Κάθε χρόνο, όταν οι δείκτες των ρολογιών γυρίζουν πίσω τον Οκτώβριο, πολλοί πανηγυρίζουμε για την «πρόσθετη ώρα ύπνου». Ωστόσο, πόσο πραγματικά επηρεάζει αυτή η μικρή αλλαγή τον οργανισμό σας, τον ύπνο και τη διάθεση; Παρά το γεγονός ότι η αλλαγή του φθινοπώρου είναι σαφώς πιο ήπια από την αντίστοιχη της άνοιξης, δεν είναι εντελώς αβλαβής.

Διαβάστε ακόμη: Πως επηρεάζει η αλλαγή ώρας τον οργανισμό μας;

Τι είναι ο κιρκάδιος ρυθμός και πώς επηρεάζεται;

Η επίδραση της αλλαγής της ώρας στηρίζεται στον κιρκάδιο ρυθμό, το εσωτερικό ρολόι του σώματός μας που ρυθμίζει τον ύπνο, την εγρήγορση, την παραγωγή ορμονών και τη διάθεση. Υπάρχει ένα κιρκάδιο ρολόι σε κάθε κύτταρο του οργανισμού, αλλά υπάρχει και ένα κύριο ρολόι στον εγκέφαλο, που ακολουθεί αυτόματα το φως, την αυγή, το σούρουπο και το σκοτάδι μέσω των ματιών.

Διαβάστε ακόμη: Αλλαγή ώρας: Ποιες τροφές θα σας βοηθήσουν να προσαρμοστείτε στο νέο ωράριο

Η λειτουργία αυτού του ρολογιού επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου και τη διάθεσή μας. Ακόμα και μικρές αλλαγές μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές, οι οποίες όμως συνήθως είναι πιο ήπιες το φθινόπωρο σε σχέση με την άνοιξη, όταν χάνουμε μία ώρα ύπνου.

Τι είναι η θερινή ώρα;

Η θερινή ώρα (Daylight Saving Time, DST) εφαρμόζεται στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και σε κάποια μέρη της Ασίας και της Αφρικής. Περιλαμβάνει την προώθηση των ρολογιών κατά μία ώρα μπροστά την άνοιξη και την επιστροφή τους, κατά μία ώρα πίσω, τον Οκτώβριο, με στόχο την παράταση του φωτεινού χρόνου το απόγευμα. Φέτος, οι δείκτες θα γυρίσουν πίσω την Κυριακή, 26 Οκτωβρίου.

Παρά τη χαρά που φέρνει η επιπλέον ώρα, η αλλαγή επηρεάζει τον εσωτερικό μας ρολόι και κάποιοι την αντιλαμβανόμαστε περισσότερο από άλλους. Η αλλαγή του φθινοπώρου συνήθως θεωρείται λιγότερο επώδυνη για την υγεία. Οι περισσότερες παρατηρήσεις σχετίζονται με το γεγονός ότι σκοτεινιάζει νωρίς, όταν φεύγουμε από τη δουλειά, κάτι που αντικατοπτρίζει την εποχή και τη γεωγραφική θέση, όχι την αλλαγή της ώρας.

Πώς η αλλαγή επηρεάζει τον ύπνο και τη διάθεση;

Η φθινοπωρινή αλλαγή είναι ευκολότερη, γιατί προσφέρει μια επιπλέον ώρα στην ημέρα σας, δίνοντας στο κύριο κιρκάδιο ρολόι χρόνο να προσαρμοστεί. Παρ’ όλα αυτά, αρχικά ο ύπνος μπορεί να μην είναι τόσο αναζωογονητικός όσο τους καλοκαιρινούς μήνες.

Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος να μην χρησιμοποιήσετε την επιπλέον ώρα για ύπνο, αλλά να μείνετε ξύπνιοι αργότερα, αυξάνοντας το έλλειμμα ύπνου σας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η αλλαγή αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για ξεκούραση, αλλά πολλοί δεν την εκμεταλλεύονται σωστά.

Μελέτες δείχνουν ότι η άνοιξη, όταν χάνετε μία ώρα ύπνου, συνδέεται με αυξήσεις στα τροχαία ατυχήματα, την καρδιακή πίεση και την έλλειψη ύπνου. Ωστόσο, η φθινοπωρινή αλλαγή μπορεί να προκαλέσει αυξημένο άγχος, σύγχυση και διαταραχές στις ρουτίνες των παιδιών.

Μακροπρόθεσμες συνέπειες

Ευρύτερη έρευνα υποδεικνύει ότι οι συχνές αλλαγές της ώρας ενδέχεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εγκεφαλικών και παχυσαρκίας. Ανάλυση από το Stanford Medicine εκτιμά ότι η υιοθέτηση μόνιμης χειμερινής ώρας θα μπορούσε να προλάβει περίπου 300.000 εγκεφαλικά επεισόδια και να μειώσει την παχυσαρκία σε 2,6 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως.

Η διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου θεωρείται κρίσιμη για τη μακροπρόθεσμη υγεία σας. Συνήθειες όπως το «κοινωνικό jet lag», δηλαδή να κοιμόμαστε λιγότερο τις καθημερινές και να αναπληρώνουμε τα Σαββατοκύριακα, επηρεάζουν τον οργανισμό, όπως το ταξίδι σε άλλη ζώνη ώρας.

Μελέτη στο Journal of Epidemiology & Community Health έδειξε ότι όσοι έχουν ακανόνιστους κύκλους ύπνου αντιμετωπίζουν 26% υψηλότερο κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών επεισοδίων, ακόμη και με 7-9 ώρες ύπνου ανά νύχτα.

Πρακτικές συμβουλές για την προσαρμογή

Η καλύτερη στρατηγική είναι να χρησιμοποιείτε την επιπλέον ώρα για πραγματική ξεκούραση. Πηγαίνετε για ύπνο λίγο νωρίτερα το Σάββατο πριν την αλλαγή και διατηρήστε σταθερή την ώρα αφύπνισης. Με αυτόν τον τρόπο μειώνετε την προσωρινή έλλειψη ύπνου και διευκολύνετε την προσαρμογή του οργανισμού σας στο νέο πρόγραμμα.

Η αλλαγή της ώρας δεν είναι αμελητέα, ακόμη και αν δεν προκαλεί δραματικές επιπτώσεις, οι μικρές διαταραχές στον κιρκάδιο ρυθμό, τον ύπνο και τη διάθεση μπορεί να συσσωρευτούν. Η συνειδητή χρήση της επιπλέον ώρας ύπνου και η διατήρηση σταθερού προγράμματος είναι οι πιο αποτελεσματικοί τρόποι για να προστατεύσετε την υγεία σας.