Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των ματιών μας. Η επένδυση στα σωστά γυαλιά ηλίου μας βοηθάει να μειώσουμε τον κίνδυνο οφθαλμικών παθήσεων, όπως ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ποια είναι όμως η ιστορία τους και πώς μετατράπηκαν από προστατευτικά εξαρτήματα σε fashion statement αξεσουάρ;

Τα “κόλπα” των αρχαίων

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Νέρωνας παρακολουθούσε τους αγώνες των μονομάχων μέσα από πράσινους πολύτιμους λίθους, ώστε να προστατεύει τα μάτια του από την εκτυφλωτική λάμψη του ήλιου. Αυτά τα σμαράγδια αποτέλεσαν τους πρόδρομους των γυαλιών.
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί των Inuit στις αρκτικές περιοχές της Βόρειας Αμερικής κατασκεύασαν τα πρώτα γνωστά παραδείγματα “γυαλιών για το χιόνι”. Γνωστά ως nigaugek ή igguag, αναπτύχθηκαν πριν από περίπου 2.000 χρόνια. Κατασκευάζονταν από πολλά είδη υλικών, όπως ξύλο, κέρατα ταράνδων ή οστά φάλαινας. Μικρές σχισμές περιόριζαν την ποσότητα του ηλιακού φωτός που έφτανε στο μάτι.

Inuit με γυαλιά χιονιού (Julian Idrobo from Winnipeg, Canada, Wikimedia Commons)

Τα πρώτα γυαλιά ηλίου

Τα πρώτα γυαλιά ηλίου, κατασκευασμένα από επίπεδα τζάμια καπνία χαλαζία χρησιμοποιήθηκαν στην Κίνα τον 12ο αιώνα. Γραπτές μαρτυρίες αναφέρουν τη χρήση τέτοιων κρυστάλλινων γυαλιών από δικαστές στα αρχαία κινεζικά δικαστήρια για να κρύψουν τις εκφράσεις του προσώπου τους από τους κατηγορούμενους και τους μάρτυρες.

Ο Άγγλος οπτικός James Ayscough άρχισε να πειραματίζεται με χρωματιστούς φακούς γύρω στο 1752. Σκοπός των μπλε και των πράσινων τζαμιών δεν ήταν η προστασία από τον ήλιο αλλά η διόρθωση βλαβών της όρασης.

Τον 18ο αιώνα, οι εύπορες κυρίες της Βενετίας κρατούσαν γυαλιά πράσινου χρώματος σε σκελετό από κέλυφος χελώνας, με λαβή παρόμοια με εκείνη του καθρέφτη χειρός. Αυτά τα “γυαλιά για γόνδολα” χρησιμοποιούνταν για να προστατεύουν τα μάτια τους και τα μάτια των παιδιών τους από τις ακτίνες του ήλιου που αντανακλούνταν στο νερό των καναλιών. Σε μία παραλλαγή τους – τα λεγόμενα γυαλιά Goldoni – έφεραν στο πλάι κομμάτια μεταξωτού προστατευτικού υφάσματος.

Στην υπηρεσία του πολέμου

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα γυαλιά ηλίου έφτασαν σε νέα ύψη – κυριολεκτικά. Το Σώμα Αεροπορίας Στρατού των ΗΠΑ ζήτησε τη βοήθεια της εταιρείας Bausch & Lomb για την κατασκευή των πρώτων anti-glare γυαλιών. Τα “Ray – Ban aviators” είναι ακόμα και σήμερα από τα πιο αγαπημένα μοντέλα.

 

Σήμα κατατεθέν των σταρ

Από τη δεκαετία του 1930 τα γυαλιά ηλίου είχαν βρει μεγάλη απήχηση στους πρωταγωνιστές του κινηματογράφου. Άλλοτε για να προστατεύουν τα μάτια τους από τα έντονα φώτα των στούντιο και τα φλας των παπαράτσι και άλλοτε για να κρύβονται από τα αδιάκριτα βλέμματα των θαυμαστών τους.

Τα υπερμεγέθη μαύρα γυαλιά ηλίου της Audrey Hepburn έχουν γίνει συνώνυμα με την ταινία Breakfast at Tiffany’s (1961) και τον χαρακτήρα της Holly Golightly.

Αντίστοιχα, τα γυαλιά ηλίου Persol του Steve McQueen στο The Thomas Crown Affair (1968) τον βοήθησαν να εδραιωθεί ως σύμβολο του ανδρικού στυλ. Από τότε πολλές διασημότητες έχουν συνδέσει το όνομά και την ταυτότητά τους με το συγκεκριμένο εξάρτημα: η Jackie Kennedy, o Bono, o Elton John.

Διαθέσιμα σε μια μεγάλη ποικιλία στιλ, τα γυαλιά ηλίου σήμερα μπορούν να αναδείξουν κάθε ρούχο ή εμφάνιση. Είναι πλέον κάτι περισσότερο από μέσο προστασίας. Είναι μέσο αυτοέκφρασης.

Αν και εύθραυστα, αποδείχτηκαν εξαιρετικά ανθεκτικά στη δοκιμασία του χρόνου, από τις αρένες της αρχαίας Ρώμη μέχρι τις σύγχρονες πασαρέλες.

Photo credit: Trailer screenshot, Public domain, via Wikimedia Commons