Ήξερα ότι στέκομαι απέναντι σε έναν άνθρωπο που διαμόρφωσε μια ολόκληρη γλώσσα. Ήταν στην εκπομπή «Επίδειξη Τέχνης», με την Κατερίνα Ζαχαροπούλου, για τη δημόσια τηλεόραση. Μιλούσαμε για τη σχέση τέχνης και μόδας, αλλά η κουβέντα μας πήγε πολύ πιο μακριά, στον χρόνο, στην αισθητική, στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Robert Wilson, αυστηρός, μελετημένος, κομψός, ευαίσθητος, καθόταν με το βλέμμα καρφωμένο στο φως. Έμοιαζε να το ερευνά με τον ίδιο τρόπο που ερευνούσε μια παύση στη σκηνή.

Το φως είναι αυτό που δημιουργεί τον χώρο. Είναι αυτό που μας βοηθά να ακούμε και να βλέπουμε. Δεν λέω ιστορίες, δημιουργώ εμπειρίες.

 

Robert Wilson

Διαβάστε ακόμη: Οι κορυφαίοι φωτογράφοι μόδας: ο Paolo Roversi είναι ένας

Κι εμείς τις διαβάσαμε, τις νιώσαμε, μας στοιχειώνουν ακόμη. “Με θλίψη ανακοινώνουμε τον θάνατο του Robert M. Wilson, καλλιτέχνη, σκηνοθέτη θεάτρου και όπερας, αρχιτέκτονα, σχεδιαστή σκηνικών και φωτισμών, εικαστικού καλλιτέχνη και ιδρυτή του The Watermill Center”, διαβάζουμε στην επίσημη ιστοσελίδα του, για να ενημερωθούμε πως προηγήθηκε σύντομη ασθένεια. Ενώ αντιμετώπιζε τη διάγνωσή του με καθαρό βλέμμα και αποφασιστικότητα, ένιωθε την ανάγκη να συνεχίσει να εργάζεται και να δημιουργεί μέχρι το τέλος. “Τα έργα του για τη σκηνή, στο χαρτί, τα γλυπτά και τα βιντεοπροσωπογραφίες, καθώς και το Watermill Center, θα παραμείνουν ως καλλιτεχνική κληρονομιά του Robert Wilson”.

Διαβάστε ακόμη: Η Ισπανία τιμά τον David Bailey

Το φως ως πρωταγωνιστής της τέχνης του

Υπήρξε από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του αιώνα μας, μύθος του θεάτρου και της όπερας, παραμυθάς, μαζί και μετρ της αισθητικής. Ο τελειομανής καλλιτέχνης του μινιμαλισμού. Αφού σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και στο Ινστιτούτο Pratt του Μπρούκλιν, ίδρυσε την κολεκτίβα performance The Byrd Hoffman School of Byrds, με έδρα τη Νέα Υόρκη, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, και ανέπτυξε τα πρώτα του έργα. Τι να πρωτοθυμηθούμε; Την όπερα Einstein on the Beach με τον Philip Glass ή τα βίντεο-πορτρέτα του με τον Johnny Depp, τη Lady Gaga και τη Marina Abramović, ορισμένα από τα οποία, είχαμε θαυμάσει από κοντά και στη Στέγη; Κάτι ανάμεσα σε πίνακα και performance, ο ίδιος θέλησε να αλλάξει τα όρια ανάμεσα στις τέχνες. Για το βίντεο-έργο με την Lady Gaga, την είχε απέναντι του να ποζάρει για 15 ώρες.

Η μοναδική ματιά στην ανθρώπινη μορφή και την καλλιτεχνική αφήγηση

Απολάμβανε να σκηνοθετεί πρόσωπα σαν καρικατούρες, ως σύμβολα στον μεγεθυντικό φακό. Ο Τεξανός σκηνοθέτης που συνήθιζε να ντύνεται αποκλειστικά σχεδόν στα μαύρα, διαμόρφωσε αποφασιστικά την όψη του θεάτρου και της όπερας για να συνεργαστεί με κορυφαίους καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικούς. Χαρισματικός, οραματιστής, εργατικός και επίμονος, ο εικαστικότερος όλων των μεγάλων σκηνοθετών που πέρασε από το σκοτάδι στο φως, θα γράψουν λίγες ώρες μετά τον θάνατο του οι άνθρωποι που γνωρίζουν το έργο του σε βάθος.

Οδυσσέας

Το βαθύ μπλε της Ελλάδας στο έργο του Wilson

Στην Ελλάδα, το αποτύπωμα του έπαιξε σε μία απόχρωση: μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο. Από την υπογραφή του στον Οιδίποδα στην Επίδαυρο και τον Οθέλλο στην Εθνική Λυρική Σκηνή, μέχρι την ατμοσφαιρική παράσταση Τρεις Ψηλές Γυναίκες στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά. Και βεβαίως, η διάσημη κουκουβάγια του. Ένα μοτίβο επαναλαμβανόμενο, αγαπημένο. Την είδαμε στο Πεδίον του Άρεως, στα Plasmata της Στέγης. Όπως και στην τελευταία του έκθεση, Owls and Chairs, στην γκαλερί Bernier/Eliades και μέσα από το βίντεο-πορτρέτο “KOOL: Snowy Owl”, στο lounge της Aegean στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών.

Ήταν εκείνος που επηρέασε τον Δημήτρη Παπαϊωάννου όσο λίγοι, είχε “σκηνοθετήσει” σε μια εικόνα ακόμη και τον Brad Pitt, πρόσφατα είχε επιμεληθεί την επίδειξη του ιστορικού οίκου Dior. “Η Maria Grazia Chiuri μου ζήτησε να σκηνοθετήσω την επίδειξη μόδας του Dior και συζητήσαμε να είναι βασισμένη στο Ορλάντο της Virginia Woolf. Το Ορλάντο είναι ένα ταξίδι που μας ταξιδεύει σε ξένες χώρες, σε τοπία με πάγο και φωτιά. Χώρισα το ντεφιλέ σε πέντε πράξεις. Δούλεψα με τον ήχο, δούλεψα με το φως. Το φως είναι αυτό που δημιουργεί το χώρο. Το φως είναι αυτό που μας βοηθά να ακούμε και να βλέπουμε. Δεν προσπαθώ να αφηγηθώ μια ιστορία. Είναι κάτι που βιώνουμε, με την ελευθερία να σκεφτόμαστε και να ονειρευόμαστε”. Για τον ίδιο, «Το θέατρο δεν είναι για να εξηγείς. Είναι για να παρατηρείς. Αν το δεις, θα το νιώσεις. Δεν χρειάζεται να καταλάβεις».

Plasmata

O Robert Wilson έβαλε στη διάρκεια της ζωής του χρώμα μέσα στο μαύρο. Πορτοκαλί, μπλε, κίτρινο, πράσινο, μοβ. Τώρα είναι η στιγμή να λουστεί μέσα στο φως. Όπως συνήθιζε να αποχαιρετά τα αγαπημένα του πρόσωπα, με τον δικό του χαρακτηριστικό γραφικό χαρακτήρα, “Μay he fly safely with angels. With love always”.

Credits: Robert Wilson official site.