Αρκεί να περπατήσετε στους διαδρόμους ενός καταστήματος καλλυντικών και θα δείτε δεκάδες προϊόντα που υπόσχονται να μαλακώσουν το δέρμα, να μυρίζετε καλύτερα, να επιμηκύνουν τις βλεφαρίδες, να μειώσουν τις ρυτίδες, να αλλάξουν το χρώμα των μαλλιών.

Δείτε ακόμη: Κραγιόν: Το λάθος που κάνουμε όταν το επιλέγουμε μετά τα 50

Πολλές όμως από αυτές τις υποσχέσεις βασίζονται σε χημικές ουσίες που μπορεί να διαταράξουν το ενδοκρινικό σας σύστημα. Οι ουσίες αυτές, γνωστές ως ενδοκρινικοί διαταράκτες (EDCs), απορροφώνται από το δέρμα και μιμούνται ή παρεμβαίνουν στις φυσικές ορμόνες του σώματος, διαταράσσοντας την ορμονική ισορροπία. Έτσι επηρεάζουν δυνητικά την ωορρηξία και τον εμμηνορροϊκό κύκλο, την ποιότητα του σπέρματος και τη συνολική αναπαραγωγική υγεία.

Ενώ η περιστασιακή χρήση μπορεί να μην αποτελεί σημαντική απειλή, η παρατεταμένη έκθεση σε αυτές τις χημικές ουσίες θα μπορούσε να επηρεάσει τη γονιμότητα, τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης και την εμβρυϊκή ανάπτυξη. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς τα περισσότερα προϊόντα προσωπικής φροντίδας απευθύνονται σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.

Οι κυριότερες ουσίες που δρουν ως ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι:

1. Ta parabens

Tα parabens είναι ομάδα ουσιών που χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά σε ευρύ φάσμα καλλυντικών προϊόντων, όπως σαμπουάν, ενυδατικές κρέμες, τζελ ξυρίσματος, μακιγιάζ και οδοντόκρεμες. Έχουν ανιχνευτεί στα ούρα περισσότερων από το 90% των ατόμων που συμμετείχαν σε έρευνες, με τα επίπεδα στις γυναίκες να είναι 5-10 φορές υψηλότερα από ό,τι στους άνδρες. Σε μελέτες σε ζώα, έχουν επιδείξει ασθενή οιστρογονική δράση καθώς και αντιανδρογονικές ιδιότητες και θυρεοειδικές επιδράσεις. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν συσχετίσεις των συγκεντρώσεων των parabens στα ούρα με χαμηλότερη ποιότητα σπέρματος στους άνδρες καθώς και με διαταραχές των ορμονών του φύλου, συντομότερους εμμηνορροϊκούς κύκλους και χαμηλότερο αριθμό ωοθυλακίων στις γυναίκες.

2. Οι φθαλικές ενώσεις

Οι φθαλικοί εστέρες χρησιμοποιούνται σε μεγάλο εύρος προϊόντων προσωπικής φροντίδας: καλλυντικά, σαπούνια, αφρόλουτρα, σαμπουάν, αρώματα, βερνίκια νυχιών. Έχουν συσχετιστεί με κακή ποιότητα σπέρματος και στειρότητα στους άνδρες, ενώ στα νεαρά κορίτσια και στις γυναίκες ευθύνονται για πρόωρη αρχή της περιόδου, διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα, αυξημένο κίνδυνο ενδομητρίωσης, Σε περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης, έχουν συνδεθεί με χαμηλότερη παραγωγή ωαρίων και μειωμένες πιθανότητες εμφύτευσης. Σε μελέτες σε ζώα φάνηκε να σχετίζονται με μεγαλύτερους οιστρικούς κύκλους και ανωορρηξία.

(Envato)

3. Το triclosan

Το triclosan είναι αντιμικροβιακή ουσία που σκοτώνει ή αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιείται σε σαπούνια, αντισηπτικά, οδοντόκρεμες, στοματικά διαλύματα, κρέμες κατά της ακμής και αποσμητικά. Δοκιμές σε ανθρώπινα κύτταρα έχουν καταδείξει τη δυνατότητα του triclosan να δρα ως αντιοιστρογόνο και/ή αντιανδρογόνο λόγω της ιδιότητάς του να συνδέεται με τους υποδοχείς των αντίστοιχων ορμονών. Στους ανθρώπους, έχει συσχετιστεί με χειρότερη ποιότητα σπέρματος και χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

4. Tα αντηλιακά φίλτρα

Τα χημικά φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) είναι οργανικές ενώσεις με εξαιρετική ικανότητα απορρόφησης του υπεριώδους φωτός του ήλιου. Χρησιμοποιούνται σε αντηλιακά, κρέμες προσώπου, makeup, κραγιόν. Μία κατηγορία φίλτρων UV, οι βενζοφαινόνες, παρουσιάζουν οιστρογονικές και αντιανδρογονικές ιδιότητες in vitro. Η έκθεση αρουραίων σε βενζοφαινόνη οδηγεί σε αλλαγές στην πυκνότητα και την ποιότητα του σπέρματος, στη διάρκεια του κύκλου και στο βάρος και την ιστοπαθολογία των οργάνων αναπαραγωγής. Επιπλέον, οι βενζοφαινόνες φαίνεται ότι επηρεάζουν ορμονοεξαρτώμενες ασθένειες και σχετίζονται με δυσμενείς επιδράσεις στα νεογέννητα.

5. Τα αρώματα musk

Τα συνθετικά αρώματα musk έχουν επίσης συσχετιστεί με μειωμένη γονιμότητα. Τα επίπεδα τους στο αίμα έχουν συσχετιστεί με γυναικολογικά προβλήματα σε γυναίκες πριν από την εμμηνόρροια, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσαν να παρεμβαίνουν στο μονοπάτι υποθαλάμου-ωοθηκών. Κάποια δρουν ως ανταγωνιστές των υποδοχέων β-οιστρογόνων, ανδρογόνων και προγεστερόνης.

6. Οι αιθέρες γλυκόλης

Οι αιθέρες γλυκόλης χρησιμοποιούνται ως διαλύτες σε διάφορα καλλυντικά και προϊόντα προσωπικής φροντίδας, όπως αρώματα, λοσιόν και κρέμες. Σε μελέτες σε ζώα, έχουν καταδείξει δυσμενείς επιδράσεις στη λειτουργία των ωοθηκών και στην παραγωγή και την ποιότητα του σπέρματος, ενώ η επαγγελματική έκθεση στις ουσίες αυτές έχει συνδεθεί με διαταραχές του εμμηνορροϊκού κύκλου και αυτόματες αποβολές.

Δείτε ακόμη: 6 διαχρονικές προτάσεις για κοντά νύχια

Πώς να προστατευτείτε

Οι ευρωπαϊκές χώρες απαγορεύουν ή περιορίζουν αυστηρά τη χρήση ορισμένων ενδοκρινικών διαταρακτών. Επειδή, όμως, η αγορά προϊόντων απευθείας από το εξωτερικό μέσω του διαδικτύου έχει επεκταθεί τα τελευταία χρόνια, ενδεχομένως πολλά από τα προϊόντα (π.χ. μακιγιάζ) που χρησιμοποιείτε να περιέχουν τέτοιες ενώσεις. Για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο για τη γονιμότητά σας:

  • Διαβάστε τις ετικέτες και επιλέξτε προϊόντα που αναγράφουν «χωρίς paraben», “χωρίς φθαλικούς εστέρες” και “μη τοξικά”.
  • Προτιμήστε φυσικές εναλλακτικές λύσεις, όπως βιολογικά ή φυτικής προέλευσης προϊόντα ομορφιάς.
  • Επιλέξτε προϊόντα χωρίς άρωμα.
  • Περιορίστε τη χρήση προϊόντων για να ελαχιστοποιήσετε την έκθεση σε χημικές ουσίες.

Άλλωστε όμορφη γυναίκα είναι η υγιής γυναίκα.

Πηγές:
1. Martín-Pozo, L., Gómez-Regalado, M. del C., Moscoso-Ruiz, I., & Zafra-Gómez, A. (2021). Analytical methods for the determination of endocrine disrupting chemicals in cosmetics and personal care products: A review. Talanta, 234, 122642.
2. Hipwell, A. E., Kahn, L. G., Factor-Litvak, P., Porucznik, C. A., Siegel, E. L., Fichorova, R. N., Hamman, R. F., Klein-Fedyshin, M., Harley, K. G., & program collaborators for Environmental influences on Child Health Outcomes (2019). Exposure to non-persistent chemicals in consumer products and fecundability: a systematic review. Human reproduction update, 25(1), 51–71.

Photo credit: Envato