες διακρίσεις αναπαράγονται ύπουλα και οι γυναίκες συνεχίζουν να παλεύουν για τα αυτονόητα. Κι όμως, αν ρωτήσεις μια νεαρή γυναίκα αν είναι φεμινίστρια, συχνά θα δεις δισταγμό. Μπορεί να σου πει «όχι», να αποφύγει την ταμπέλα ή να απαντήσει με ένα επιφυλακτικό «δεν είμαι ακτιβίστρια». Τι συνέβη στον φεμινισμό; Πότε και γιατί άρχισε να πνέει τα λοίσθια;

Διαβάστε ακόμη: Το υψωμένο δάχτυλο δεν θα κρατήσει ποτέ το χέρι σου

Ο φεμινισμός, όπως ξεκίνησε, ήταν ένα καθαρό κίνημα για ισότητα. Δικαίωμα ψήφου, ίσες αμοιβές, σεξουαλική αυτοδιάθεση, προστασία από τη βία. Ήταν πολιτικός, δυναμικός, ριζοσπαστικός. Κατέβηκε στον δρόμο, προκάλεσε, άλλαξε συνειδήσεις και νομοθεσίες. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη συμβολή του στην πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών.

Όμως σήμερα, στην εποχή των social media, των ατομικών αφηγήσεων και των influencers, ο φεμινισμός δείχνει πιο διαιρεμένος από ποτέ. Ένα νέο τοπίο έχει αναδυθεί: ο νεοφεμινισμός και ο μεταφεμινισμός.

Διαβάστε ακόμη: Me, my cell and I: Υπήρχε ζωή πριν το κινητό;

Ο πρώτος, ο νεοφεμινισμός, φέρει τα χαρακτηριστικά της εποχής: έχει προσωπικό τόνο, υιοθετεί τη γλώσσα του wellness και της ενδυνάμωσης (empowerment), αναδεικνύει το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Μιλάει για το σώμα, το σεξ, τη μητρότητα, τη συμπερίληψη. Όμως συχνά κατηγορείται ότι επικεντρώνεται στο άτομο και όχι στη συλλογική δράση. Πως τελικά εξαντλείται σε hashtags, T-shirts με σλόγκαν και viral stories.

Ο μεταφεμινισμός από την άλλη είναι ακόμα πιο σύνθετος: δεν αρνείται τον φεμινισμό, αλλά τον επανεξετάζει. Τον ειρωνεύεται, τον αναλύει, τον θέτει υπό αμφισβήτηση. Υποστηρίζει ότι η γυναίκα σήμερα είναι ελεύθερη να επιλέξει ακόμα και να συμμορφωθεί με παραδοσιακά πρότυπα, αρκεί να το κάνει συνειδητά. Μπορεί δηλαδή να αγαπά τα τακούνια, να θέλει γάμο και παιδιά, να μη θέλει καριέρα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υποτάσσεται στο πατριαρχικό μοντέλο. Αυτός ο σχετικισμός όμως αφήνει πολλά ερωτήματα αναπάντητα.

Και στη μέση όλων αυτών, μια γενιά γυναικών που ζει την αντίφαση: έχει μεγαλώσει με το αφήγημα της ισότητας, αλλά βιώνει την ανισότητα στην εργασία, την ανασφάλεια στον δημόσιο χώρο, την έλλειψη ισότιμης εκπροσώπησης. Που προσπαθεί να είναι τα πάντα: καλή επαγγελματίας, μητέρα, σύντροφος, όμορφη, δυνατή, αλλά εξαντλείται στην προσπάθεια. Που βλέπει τη λέξη «φεμινίστρια» να γίνεται πεδίο πολεμικής, ακόμα και μεταξύ των ίδιων των γυναικών.

Άρα τι κάνουν οι γυναίκες σήμερα; Διεκδικούν, αλλά αλλιώς.

Συχνά σιωπηλά, μέσα από την καθημερινότητά τους: στο δικαίωμα να μη ζητούν συγγνώμη για την άποψή τους. Να αρνούνται τη σεξουαλική παρενόχληση. Να απαιτούν ίσες απολαβές. Να καταγγέλλουν την έμφυλη βία, ακόμα και στα social media. Ο φεμινισμός, μπορεί να μη φωνάζει πια όπως πριν, αλλά υπάρχει: διαχυμένος, πολυδιάστατος, ενίοτε αντιφατικός. Και ίσως εκεί ακριβώς βρίσκεται και η δύναμή του: στο ότι μπορεί να μεταμορφώνεται και να επιβιώνει, αρκεί να μη ξεχνά τον σκοπό του.

Γιατί οι ανισότητες είναι ακόμη εδώ. Και αν οι γυναίκες σταματήσουν να είναι φεμινίστριες, με όποια μορφή το επιλέξουν, τότε ποιος θα συνεχίσει τον αγώνα;

Photo credit: Imdb