Η αδυναμία ελέγχου των εξόδων σας και η ζωή πέρα από τις δυνατότητές σας είναι δύο από τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια ενός προβλήματος που επηρεάζει ολοένα και περισσότερους: το οικονομικό άγχος. Πρόκειται για μια σύγχρονη κατάσταση που συνδέεται τόσο με τον τρόπο ζωής όσο και με τις ψυχολογικές μας ανάγκες, και η αντιμετώπισή της απαιτεί κατανόηση και συστηματική προσέγγιση.

Διαβάστε ακόμη: 6 επιστημονικά τεκμηριωμένοι τρόποι για να μειώσετε το άγχος σε 5 λεπτά

Αρκεί να περιηγηθείτε στα κοινωνικά δίκτυα για να συναντήσετε τη λεγόμενη “dream life” που κάποιοι προβάλλουν συνεχώς. Μεταξύ παγκόσμιων κρίσεων και νέων τάσεων στη διατροφή, βλέπετε εικόνες από δείπνα σε πολυτελή εστιατόρια, ταξίδια σε εξωτικά ξενοδοχεία και πανάκριβα αντικείμενα που δικαιολογούνται ως «επένδυση στην ποιότητα». Σε αυτόν τον καταιγισμό επίδειξης, είναι εύκολο να νιώσετε την ανάγκη να ανήκετε σε αυτόν τον κόσμο. Αλλά η ζωή αυτή είναι πραγματικά προσβάσιμη για όλους; Και κυρίως, ποιο είναι το κόστος της;

Διαβάστε ακόμη: Ποια στάση ύπνου δείχνει ότι έχετε άγχος

Social Media, millennials και Gen Z

Η επίδραση των κοινωνικών δικτύων είναι σημαντική στην ανάπτυξη του οικονομικού άγχους, ιδιαίτερα στους νέους. Οι millennials και η Gen Z βρίσκονται συνεχώς συνδεδεμένοι με τα social media, και η σύγκριση με τις ζωές των ατόμων που ακολουθούν τους καταρρακώνει συναισθηματικά όταν συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν καν να πλησιάσουν τις επιδόσεις ή την αγοραστική δύναμη των «influencers» τους. Επίσης, οι επιχειρηματίες ανήκουν σε μια άλλη ομάδα υψηλού κινδύνου, καθώς συχνά νιώθουν την ανάγκη να διατηρούν μια εικόνα επιτυχίας γύρω τους, οδηγώντας σε υπερκατανάλωση και χρέη.

Από ψυχολογική σκοπιά, η ζωή πέρα από τις δυνατότητές σας δεν είναι απαραίτητα αποτέλεσμα απερισκεψίας ή επιπολαιότητας, αλλά συχνά η συνέπεια έλλειψης χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, οικογενειακών προτύπων που δεν έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση ή προσπάθειας να καλύψετε συναισθηματικά κενά μέσω της κατανάλωσης.

Μεταξύ των κύριων αιτιών, αναγνωρίζουμε:

Παλινδρόμηση και χαμηλή αντοχή στη ματαίωση: Όταν χρειάζεστε άμεση ικανοποίηση και η καθυστέρηση σας δημιουργεί άγχος.

Αναζήτηση εξωτερικής επιβεβαίωσης: Ξοδεύετε για να γίνετε «ορατοί», να σας εκτιμήσουν ή να ενταχθείτε σε μια ομάδα.

Συμβιβαστικός ή αποφεύγων χαρακτήρας: Ξοδεύετε για να αποφύγετε συγκρούσεις με τον/την σύντροφο, να μην απογοητεύσετε τα παιδιά ή να διατηρήσετε μια εικόνα που δεν μπορείτε να υποστηρίξετε.

Υψηλές απαιτήσεις από τον εαυτό σας: Δίνετε συνεχώς στους άλλους και αγνοείτε τις ανάγκες σας, και η αγορά γίνεται ένας τρόπος άμεσης «αυτοφροντίδας».

Ενεργοποιώντας τη ντοπαμίνη

Η πράξη της αγοράς ενεργοποιεί την ντοπαμίνη στον εγκέφαλό σας, προσφέροντας προσωρινή ικανοποίηση και αίσθηση ελέγχου. Ωστόσο, όταν η θετική αίσθηση φεύγει, αντικαθίσταται από ενοχές, άγχος ή φόβο ότι δεν θα καλύψετε άλλες ανάγκες, δημιουργώντας έναν κύκλο που μπορεί να γίνει χρόνιος και εξουθενωτικός.

Ο κύκλος αυτός συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα άγχους και συμπτώματα κατάθλιψης. Η συνεχής αυτορύθμιση μέσω της κατανάλωσης δεν επιλύει το πρόβλημα και μακροπρόθεσμα καταπονεί περισσότερο από ό,τι βοηθά. Τα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να προσέξετε περιλαμβάνουν:

  • συνεχή ανησυχία για τα χρήματα χωρίς δράση,
  • αποφυγή λογαριασμών ή οικονομικών θεμάτων,
  • χρήση της αγοράς για να ρυθμίσετε τα συναισθήματά σας,
  • ενοχές ακόμα και για βασικές ανάγκες,
  • δυσκολίες στον ύπνο και τη συγκέντρωση,
  • συγκρούσεις με τον σύντροφο σχετικά με τα οικονομικά.

Τι μπορείτε να κάνετε

Οι συνέπειες του υπερδανεισμού ξεπερνούν την οικονομική διάσταση, καθώς η πίεση να διατηρήσετε έναν τρόπο ζωής που δεν μπορείτε να υποστηρίξετε προκαλεί έντονο άγχος και φόβο για το μέλλον. Η συνειδητοποίηση του προβλήματος είναι το πρώτο βήμα για να δράσετε.

Ξεκινήσετε με απλά βήματα διαχείρισης προϋπολογισμού: καθορίστε τα έσοδα, αφαιρέστε τις δαπάνες και προγραμματίστε ένα ποσοστό για απρόβλεπτα. Αφήστε ένα περιθώριο για αποταμίευση ή μικρές χαρές. Σταδιακά, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα ταμείο έκτακτης ανάγκης, αρχίζοντας από 500 ευρώ και αυξάνοντας σταδιακά, προσφέροντας ασφάλεια και ηρεμία.

Με την κατάλληλη εκπαίδευση, συνειδητοποίηση και πρακτικά βήματα, μπορείτε να επαναφέρετε τον έλεγχο στην οικονομική σας ζωή, μειώνοντας το άγχος και βελτιώνοντας την ψυχική σας υγεία. Η διαδικασία μπορεί να είναι προκλητική, αλλά κάθε μικρό βήμα μετράει προς την κατεύθυνση μιας πιο σταθερής και ήρεμης καθημερινότητας.