Μπορεί να συναντήσετε ναρκισσιστές σε κάθε φάση της ζωής σας, από τη σχολή και την εργασία μέχρι την παρέα σας. Η παρουσία τους είναι συχνά ενοχλητική, καθώς συνηθίζουν να κερδίζουν την προσοχή και να επιβάλλουν τη γνώμη τους. Όμως, παρόλο που μερικές φορές μπορεί να φαίνονται υπερβολικοί ή αλαζονικοί, το να τους αναγνωρίσετε με βεβαιότητα δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται. Μια μοναδική ατάκα δεν αρκεί για να βγάλετε ασφαλή συμπέρασμα, καθώς όλοι δικαιούμαστε στιγμές αδυναμίας ή κακής διάθεσης.

Διαβάστε ακόμη: Η ψυχολογία του Lemonading: Όταν η ζωή σας δίνει λεμόνια φτιάξτε λεμονάδα

Οι ναρκισσιστές συχνά φορούν «μάσκες» κοινωνικής συμπεριφοράς για να χειραγωγήσουν τους άλλους. Δεν προβάλλουν πάντα τον αληθινό τους εαυτό, πολλές φορές εμφανίζονται φιλικοί, γοητευτικοί και συμπονετικοί, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την αναγνώρισή τους. Σύμφωνα με τη σύγχρονη ψυχολογία, ο ναρκισσισμός είναι προσωπικότητα που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ανάγκη επιβεβαίωσης, έλλειψη ενσυναίσθησης και έντονη εσωτερική αβεβαιότητα, η οποία καλύπτεται από την επιφανειακή αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε ακόμη: Τι αποκαλύπτουν τα στενά ρούχα για την ψυχολογία σας;

Υπάρχει, ωστόσο, ένα δοκιμασμένο τεστ ανίχνευσης ναρκισσιστών που βασίζεται σε δύο απλές ερωτήσεις, εκ των οποίων οι ναρκισσιστές δυσκολεύονται να απαντήσουν στη μία.

Ερώτηση πρώτη: «Πώς νιώθεις γι’ αυτό;»

Οι ναρκισσιστές ζουν σε έναν φανταστικό κόσμο και αποφεύγουν την αναγνώριση του πραγματικού τους εαυτού. Για να επιτύχουν αυτό, συχνά καταπιέζουν τα συναισθήματά τους, ιδιαίτερα τα αρνητικά: απελπισία, θλίψη, ανασφάλεια, ζήλια, θυμό και επιθυμία για εκδίκηση. Ερευνητές στον χώρο της personality psychology επισημαίνουν ότι η συναισθηματική καταπίεση αποτελεί μηχανισμό άμυνας που οι ναρκισσιστές χρησιμοποιούν για να διατηρήσουν την αίσθηση ανωτερότητας και ελέγχου.

Ακόμη και η αγάπη, ένα συναίσθημα θεμελιώδους ανθρώπινης εμπειρίας, μπορεί να προκαλέσει δυσφορία στους ναρκισσιστές, καθώς η έννοια της εξάρτησης ή της ευαλωτότητας τους είναι αφόρητη. Η αδυναμία να εκφράσουν αληθινά συναισθήματα τους οδηγεί σε επιφανειακές σχέσεις και συναισθηματική απομάκρυνση.

Μόνο σε ακραίες καταστάσεις συναισθηματικής κατάρρευσης οι ναρκισσιστές εμφανίζουν τον πραγματικό τους εαυτό, εκδηλώνοντας έντονα τα συναισθήματα που καταπιέζουν. Τότε μπορεί να κλαίνε ή να αντιδρούν με παρορμητικότητα, μοιάζοντας σχεδόν παιδικοί. Σύμφωνα με έρευνες της ψυχολογίας, η ενέργεια που αντλούν από την κριτική ή την απορρόφηση συναισθημάτων των άλλων (όπως ζήλια ή θυμό) τους δίνει προσωρινή αίσθηση δύναμης και ανακούφισης.

Ερώτηση δεύτερη: «Το όνομά σου το πήρες από την οικογένειά σου;»

Μια ενδιαφέρουσα ψυχολογική ένδειξη ναρκισσισμού συνδέεται με τη σχέση γονέα-παιδιού. Ο ναρκισσιστής γονέας συχνά βλέπει το παιδί ως προέκταση του εαυτού του και επιθυμεί να ελέγχει κάθε πτυχή της ζωής του, ακόμη και την ονομασία του. Σε πολλές περιπτώσεις, το παιδί παίρνει το όνομα του γονέα ή ένα όνομα πολύ κοντά σε αυτό, με σκοπό την αναγνώριση και επιβεβαίωση της «τελειότητας» που ο γονέας αποδίδει στον εαυτό του.

Οι ναρκισσιστές δυσκολεύονται να συζητήσουν ελεύθερα τη σχέση τους με τους γονείς, αλλά απαντούν άμεσα σε αυτή την ερώτηση, συχνά με έντονη συναισθηματική φόρτιση. Αυτό υποδηλώνει την ισχυρή σύνδεση μεταξύ της ταυτότητάς τους και της οικογενειακής τους καταγωγής. Έρευνες δείχνουν ότι τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ενισχύονται όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα με υπερβολική πίεση επιτυχίας ή αέναη κριτική από τους γονείς.

Συνολικά, η αναγνώριση ενός ναρκισσιστή απαιτεί προσοχή και παρατήρηση πάνω στη συμπεριφορά και τα συναισθήματα. Οι δύο παραπάνω ερωτήσεις αποτελούν ισχυρά εργαλεία ανίχνευσης. Η απάντηση ή η αδυναμία απάντησης σε αυτές αποκαλύπτει σημαντικά στοιχεία για την ικανότητά τους να επεξεργάζονται τα συναισθήματα και τη σχέση τους με την πραγματικότητα.

Καταλήγοντας η «ψυχολογία της προσωπικότητας» (personality psychology) επιβεβαιώνει ότι οι ναρκισσιστές μπορεί να φαίνονται γοητευτικοί ή φιλικοί, αλλά τα μοτίβα συμπεριφοράς τους αποκαλύπτουν τις εσωτερικές τους δυσκολίες. Με τις σωστές ερωτήσεις και την παρατήρηση της συναισθηματικής τους ανταπόκρισης, μπορείτε να εντοπίσετε εκείνους που κρύβουν πίσω από τη μάσκα την αλήθεια για τον πραγματικό τους εαυτό.

Photo credit: Pinterest