Αν έχετε δοκιμάσει ποτέ να χτίσετε μυϊκή δύναμη ή να βελτιώσετε την αντοχή σας στο τρέξιμο, ξέρετε ήδη πως η πρόοδος έρχεται όταν ξεπερνάτε τα όρια της άνεσής σας. Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε είναι ότι το ίδιο ισχύει και για τον εγκέφαλο: η «έξοδος» από τη ρουτίνα και η κατάκτηση νέων δεξιοτήτων μπορεί να αποδειχθεί ένας από τους πιο ισχυρούς συμμάχους σας απέναντι στη νοητική φθορά.

Διαβάστε ακόμη: Εγκέφαλος: 5 αντικείμενα που θα σας έκανε δώρο ένας νευρολόγος

Πώς μπορείτε να ανανεώσετε τον εγκέφαλό σας για να μειώσετε τον κίνδυνο της γνωστικής έκπτωσης και να ενισχύσετε τη διάθεσή σας;

Γιατί η εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας ωφελεί τον εγκέφαλο;

Όταν μαθαίνετε κάτι καινούργιο, αναγκάζετε τον εγκέφαλό σας να δουλέψει διαφορετικά. Οι νευρικές οδοί ενεργοποιούνται, ενισχύονται και, το πιο εντυπωσιακό, δημιουργούνται νέες. Με τον καιρό, η διαδικασία αυτή μπορεί να αυξήσει το πάχος της μυελίνης, της προστατευτικής επένδυσης γύρω από τα νευρικά κύτταρα. Όσο πιο ισχυρή είναι αυτή η επένδυση, τόσο πιο αποτελεσματικά μεταδίδεται και επεξεργάζεται η πληροφορία.

Διαβάστε ακόμη: Εγκέφαλος: 3 προβλήματα υγείας που επηρεάζουν τη λειτουργία του

Για παράδειγμα η μουσική αποτελεί ένα πραγματικό γυμναστήριο για το μυαλό. Η ανάγνωση μιας παρτιτούρας μοιάζει με την εκμάθηση μιας νέας γλώσσας: χρειάζεται να ερμηνεύσετε τα σύμβολα, να χρησιμοποιήσετε τον ακουστικό φλοιό για να ακούσετε τον ήχο, και ταυτόχρονα να ενεργοποιήσετε το κινητικό σας σύστημα ώστε να παραγάγετε τις σωστές νότες. Δεν είναι τυχαίο ότι μια ανασκόπηση του 2021 έδειξε πως η μουσική εκπαίδευση βελτιώνει τις συνδέσεις ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου και ενισχύει τη λεγόμενη πλαστικότητα, δηλαδή την ικανότητά του να προσαρμόζεται μετά από τραύματα ή σημαντικές αλλαγές.

Η εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας είναι από την πιο αποτελεσματική άσκηση για τον εγκέφαλο, γιατί:

  • Ενισχύει τη νευροπλαστικότητα: Ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα να αναδιαμορφώνει τις συνδέσεις του (νευροπλαστικότητα). Όταν μαθαίνετε κάτι καινούργιο δημιουργούνται νέες νευρωνικές συνάψεις, κάτι που βοηθά στη διατήρηση της ευελιξίας και της ανθεκτικότητάς του.
  • Βελτιώνει τη μνήμη και τη συγκέντρωση: Η διαδικασία μάθησης απαιτεί προσοχή, αποθήκευση και ανάκληση πληροφοριών. Αυτό εξασκεί τις γνωστικές λειτουργίες και βελτιώνει την ικανότητα συγκέντρωσης και μνήμης.
  • Καθυστερεί τη γνωστική φθορά: Μελέτες δείχνουν ότι η συνεχής εκμάθηση νέων δεξιοτήτων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας ή άλλων νευροεκφυλιστικών παθήσεων, καθώς κρατά τον εγκέφαλο «ενεργό».
  • Ενισχύει την αυτοπεποίθηση και τη διάθεση: Η επίτευξη ενός νέου στόχου απελευθερώνει ντοπαμίνη, τη χημική ουσία της ευχαρίστησης και της ανταμοιβής, κάτι που συνδέεται με καλύτερη ψυχική υγεία.
  • Προάγει τη δημιουργικότητα: Μια νέα δεξιότητα συχνά ανοίγει δρόμους για διαφορετικούς τρόπους σκέψης και σύνδεσης ιδεών. Για παράδειγμα, η εκμάθηση χορού δεν αναπτύσσει μόνο κινητικές δεξιότητες, αλλά και νέες μορφές έκφρασης.
  • Βελτιώνει την ανθεκτικότητα στο στρες: Η διαδικασία της μάθησης απαιτεί προσπάθεια και προσαρμογή σε αποτυχίες. Αυτό βοηθά στην ανάπτυξη ψυχικής ανθεκτικότητας και καλύτερης διαχείρισης στρεσογόνων καταστάσεων.

Πώς να κάνετε τη μάθηση νέας δεξιότητας μέρος της ζωής σας;

Eντάξτε τη διαδικασία στη ρουτίνα σας με τρόπο φυσικό και ευχάριστο.

1. Επιλέξτε κάτι που σας συναρπάζει και να είναι πρόκληση.

Στραφείτε στη ζωγραφική, στον χορό, στην κηπουρική, ακόμα και στην εκμάθηση μίας ξένης γλώσσας. Το μυστικό είναι να σας αρέσει αρκετά ώστε να θέλετε να επενδύσετε χρόνο σε αυτό. Η πρόκληση είναι επίσης σημαντική. Αν η δραστηριότητα δεν απαιτεί προσπάθεια, δεν ξυπνά τον εγκέφαλο. Έρευνα του 2014 σε μεγαλύτερους ενήλικες έδειξε ότι όσοι ακολούθησαν απαιτητικές νοητικές δραστηριότητες, όπως η ψηφιακή φωτογραφία ή το patchwork, παρουσίασαν βελτίωση στη μνήμη τους μέσα σε τρεις μήνες. Αντίθετα, όσοι επέλεξαν πιο παθητικές ασχολίες δεν είχαν καμία ουσιαστική αλλαγή.

2. Εντάξτε μικρές δόσεις στη ρουτίνα σας

Δεν χρειάζεται να αφιερώσετε ώρες καθημερινά. Αρκούν λίγα λεπτά εδώ κι εκεί. Μελέτη του 2020 έδειξε ότι όσο πιο συχνά ασχολείστε με δραστηριότητες όπως σταυρόλεξα, επιτραπέζια παιχνίδια ή ανάγνωση, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος γνωστικής φθοράς και κατάθλιψης στις μεγαλύτερες ηλικίες. Με άλλα λόγια, δεν μετρά τόσο η διάρκεια, όσο η συχνότητα.

Επιπλέον, η ύπαρξη μιας ρουτίνας, ακόμα κι αν ακούγεται βαρετή, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους και να ενισχύσει τη συνολική σας ευεξία.

3. Αφήστε τη διαδικασία χωρίς στόχους

Δεν χρειάζεται να γίνετε ειδικοί ή να φτάσετε σε υψηλό επίπεδο. Αν βάζετε στόχους απόδοσης, υπάρχει κίνδυνος να χαθεί η διασκέδαση, και μαζί της να εγκαταλείψετε τη νέα σας ασχολία.

Η επιστήμη είναι ξεκάθαρη: ο εγκέφαλος παραμένει ζωντανός και δραστήριος όσο τον τροφοδοτείτε με νέες εμπειρίες. Η εκμάθηση μιας δεξιότητας δεν είναι πολυτέλεια ούτε χόμπι για τον ελεύθερο χρόνο, είναι επένδυση στη μακροπρόθεσμη υγεία σας.

Σκεφτείτε λοιπόν: Ποια δραστηριότητα θα θέλατε να δοκιμάσετε που να σας ενθουσιάζει, να σας βγάζει από τη ρουτίνα και να σας προσφέρει ταυτόχρονα πνευματική τόνωση; Μπορεί να είναι η γιόγκα, η μαγειρική, η φωτογραφία ή ένα μουσικό όργανο.

Το σημαντικό είναι να το ξεκινήσετε, να το εντάξετε στη ζωή σας με μικρά βήματα και να το αφήσετε να εξελιχθεί χωρίς πίεση. Το όφελος θα είναι διπλό: θα απολαμβάνετε στιγμές χαράς και δημιουργικότητας, ενώ παράλληλα θα προστατέψετε τον εγκέφαλό σας από τη γνωστική έκπτωση.

Photo credit: camillestyles.com